Παιδιά των λύκων
Τα παιδιά των λύκων (γερμανικά: Wolfskinder, λιθουανικά: vokietukai) ήταν μια έκφραση που χρησιμοποιήθηκε για τα παιδιά της γερμανικής εθνότητας που ζούσαν στους δρόμους στην Ανατολική Πρωσία στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα παιδιά των λύκων ήταν ως επί το πλείστον ορφανά που είχαν μείνει πίσω κατά τη διάρκεια της γερμανικής εκκένωσης της Ανατολικής Πρωσίας και της εισβολής του Κόκκινου Στρατού στις αρχές του 1945, με πολλά να ζουν άστεγα στα δάση της Ανατολικής Πρωσίας ή να υιοθετούνται από Λιθουανικές οικογένειες.
Εκκένωση της Ανατολικής Πρωσίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέχρι το τέλος του 1944, καθώς ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε γυρίσει ανεπανόρθωτα εις βάρος της Ναζιστικής Γερμανίας, στους πολίτες απαγορεύτηκε να εκκενώσουν την ανατολική επικράτεια της Ανατολικής Πρωσίας, ακόμη και όταν πλησίαζε η αναπόφευκτη εισβολή του Κόκκινου Στρατού.[1] Ο Γκάουλαϊτερ της Ανατολικής Πρωσίας, Έριχ Κοχ, διακήρυξε ότι η φυγή ήταν παράνομη και τιμωρητέα («strenges Fluchtverbot»), αλλά καθώς ο Κόκκινος Στρατός πλησίασε στο Κένινγκσμπεργκ (σήμερα Καλίνινγκραντ τμήμα της Ρωσικής ομοσπονδίας), πολλοί Γερμανοί ήταν έτοιμοι να αποχωρήσουν εκκενώνοντας το μέρος ούτως ή άλλως. Τον Ιανουάριο του 1945, η εκκένωση της Ανατολικής Πρωσίας ξεκίνησε την τελευταία στιγμή.[1]
Η πρόοδος του Κόκκινου Στρατού προς την Ανατολική Πρωσία ώθησε εκατομμύρια Γερμανούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά να φύγουν. Ωστόσο, πολλοί ενήλικες σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια βομβιστικών επιδρομών ή λόγω του σκληρού χειμώνα χωρίς φαγητό ή καταφύγιο. Χιλιάδες ορφανά παιδιά έμειναν πίσω και κατέφυγαν στο περιβάλλον δάσος, αναγκάστηκαν να αγωνιστούν για τον εαυτό τους και να αντιμετωπίσουν σκληρά αντίποινα αν πιάνονταν από τους Σοβιετικούς στρατιώτες. Καταδικασμένοι να ζήσουν μέσω της «επαιτείας και της κλοπής», τα μεγαλύτερα παιδιά συχνά προσπαθούσαν να κρατήσουν τα αδέλφια τους μαζί και η επιβίωση, η αναζήτηση τροφής και καταφυγίου, έγινε η πρώτη τους προτεραιότητα.[2]
Λιθουανική βοήθεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλά τέτοια παιδιά γερμανικής καταγωγής ταξίδευσαν στη γειτονική Λιθουανία, όπου υιοθετήθηκαν από Λιθουανούς αγρότες και τα αποκαλούσαν vokietukai (μικροί Γερμανοί) και συχνά τους έδιναν φαγητό και στέγη δωρεάν. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά έκαναν εκδρομές πολλές φορές για να πάρουν φαγητό για τις άρρωστες μητέρες ή τα αδέλφια τους, ταξιδεύοντας κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών, μερικές φορές ανεβαίνοντας πάνω ή ανάμεσα σε σιδηροδρομικά βαγόνια και πηδώντας πριν φτάσουν στους σοβιετικούς σταθμούς ελέγχου. Μετά τη δεκαετία του 1990, τα παιδιά αυτά ονομάστηκαν «παιδιά των λύκων» λόγω του ότι περιπλανιόντουσαν όπως ο λύκος περιπλανιέται στα δάση. Οι Λιθουανοί αγρότες ,που πουλούσαν τα προϊόντα τους στους δήμους της Ανατολικής Πρωσίας το 1946, έψαχναν παιδιά και νέους για να τους στηρίξουν στην καθημερινή τους εργασία. Έτσι πολλά παιδιά κινούνταν στην ανατολική περιοχή της Βαλτικής για να λαμβάνουν τρόφιμα με αντάλλαγμα άλλα προϊόντα ή την εργασία τους. Μερικά από τα μικρότερα παιδιά υιοθετήθηκαν και κάποια παρέμειναν μόνιμα στις λιθουανικές φάρμες, αλλά δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά. Σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, 45.000 παιδιά της γερμανικής εθνότητας και νέοι έμεναν στη Λιθουανία το 1948.
