Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Ουαλεντινιανός Α΄

{{Κουτί πληροφοριών μονάρχη
|όνομα = Ουαλεντινιανός Α΄
|χρώμα = background:#DC143C; color:white;
|εικόνα = ValentinianI.jpg
|μέγεθος_εικόνας = 200px
|λεζάντα         = 
|τίτλος          = [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίος Αυτοκράτορας]]
|περίοδος_εξουσίας = 26 Φεβρουαρίου 364 - 28 Μαρτίου 364 (μόνος του)<br>28 Μαρτίου 364 - 17 Νοεμβρίου 375 (αυτοκράτορας της [[Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], μαζί με τον αδελφό του, [[Ουάλης|Ουάλη]], αυτοκράτορα της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]])
|ημερομηνία_στέψης = 
|τόπος_στέψης      = 
|προκάτοχος        = [[Ιοβιανός]]
|διάδοχος          = [[Ουάλης]]<br>[[Γρατιανός]]<br> [[Ουαλεντινιανός Β΄]]
|τίτλος2           = 
|περίοδος_εξουσίας2 = 
|ημερομηνία_στέψης2 = 
|τόπος_στέψης2      = 
|προκάτοχος2        = 
|διάδοχος2          = 
|τίτλος3            = 
|περίοδος_εξουσίας3 = 
|ημερομηνία_στέψης3 = 
|τόπος_στέψης3      = 
|προκάτοχος3        = 
|διάδοχος3          = 
|σύζυγος            = [[Μαρίνα Σεβέρα]]<br>[[Ιουστίνα]]
|επίγονοι           = [[Γρατιανός]]<br>[[Ουαλεντινιανός Β΄]]<br>[[Γάλλα (αυτοκράτειρα)|Γάλλα]]<br>κ.ά. 
|βασιλικός_οίκος    = [[Δυναστεία του Βαλεντινιανού]]
|πατέρας            = [[Γρατιανός ο Πρεσβύτερος]]
|μητέρα             =  
|ημ_γέννησης        = 3 Ιουλίου 321
|τόπος_γέννησης     = Σιμπάλαε, [[Παννονία]]<br>(σημερινό Βίνκοβτσι, [[Κροατία]])
|ημ_θανάτου         = 17 Νοεμβρίου 375 (54 ετών)
|τόπος_θανάτου      = Κομάρομ, [[Ουγγαρία]]
|τόπος_ταφής        = [[Ναός των Αγίων Αποστόλων (Κωνσταντινούπολη)]]
|θρησκεία           = [[Νικαιώτικος Χριστιανισμός]]
|υπογραφή           =
}}    
Ο '''Ουαλεντινιανός Α΄''' ή '''Ουαλεντινιανός ο Μέγας''' ([[Λατινική γλώσσα]] : ''"Valentinianus"'', [[321]] - [[17 Νοεμβρίου]] [[375]]) ήταν [[Ρωμαίος αυτοκράτορας]] ([[364]] - [[375]]).<ref>Philip Schaff, A Select Library of the Nicene and post Nicene Fathers of the Christian Church, Volume 3. Eerdmans Publishing, University of California, 1956. σ. 146</ref><ref>Edward Kenneth Rand, Founders of the Middle Ages. Dover Publications, University of Michigan, 1957. σ. 76</ref><ref>Michael Whitby, Mary Whitby, Chronicon Paschale 284–628 AD. Liverpool University Press, University of Michigan, 1989. σσ. 51, 53</ref><ref>Gilbert Dagron, Emperor and priest: the imperial office in Byzantium. Cambridge University Press, 2003. σ. 26</ref> Με την άνοδο του στον θρόνο ο αδελφός του [[Ουάλης]] έγινε Συναυτοκράτορας στα ανατολικά τμήματα της αυτοκρατορίας, ο ίδιος ο Ουαλεντινιανός Α΄ κυβέρνησε τα δυτικά.
Στην βασιλεία του αντιμετώπισε επιτυχώς βαρβαρικούς λαούς όπως οι [[Αλαμαννοί]] και οι [[Σαρμάτες]], η σημαντικότερη νίκη του ήταν επί των Αλαμαννών στην ''"μάχη του Σολικίνινου"''. Ο στρατηγός του κόμης Θεοδόσιος κατέστειλε μια εξέγερση στην [[Αφρική]] και την ''"Μεγάλη συνομωσία"'' στην οποία [[Πίκτοι]], Σκωτσέζοι και [[Σάξονες]] επιτέθηκαν στην Ρωμαϊκή Βρετανία. Ο Ουαλεντινιανός Α΄ ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας που προχώρησε σε εκστρατείες κατά μήκος του [[Ρήνος|Ρήνου]] και του [[Δούναβης|Δούναβη]], ίδρυσε πολλά φρούρια στα σύνορα και σε εχθρικές περιοχές. Ίδρυσε την [[Δυναστεία του Βαλεντινιανού]], τον διαδέχθηκαν στο μισό ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας οι γιοι του [[Γρατιανός]] και [[Ουαλεντινιανός Β΄]].

