Πανσλαβισμός
.svg)
Ο πανσλαβισμός είναι το πολιτικό κίνημα το οποίο έχει στόχο να ενώσει όλους τους Σλάβους της Ευρώπης ώστε να πετύχουν κοινούς πολιτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς.[1] Ο πανσλαβισμός διαδόθηκε κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα από λόγιους Δυτικούς και Νότιους Σλάβους οι οποίοι επηρεάστηκαν από τον γερμανικό ρομαντικό εθνικισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους.[2]
Ιστορική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχικά ο πανσλαβισμός περιλάμβανε τη συλλογή στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού των Σλάβων με στόχο να δείξουν τις ομοιότητές τους και έτσι να προωθήσουν την ιδέα της σλαβικής ενότητας, με την Πράγα να γίνεται το επίκεντρο των σλαβικών μελετών.[1] Επιφανείς λόγιοι που ανέπτυξαν την έννοια του πανσλαβισμού εκείνη την περίοδο περιλαμβάνουν τους Σλοβάκους Γιαν Κόλλαρ, Πάβελ Γιόζεφ Σαφάρικ και Λούντοβιτ Στουρ, τους Τσέχους Γιόσεφ Ντομπρόφσκι και Γιόζεφ Γιούνγκμαν, τον Σλοβένο Γερνέι Κοπίταρ και τον Σέρβο Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς.[3] Ο πανσλαβισμός απέκτησε και πολιτικό περιεχόμενο το 1848, όταν διοργανώθηκε το πρώτο σλαβικό συνέδριο στην Πράγα με προεδρεύοντα τον Φράντισεκ Παλάτσκι. Στο συνέδριο ήταν παρόντες κυρίως εκπρόσωποι από περιοχές της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και στόχο είχε μεταρρυθμίσεις.[1]
Η Ρωσία αρχικά απέρριψε τις ιδέες του πανσλαβισμού, καθώς ο τσάρος Νικόλαος Α΄ τις θεωρούσε επικίνδυνες για τη μοναρχία, όμως στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα διαδόθηκαν και στη Ρωσία.[3] Πολλοί πανσλάβοι θεωρούσαν ότι η Ρωσική Αυτοκρατορία μπορούσε να παρέχει προστασία έναντι της Αυστριακής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όμως οι Ρώσοι πανσλάβοι απέρριψαν το ιδεολογικό πλαίσιο τους.[1] Η Ρωσική Αυτοκρατορία μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο και ιδίως με τη Γερμανική ενοποίηση το 1871, επιχείρησε να ενδυναμώσει τους δεσμούς της με τα σλαβικά και ορθόδοξα κράτη, περισσότερο ώστε να μη χάσει την επιρροή της στα Βαλκάνια παρά ως μέσο επίτευξης του πανσλαβισμού, τον οποίο η ρωσική κυβέρνηση δεν αποδέχθηκε, παρά το γεγονός ότι κάποια μέλη της ήταν πανσλαβιστές. Το δεύτερο σλαβικό συνέδριο διοργανώθηκε στη Μόσχα το 1867, όμως υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με τον ηγεμονικό ρόλο της Ρωσίας, ιδίως από τους Πολωνούς.[3]
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα σλαβικά κράτη που δημιουργήθηκαν στράφηκαν προς τη Δύση, ενώ ο πανσλαβισμός δεν έπαιξε κάποιο ρόλο στη νεοσυσταθήσα Σοβιετική Ένωση, όμως άρχισε να εμφανίζεται ξανά τη δεκαετία του 1930. Μετά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση το 1941, η πανσλαβική ρητορική χρησιμοποιήθηκε για την κινητοποίηση των πολιτών στα σλαβικά κράτη. Όμως η επιρροή του πανσλαβισμού στην πολιτική ρητορική μειώθηκε αισθητά μετά τη ρήξη Στάλιν-Τίτο το 1948.[3]
Η ιδέα του πανσλαβισμού θεωρήθηκε στη δυτική Ευρώπη μέσο επέκτασης της επιρροής της τσαρικής Ρωσίας, χαρακτηρίζοντάς τον ως «Ρωσικό πανσλαβισμό», παρά το γεγονός ότι προερχόταν από τους Σλάβους της κεντρικής Ευρώπης. Οι Γερμανοί θεωρούσαν τον πανσλαβισμό εμπόδιο στην επέκτασή τους προς τα ανατολικά. Παρομοίως στην Ελλάδα ο πανσλαβισμός αντιμετωπίστηκε με μεγάλη εχθρότητα καθώς θεωρήθηκε αντίπαλο δέος στην αποκατάσταση μιας ελληνικής βυζαντινής αυτοκρατορίας, ενώ συνέχισε να αποτελεί σημείο αναφοράς και κατά τον εμφύλιο και μετά από αυτόν.[3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Pan-Slavism». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022.
- ↑ Kohn, Hans (1961-07). «The Impact of Pan-Slavism on Central Europe» (στα αγγλικά). The Review of Politics 23 (3): 323–333. doi:. ISSN 1748-6858. https://www.cambridge.org/core/journals/review-of-politics/article/abs/impact-of-panslavism-on-central-europe/8724A1D66916C453270D504239C93342.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Pan-Slavism». EGO (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2022.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Pan-Slavism στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του πανσλαβισμός στο Βικιλεξικό
|