Οι Λιθουανοί που βοηθούσαν παιδιά της γερμανικής εθνότητας έπρεπε να αποκρύψουν τις δράσεις αυτές από τις σοβιετικές αρχές, διακινδυνεύοντας σοβαρή τιμωρία εάν εντοπίζονταν τα παιδιά. Αυτός ήταν και ο λόγος που πολλά ονόματα παιδιών άλλαξαν. Μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990 μπόρεσαν να αποκαλύψουν τις πραγματικές τους ταυτότητες.[1]
Τα περισσότερα από αυτά έγιναν ορφανά λόγω πολέμου και της απόδρασης στη δύση σε μικρή και ακόμα και σε βρεφική ηλικία. Έπρεπε να φροντίσουν τον εαυτό τους και να μάθουν πώς να επιβιώσουν. Πολλά έφτασαν στη Λιθουανία, όπου εργάστηκαν σε αγροκτήματα για να κερδίσουν τα προς το ζην. Οι περισσότεροι δεν είχαν καμία ευκαιρία για σχολική εκπαίδευση. Μία μεγάλη μερίδα δεν έλαβε ποτέ μαθήματα για να μάθει να γράφει ή να διαβάζει. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά πήραν νέα Λιθουανικά ονόματα και επώνυμα και έγιναν Λιθουανοί. Δεν υπήρχε επιλογή, καθώς απαγορευόταν να επιλέξουν να είναι Γερμανοί.[3]
Σοβιετική δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Σοβιετικές αρχές έστειλαν μερικά παιδιά που μπορούσαν να αναγνωριστούν ως ορφανά Γερμανών στην πρώην Ανατολική Πρωσία για να μείνουν σε ορφανοτροφεία που διοικούνταν από σοβιετικούς στρατιωτικούς αξιωματούχους, αλλά στελεχώθηκαν κυρίως με μερικούς από τους εναπομείναντες Γερμανούς εκεί.[1] Στα τέλη του 1947, 4.700 ορφανά Γερμανικής εθνότητας εγγράφηκαν επίσημα στο Καλίνινγκραντ. Τα ορφανά υιοθετήθηκαν επίσης από ρωσικές οικογένειες στη Σοβιετική Ένωση, αν και έγγραφα σχετικά με αυτές τις υιοθεσίες δεν είναι ανοιχτά στο κοινό.[4] Το 1948, άνοιξε το παιδικό χωριό του Pinnow, που μετονομάστηκε τότε σε Kinderdorf Kyritz. Τα ορφανά που κατάφεραν να ζήσουν με Λιθουανούς αγρότες παρέμειναν εκεί ως επί το πλείστον χωρίς να ανακαλυφθούν.