==Πρώτα χρόνια==

Ο Ουαλεντινιανός Α΄ γεννήθηκε (321) στην [[Παννονία]] σημερινό Βινκόβτσι στην [[Κροατία]] από οικογένεια [[Ιλλυριοί|Ιλλυρικής]] καταγωγής.<ref>Lenski, Noel Emmanuel (2002). Failure of empire: Valens and the Roman state in the fourth century A.D. University of California Press. σ. 56</ref> Ο πατέρας του [[Γρατιανός ο Πρεσβύτερος]] ήταν εξέχων στρατηγός την εποχή που ήταν αυτοκράτορες ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] και ο [[Κώνστας]].<ref>Tomlin, R. (1973). The Emperor Valentinian I. σ. 2</ref> Ο ίδιος και ο αδελφός του Ουάλης μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον στο οποίο έλαβαν πλούσια μόρφωση σε γράμματα και τέχνες όπως ζωγραφική και γλυπτική.<ref>Aurelius Victor, Epitome de Caesaribus. 45.5</ref> Ο Γρατιανός πραγματοποίησε την εκστρατεία στην Αφρική γύρω στα 330 και ο νεαρός Ουαλεντινιανός συνόδευσε τον πατέρα του ο οποίος κατηγορήθηκε και αποφάσισε να αποσυρθεί.<ref name="Tomlin, R. 1973">Tomlin, R. (1973). The Emperor Valentinian I. σ. 4</ref> Ο Ουαλεντινιανός ανέλαβε τον στρατό στα τέλη της δεκαετίας του 330 και διεκδίκησε τον τίτλο του προστάτη Δομέστικου.<ref name="Tomlin, R. 1973"/> Ο Γρατιανός ανακλήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 340 και πήρε τον τίτλο του κόμη της Βρετανίας, κράτησε το αξίωμα και αποσύρθηκε στην γενέτειρα του Βινκόβτσι.<ref name="ReferenceA">Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXX.7.3</ref>
Ο σφετεριστής [[Μαγνέντιος]] δολοφόνησε τον αυτοκράτορα Κώνστα Α΄ (350) και ανακηρύχτηκε ο ίδιος αυτοκράτορας στην [[Γαλατία]]. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Κώνστα Α΄ [[Κωνστάντιος Β´]] που ήταν αυτοκράτορας στην Ανατολή βάδισε εναντίον του Μαγνέντιου με έναν μεγάλο στρατό.<ref>Zosimus, New History II.60</ref> Την επόμενη χρονιά οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην Παννονία, το αποτέλεσμα ήταν νίκη του Κωνστάντιου αλλά με μεγάλες απώλειες.<ref>Zonaras, Extracts of History XIII.8.5–13</ref> Την επόμενη φορά πάλι στην νότια Γαλατία, στην ''"μάχη του Μονς Σέλευκος"'' ο Μαγνέντιος ηττήθηκε για δεύτερη φορά, αυτή την φορά οριστικά και εκθρονίστηκε.<ref>Eutropius, Historiae Romanae Breviarium X.11-2</ref> Ο Μαγνέντιος έχοντας χάσει κάθε ελπίδα αυτοκτόνησε, ο Κωνστάντιος Β΄ παρέμεινε μοναδικός αυτοκράτορας.<ref>Eutropius, Historiae Romanae Breviarium X.12</ref> Την ίδια εποχή ο Κωνστάντιος Β΄ έκανε κατάσχεση στην περιουσία του Γρατιανού επειδή παρείχε φιλοξενία στον Μαγνέντιο την εποχή που βρισκόταν στην Παννονία.<ref name="ReferenceA"/> Παρά την πτώση του πατέρα του ο Ουαλεντινιανός εξακολουθούσε να έχει την υποστήριξη του αυτοκράτορα επειδή σε προσωπικό επίπεδο δεν είχε δείξει καμιά υποστήριξη στον Μαγνέντιο.<ref name="ReferenceB">Tomlin, R. (1973). The Emperor Valentinian I. σ. 13</ref> Την σύγκρουση ανάμεσα στον Κωνστάντιο Β΄ και τον Μαγνέντιο εκμεταλλεύτηκαν οι Αλαμαννοί και οι [[Φράγκοι]], διέσχισαν τον Ρήνο και ξεκίνησαν επιδρομές σε οικισμούς και οχυρώσεις.<ref name="Tomlin, R. 1973"/><ref name="ReferenceB"/>

