Παραπρόγραμμα

Το παραπρόγραμμα ή κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα ή λανθάνον ή ανεπίσημο -δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία ένας όρος καθιερωμένος γι' αυτό - αναφέρεται σε όλες τις ανεπίσημες επιδράσεις, διδακτικές και μη, που λαμβάνουν χώρα στο χώρο της τάξης και του σχολείου γενικότερα. Αφορά, αναλυτικότερα όλες τις γνώσεις, τις αξίες, τις στάσεις, τις νόρμες και τις πεποιθήσεις που αποκτούν οι μαθητές στα σχολεία κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας, μαθησιακής αλλά και εξωδιδακτικής. Πρόκειται για όρο που έχει καθιερωθεί από τον Philip Jackson (1968), ο οποίος επεσήμανε την ύπαρξη και μελέτησε τη δομή, τη λειτουργία και τις επιπτώσεις του Ο Hargreaves διακρίνει δύο πλευρές του παραπρογράμματος: την εσωτερική και την εξωτερική του πλευρά. Η πρώτη σχετίζεται με τη δημιουργία μη ισότιμων σχέσεων ανάμεσα στο/η δάσκαλο/α και το/η μαθητή/τρια, την επαναβίωση εξαρτητικών σχέσεων μεταξύ τους και την προσαρμογή του/ης μαθητή/τριας στις απαιτήσεις ή τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών. Από την άλλη μεριά, η εξωτερική πλευρά είναι υπεύθυνη για την αναπαραγωγή της κυρίαρχης κοινωνικής ιδεολογίας. Επιτελεί, δηλαδή, τη λειτουργία της κοινωνικής και πολιτισμικής αναπαραγωγής και του κοινωνικού ελέγχου. Έτσι μεταβιβάζονται στους μαθητές/τριες αξίες και στάσεις που εξυπηρετούν τις άρχουσες ομάδες, όπως και η κουλτούρα τους, όχι με τρόπο επίσημο, αλλά ανεπίσημο, κρυφό. Οι S. Bowles και H. Gintis θεωρούν ότι μέσω κυρίως του παραπρογράμματος επιτυγχάνεται η συσχέτιση της Εκπαίδευσης με την Οικονομία, ενώ ο Althusser εκφράζει την άποψη ότι μέσω της σχολικής ρουτίνας, των κοινωνικών πρακτικών του σχολείου και των τελετουργιών του αναπαράγονται εργασιακές δεξιότητες και κανόνες, σχέσεις παραγωγής και ιδεολογικές πρακτικές της κυρίαρχης τάξης.

Πηγές

• Καγκελάρης, Ν. Ι.- Κουτσιουμάρη Μ. Ι. (2015). «Το διάλειμμα ως μέρος του κρυφού αναλυτικού προγράμματος στο Δημόσιο Γενικό Λύκειο: Επιτόπια έρευνα στο 1ο ΓΕΛ Δραπετσώνας και στο 3ο ΓΕΛ Ιλίου», Pedagogy theory & praxis 8: 76-87.[1]
• Χατζηγεωργίου, Γ. (2004. «Γνώθι το Curriculum». Εκδόσεις Ατραπός. Αθήνα.
• Φλουρής, Γ. (2000). «Αναλυτικά Προγράμματα για μια Νέα Εποχή στην Εκπαίδευση». 7η Έκδοση. Εκδόσεις Γρηγόρη. Αθήνα
• Μαρμαρινός, Ι. (2000). «Το Σχολικό Πρόγραμμα». Αθήνα.
• Apple, M. (1993). «Εκπαίδευση και εξουσία». Εκδόσεις Παρατηρητής. Θεσσαλονίκη.
• Jackson, P. (1968). «Life in Classrooms». New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Hargreaves, D. (1978). «Power and the Paracurriculum», στο Richards, C. (ed). «Power and the Curriculum», Nafferton Books, Driffield.
• Bowles, S. & Gintis, H.( ). «Schooling in Capitalist America»
• Althusser, L. (1977). «Θέσεις», μετάφραση Γιαταγάνα, Ξ. Αθήνα: Θεμέλιο.