Εκδίωξη στη Σοβιετική ζώνη κατοχής της Γερμανίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1946, οι Σοβιετικοί άρχισαν να εκκενώνουν τη χερσόνησο του Καλίνινγκραντ (ρώσικα: Самбийский полуостров) από Γερμανούς. Τον Οκτώβριο του 1947, οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να επανεγκαταστήσουν 30.000 Γερμανούς από το Περιφέρεια του Καλίνινγκραντ στη Σοβιετική Ζώνη Κατοχής της Γερμανίας. Το 1947, η Σοβιετική Ένωση έστειλε τρένα ορφανών στη ζώνη κατοχής. Αυτά τα ταξίδια με τρένα διαρκούσαν τέσσερις έως επτά ημέρες, εν μέρει χωρίς φαγητό ή τουαλέτα και μερικά παιδιά δεν επέζησαν.[1] Στις 15 Φεβρουαρίου 1948, το Υπουργικό Συμβούλιο της ΕΣΣΔ αποφάσισε να επανεγκαταστήσει όλους τους Γερμανούς της πρώην Ανατολικής Πρωσίας, κηρύσσοντας τους παράνομους κατοίκους στην πατρίδα τους. Σύμφωνα με σοβιετικές πηγές, 102.125 άτομα επανεγκαταστάθηκαν το 1947 και το 1948. Από αυτούς, μόνο 99.481 έφτασαν, αν και πηγές της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Ανατολική Γερμανία) το αποδίδουν σε «ίσως ένα σοβιετικό λάθος υπολογισμού». Τον Μάιο του 1951, άλλοι 3.000 Γερμανοί Umsiedler της Ανατολικής Πρωσίας έφτασαν στην Ανατολική Γερμανία. Μερικά ορφανά κατάφεραν να φύγουν από την Ανατολική Γερμανία στη Δυτική Γερμανία όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν καλύτερες.[5] Εκείνη την εποχή, μερικά από τα νεαρά ορφανά δεν γνώριζαν την ταυτότητά τους, οι πληροφορίες στα αρχεία αναζήτησης ήταν ασαφείς και η επαγγελματική ανέλιξη τους ήταν δύσκολη.[6]
Επιζώντες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα παιδιά λύκων δεν αναφέρθηκαν στον Τύπο και έγιναν γνωστά στο κοινό μόνο μετά το 1990 μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού συστήματος στην Ανατολική Ευρώπη. Η επίσημη θέση των σοβιετικών και πολωνικών κυβερνήσεων εκείνη την εποχή ήταν ότι δεν υπήρχαν Γερμανοί σε αυτές τις περιοχές, και αυτή ήταν η επίσημη θέση τους ήδη από τη Διάσκεψη του Πότσνταμ τον Αύγουστο του 1945. Η ιστορικός Ruth Leiserowitz, η οποία ζούσε στη Λιθουανία, ερεύνησε και δημοσίευσε βιβλία για τα παιδιά των λύκων της Ανατολικής Πρωσίας. Μερικά ιστορικά αρχεία που δόθηκαν από παιδιά από την Ανατολική Πρωσία διασώθηκαν. Σε αυτά περιγράφουν πώς οι οικογένειές τους κυριεύτηκαν από την προώθηση των σοβιετικών δυνάμεων καθώς προσπαθούσαν να φύγουν. Στάλθηκαν πίσω στα παλιά τους σπίτια στην Ανατολική Πρωσία, τα βρήκαν καταστραμμένα, εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και στη συνέχεια μερικοί πέθαναν από πείνα, κρύο και τυφοειδή πυρετό. Τα ορφανά έπρεπε να βρουν έναν τρόπο επιβίωσης και να γίνουν παιδιά των λύκων.[7] Άλλα πέντε ορφανά, που γεννήθηκαν στα έτη 1930-1939, είπαν στην Leiserowitz πώς κατάφεραν να επιβιώσουν και μεταφέρθηκαν σε ένα παιδικό σπίτι στην Ανατολική Γερμανία.[1]
Στην αναγγελία θανάτου μιας γυναίκας από την Ανατολική Πρωσία, που γεννήθηκε το 1939 και πέθανε το 2009, αποκαλύφθηκε ότι είχε ζήσει ως παιδί Λύκος υπό τρομερές συνθήκες ως ορφανό χωρίς σπίτι και στέγη στην Ανατολική Πρωσία και τη Λιθουανία.[8]
Η ιστορία μίας επιζήσασας μπορεί να διαβαστεί στο βιβλίο ABANDONED AND FORGOTTEN: An Orphan Girl's Tale of Survival in World War II της Evelyne Tannehill. Σε αυτό Evelyne περιγράφει πως η ίδια και η οικογένειά της έπεσαν θύματα των Σοβιετικών που εισέβαλαν στο αγρόκτημα των γονιών της στη Βαλτική Θάλασσα στην Ανατολική Πρωσία. Η οικογένειά της χωρίστηκε. Μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 μπόρεσε να επιστρέψει στην Ανατολική Πρωσία για να επισκεφτεί ξανά την παιδική της πατρίδα.[9]
Μια άλλη εξαιρετική ιστορία είναι της Liesabeth Otto, που γεννήθηκε το 1937, η οποία, αφού η μητέρα της πέθανε από την πείνα, πήγε με τους αδελφούς και τις αδελφές της στην πατρίδα της στο Wehlau, όπου κατάφερε να επιβιώσει μέχρι το 1953 με δουλειά και επαιτεία. Το 1953, στάλθηκε σε στρατόπεδο κράτησης για παιδιά επειδή πιάστηκε να κλέβει τρόφιμα και ρούχα. Μετά από μια οδύσσεια σε πολλά στρατόπεδα κράτησης και αργότερα αναζητώντας εργασία στη Σοβιετική Ένωση, βρήκε τον πατέρα και τον αδελφό της στη Δυτική Γερμανία τη δεκαετία του 1970.[10]
Ο Ρώσος συγγραφέας Aleksandr Solzhenitsyn περιέγραψε την εμπειρία του στην Πρωσία ως σοβιετικός στρατιώτης, στο ποίημά του Prussian Nights.