==Υπηρεσίες σε Κωνστάντιο και Ιουλιανό==

Ο ξάδελφος του αυτοκράτορα [[Κωνστάντιος Γάλλος]] έπεσε σε δυσμένεια από τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β΄, στην θέση του Καίσαρα ανέβηκε ο μικρότερος αδελφός του [[Ιουλιανός]].<ref name="Tomlin, R. 1973"/> Οι επιθέσεις των βαρβάρων εντάθηκαν και ο αυτοκράτορας έστειλε εναντίον τους δύο στρατούς με τον ξάδελφο του Ιουλιανό και τον Μπαρμπάτιο, ο στόχος ήταν να εμποδίσει τους Αλαμαννούς.<ref name="Tomlin, R. 1973"/><ref name="ReferenceB"/> Ένας Αλαμαννικός στρατός μπόρεσε ωστόσο να τους προσπεράσει και επιτέθηκε στο [[Λούγδουνο]] σημερινή [[Λυών]], ο Ιουλιανός έστειλε τον Ουαλεντινιανό και τον Μπαϊνομπούντες να παρακολουθήσουν τις κινήσεις του εχθρού αλλά ο Μπαρμπάτιο τους εμπόδισε. Ο βασιλιάς των Αλαμαννών Τσόντομαρ εκμεταλλεύτηκε το περιστατικό, επιτέθηκε και συνέτριψε τους Ρωμαίους.<ref name="ReferenceB"/> Ο Μπαρμπάτιο κατηγόρησε στον Κωνστάντιο Β΄ τον Ουαλεντινιανό και τον Μπαϊνομπούντες σαν υπεύθυνους για την ήττα.<ref name="ReferenceB"/> Ο Ουαλεντινιανός έντονα ταπεινωμένος αποσύρθηκε στα οικογενειακά του κτήματα στο [[Σίρμιο]], σε δύο χρόνια γέννησε με την σύζυγο του [[Μαρίνα Σεβέρα]] τον μεγαλύτερο γιο του Γρατιανό.<ref>García Ruiz, María P.; Quirogas Puertas, Alberto J. (2021). Emperors and Emperorship in Late Antiquity: Images and Narratives. Brill. σ. 150</ref> Ο [[Θεοδώρητος ο Κύρου]] γράφει ότι λούστηκε με νερό από παγανιστικό ναό, ο Ουαλεντινιανός απάντησε ''"δεν είμαι εξαγνισμένος αλλά μολυσμένος"'' και χτύπησε τον ιερέα.<ref>Tomlin, R. (1973). The Emperor Valentinian I. σ. 14</ref> Ο Ιουλιανός τον διόρισε ''"Τριβούνο του Ιππικού"'' στην Ρωμαϊκή Γαλατία (357), όταν αργότερα εξορίστηκε στις [[Θήβαι Αιγύπτου]] διορίστηκε Τριβούνος στις [[Παλατινές Σχολές]].<ref>Gaddis, Michael (18 March 2015). There Is No Crime for Those Who Have Christ: Religious Violence in the Christian Roman Empire. University of California Press. σ. 256</ref> Με το άκουσμα των νέων ότι ο Ιουλιανός έπεσε σε μάχη απέναντι στους [[Πέρσες]] (363) νέος αυτοκράτορας εξελέγη ο νεαρός [[Ιοβιανός]], ήταν ανέτοιμος να αντιμετωπίσει τους Πέρσες και έκλεισε ειρήνη με εξευτελιστικούς όρους.<ref>Kienast, Dietmar (2017) [1990]. "Valentinianus". Römische Kaisertabelle: Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie (in German). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. σσ. 313–315</ref>

==Άνοδος στον θρόνο==

[[File:INC-3035-a Солид. Валентиниан I. Ок. 367—375 гг. (аверс).png|thumb|right|250px|[[Σόλιδος]] με παράσταση του Ουαλεντινιανού Α΄]]
Στην διάρκεια της βασιλείας του Ιοβιανού ο Ουαλεντινιανός διορίστηκε Τριβούνος πεζικού και απεστάλη στην [[Άγκυρα]], αλλά η βασιλείου του Ιοβιανόύ θα είναι πολύ σύντομη, θα κρατήσει μόνο 8 μήνες. Ο νεαρός αυτοκράτορας πέθανε στον δρόμο από την Άγκυρα στην [[Νίκαια (Βιθυνία)|Νίκαια της Βιθυνίας]] από [[Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα]], έμεινε γνωστός για την επαναφορά του χριστιανισμού μετά το διάλειμμα του Ιουλιανού. Με την άφιξη του στρατού στην Άγκυρα δημιουργήθηκε η ανάγκη για εκλογή νέου αυτοκράτορα, ο Σαλούτιος για άλλη μια φορά αρνήθηκε.<ref>Tomlin, R. (1973). The Emperor Valentinian I. σ. 16</ref> 
Μετά από δύο υποψηφιότητες που απορρίφθηκαν εξελέγη νέος αυτοκράτορας ο Ουαλεντινιανός Α΄, ο ίδιος αποδέχτηκε την εκλογή (26 Φεβρουαρίου 364).<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVI.1.4</ref> Οι στρατιώτες ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν σε εξέγερση επειδή δεν γνώριζαν τις προθέσεις του αλλά ο ίδιος τους καθησύχασε και τους διαβεβαίωσε ότι προτεραιότητα του είναι ο στρατός. Ο [[Αμμιανός Μαρκελλίνος]] γράφει ότι οι στρατιώτες έμειναν έκπληκτοι από το θάρρος του Ουαλεντινιανού και την ετοιμότητα του να αναλάβει την αυτοκρατορική εξουσία. Για να μπορέσει να αποφύγει περισσότερες εντάσεις ειδικά στην ανατολή που δεν μπορούσε να ελέγξει όρισε έναν Συναυτοκράτορα, τον αδελφό του Ουάλη, ορκίστηκε στην [[Κωνσταντινούπολη]] (28 Μαρτίου 364).<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVI.1.5</ref> Ο Αμμιανός ξεκαθαρίζει ότι ο Ουάλης ήταν πιόνι του αδελφού του, την επόμενη χρονιά ο Ουαλεντινιανός Α΄ διένειμε στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα. Ο ιστορικός [[Ζώσιμος]] που ήταν ακόμα παγανιστής γράφει ότι το πρωταρχικό θρησκευτικό καθήκον του ήταν η πλήρη επαναφορά του χριστιανισμού, απέλυσε όλους τους υπουργούς και τους συμβούλους του Ιουλιανού του Παραβάτη.<ref>Den Boeft, J. (2008). Philological and historical commentary on Ammianus Marcellinus: XXVI. Brill. σσ. 23–24, 81–82</ref> Οι Σοφιστές και οι φιλόσοφοι οι οποίοι την εποχή του Ιουλιανού πολλαπλασιάστηκαν με τεράστια κέρδη επανήλθαν στο παλιό καθεστώς.<ref>Gibbon, σ. 849</ref> Ο Εκουίτιος διορίστηκε κόμης του Ιλλυρικού, τα δύο αδέλφια ανέλαβαν τον έλεγχο σε [[Ιταλία]], [[Γαλατία]] και [[Ιλλυρία]], ο Ουαλλαντιανός Α΄ είχε έδρα το Μιλάνο και ο Ουάλης την Κωνσταντινούπολη.