Παιδιά λύκων σήμερα στη Λιθουανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μοίρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρκετές εκατοντάδες παιδιά των λύκων ανακαλύφθηκαν στη Λιθουανία μετά το χωρισμό της από τη Ρωσία. Σήμερα σχεδόν 100 ζουν εκεί.[11] Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά, τα παιδιά αυτά αγωνίστηκαν για τη γερμανική τους υπηκοότητα. Έχουν τη δική τους ένωση. Το Ομοσπονδιακό Γραφείο Διοίκησης του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εσωτερικών είχε κρίνει εδώ και πολύ καιρό ότι άτομα που εγκατέλειψαν το έδαφος του Κένινγκσμπεργκ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν παραιτηθεί με τη βία από τη γερμανική τους υπηκοότητα.
Από την 1η Ιανουαρίου 2008 και μετά, η λιθουανική νομοθεσία αποζημιώνει τα άτομα που υπέφεραν λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της σοβιετικής κατοχής. Κατά συνέπεια, τα τότε παιδιά των λύκων λαμβάνουν μια μικρή πρόσθετη σύνταξη. Στη γερμανική νομοθεσία, τα παιδιά αυτά δεν αναφέρονται. Από ιδιώτες χορηγούς λαμβάνουν ένα μικρό τριμηνιαίο επίδομα, με πρωτοβουλία του Wolfgang Freiherr von Stetten.[12]
Σήμερα, μερικά παιδιά των λύκων στοχεύουν να μάθουν τη μοίρα των συγγενών τους, να αποκτήσουν γερμανική ιθαγένεια, να επανενωθούν με τις οικογένειές τους, να εγκαταλείψουν τη χώρα τους για τη Γερμανία και να παραμείνουν πιστοί στον γερμανικό πολιτισμό.[3]
Σύλλογοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ένωση Edelweiß-Wolfskinder έχει την έδρα της στο Βίλνιους. Μια άλλη τοποθεσία είναι στην Klaipeda. Έχει υποστήριξη από γερμανούς δωρητές. Τα μέλη μπορούν να συναντιούνται και να ανταλλάζουν απόψεις και ιστορίες. Επειδή είναι ηλικιωμένα και αδύναμα ,σπάνια μπορούν να μιλήσουν τη γερμανική γλώσσα. Η βοήθεια για τη γερμανική μειονότητα στα κράτη της Βαλτικής έληξε το 2008.
Αναζήτηση συγγενών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος, οι άνθρωποι θα μπορούσαν για άλλη μια φορά να ταξιδέψουν για να αναζητήσουν ή να ανακτήσουν την ταυτότητά τους ως Γερμανοί.
Ο Γερμανικός Ερυθρός Σταυρός βοηθά στη αναγνώριση και τον εντοπισμό των μελών των οικογενειών που έχασαν την επαφή μεταξύ τους, όπως τα παιδιά των λύκων, κατά τη διάρκεια της αναταραχής στην Ανατολική Πρωσία. Μόνο η πολιτική του Γκορμπατσόφ επέτρεψε το άνοιγμα των ρωσικών αρχείων. Από τη δεκαετία του 1990, έχουν αποσαφηνιστεί οι μοίρες περίπου 200.000 επιπλέον αγνοουμένων. Τα αρχεία σχετικά με τις μοίρες των Γερμανών που πιάστηκαν αιχμάλωτοι και πέθαναν εξακολουθούν να παραμένουν κλειστά στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.[13]
Εις μνήμην[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πρόεδρος της Λιθουανίας, Valdas Adamkus, δήλωσε ότι θα ανοίξει έκθεση στο Bad Iburg που θα ονομάζεται «Η χαμένη ιστορία της Ανατολικής Πρωσίας: Τα παιδιά των λύκων και η τύχη τους.»
Μνημεία για τα παιδιά των λύκων υπάρχουν σε λιθουανικό έδαφος για να γίνει γνωστή η μοίρα όλων των ανθρώπων που σκοτώθηκαν ή πέθαναν από την πείνα στην Ανατολική Πρωσία τα έτη 1944-1947 και να αναγνωριστούν τα ορφανά παιδιά που έμειναν πίσω.[14]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Von Ostpreussen nach Kyritz: Wolfskinder auf dem Weg nach Brandenburg (German) Paperback – 1 Jan. 2003 by Ruth Leiserowitz
- ↑ Sabine Bode: Die vergessene Generation. Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen. (title translated to English language: The forgotten generation. War children break their silence.) Erweiterte und aktualisierte Taschenbuchausgabe. Piper Verlag GmbH, München, March 2011. ISBN 978-3--492-26405-1. P. 141.
- ↑ 3,0 3,1 «Der Verein -Wolfskinder». www.webarchiv-server.de. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ (in German) Sabine Bode: Die vergessene Generation. Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen. (title translated to English language: The forgotten generation. War children break their silence.) Erweiterte und aktualisierte Taschenbuchausgabe. Piper Verlag GmbH, München, March 2011. ISBN 978-3--492-26405-1. P. 142-143.
- ↑ (in German) Sabine Bode: Die vergessene Generation. Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen. (title translated to English language: The forgotten generation. War children break their silence.) Erweiterte und aktualisierte Taschenbuchausgabe. Piper Verlag GmbH, München, March 2011. ISBN 978-3--492-26405-1. P. 141-142.
- ↑ (in German) Sabine Bode: Die vergessene Generation. Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen. (title translated to English language: The forgotten generation. War children break their silence.) Erweiterte und aktualisierte Taschenbuchausgabe. Piper Verlag GmbH, München, March 2011. ISBN 978-3--492-26405-1. P. 142.
- ↑ (in German) Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V. (Hrsg.): Treibgut des Krieges - Zeugnisse von Flucht und Vertreibung der Deutschen. (Historical records on flight, expulsion, Wolf children). P. 120-128. Verlag Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V., Kassel. Kassel 2008.
- ↑ (in German) Obituary notice in Hamburger Abendblatt from December 19, 2009, p. 27
- ↑ Tannehill, Evelyne (2007). ABANDONED AND FORGOTTEN: An Orphan Girl's Tale of Survival in World War II. Wheatmark
- ↑ (in German) Ingeborg Jacobs: Wolfskind. Die unglaubliche Lebensgeschichte des ostpreußischen Wolfskindes Liesabeth Otto. (title translated: Wolf child. The unbelievable life story of the East Prussian Wolf child Liesabeth Otto). Propyläen, Berlin 2010,
- ↑ (in German) Ruth Geede: Die ostpreußische Familie. (Title translated: The East Prussian family). In: Das Ostpreußenblatt (Beilage in der Preußische Allgemeine Zeitung) from April 17, 2010, p. 14
- ↑ (in German) Ruth Geede: Die ostpreußische Familie. In: Das Ostpreußenblatt (Beilage in der Preußische Allgemeine Zeitung) from April 17, 2010, p. 14
- ↑ Suziedelis, Saulius A. (7 Φεβρουαρίου 2011). Historical Dictionary of Lithuania. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7536-4.
- ↑ «»Die Wolfskinder« – Verlassen in Ostpreußen». www.kulturforum.info. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2020.