==Εκστρατείες στην Γαλατία==

[[File:INC-1867-r Солид. Валент II. Ок. 375—378 гг. (реверс).png|thumb|right|250px|[[Σόλιδος]] με παράσταση του Ουαλεντινιανού Α΄ και του αδελφού του Ουάλη]]
Οι Αλαμαννοί διέσχισαν τον Ρήνο και επιτέθηκαν στην Γαλατία, την ίδια εποχή ο Προκόπιος τελευταίος γόνος της δυναστείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου επαναστάτησε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ουαλεντινιανός έμαθε τα νέα ενώ βρισκόταν στο [[Παρίσι]] (1 Νοεμβρίου 365), αποφάσισε να στείλει τον στρατηγό Δαγαλάιφο κατά των Αλαμαννών ενώ ο ίδιος θα πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη να βοηθήσει τον αδελφό του Ουάλη.<ref>Gibbon, Κεφ. 23, σσ. 771-73; Κεφ. 25, σ. 849</ref> Μετά από πολλές πιέσεις και με τον κίνδυνο των Αλαμαννών να πολλαπλασιάζεται αποφάσισε να παραμείνει ο ίδιος στην δύση για να αντιμετωπίσει τους Αλαμαννούς.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVI.5.9, 5.12</ref> Αρχικά έστειλε δύο στρατηγούς εναντίον των Αλαμαννών, ηττήθηκαν και σκοτώθηκαν.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVI.5.13</ref><ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.1.2</ref> Στην συνέχεια απεστάλη ο ίδιος ο Δαγαλάιφος κατά των Αλαμαννών αλλά ήταν εξίσου αναποτελεσματικός.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.1.4</ref> Ο Ιοβίνος αντικατέστησε τον Δαγαλάιφο, διέσχισε τον [[Μεύσης|Μεύση]] και συνέτριψε τους Αλαμαννούς κοντά στο Σαλόν.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.2.1</ref> Ο αυτοκράτορας αντάμειψε τον Ιοβιανό για το κατόρθωμα του αυτό με το αξίωμα του Υπάτου.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.2.1—7</ref> Στις αρχές του 367 ο Ουαλεντινιανός Α΄ αποφάσισε να προχωρήσει σε μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον των Αλαμαννών που διέσχισαν ξανά τον Ρήνο και λεηλάτησαν το [[Μάιντς]]. Μετά την δολοφονία του αρχηγού τους αναγνώρισε ότι η εκστρατεία είχε μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας και συγκέντωσε το φθινόπωρο του 367 έναν μεγάλο στρατό.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.2.10</ref> Την άνοιξη του 368 ο Ουαλεντινιανός Α΄, ο οχτάχρονος γιος του Γρατιανός μαζί με ολόκληρο τον στρατό διέσχισαν τον Ρήνο, τον [[Μάιν]] και έφτασαν στην περιοχή των Αλαμαννών. Δεν συνάντησαν καμιά αντίσταση, έκαιγαν κατοικίες και αποθήκες τροφίμων, στην ''"μάχη του Σολικίνινου"'' που ακολούθησε οι Ρωμαίοι ήταν νικητές με βαριές απώλειες.<ref>Hughes, Ian (2013). Imperial Brothers: Valentinian, Valens and the Disaster at Adrianople. Great Britain: Pen & Sword Books</ref><ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.10.15</ref> Μια προσωρινή ειρήνη κλείστηκε μεταξύ τους και ο αυτοκράτορας αποσύρθηκε στο [[Τριρ]] για να περάσει τον χειμώνα.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVII.10.16</ref>

Ο αυτοκράτορας αποφάσισε να ασχοληθεί με την κατασκευή φρουρίων στις περιοχές των Αλαμαννών, με τόλμη αποφάσισε την κατασκευή ενός μεγάλου κάστρου κοντά στην σημερινή [[Χαϊδελβέργη]].<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVIII.2.1</ref> Οι Αλαμαννοί ενοχλήθηκαν έντονα για την πράξη αυτή, επιτέθηκαν και το κατέστρεψαν ενώ βρισκόταν ακόμα υπό κατασκευή.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVIII.2.2</ref> Οι Σάξονες ξεκίνησαν νέες επιθέσεις (370), έκλεισαν τελικά ειρήνη με την συμφωνία να ενισχυθεί ο Ρωμαϊκός στρατός με νεαρούς Σάξονες άντρες και οι ίδιοι να διαφύγουν ανενόχλητοι. Οι Ρωμαίοι δεν κράτησαν τελικά την συμφωνία τους, έστησαν παγίδα στον Σαξονικό στρατό ενώ διέφευγε και τον εξόντωσαν.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXVIII.2.8</ref> Ο Ουαλεντινιανός Α΄ προσπάθησε να πείσει την πανίσχυρη Γερμανική φυλή των [[Βουργουνδοί|Βουργουνδών]] που ήταν παραδοσιακοί εχθροί των Αλαμαννών να συμμαχήσουν απέναντι στον Αλαμαννό στρατάρχη Μακριανό. Οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν επειδή ο Ουαλεντινιανός λόγω της υπεροψίας του αρνήθηκε να συναντήσει τους απεσταλμένους των Βουργουνδών. Οι φήμες ωστόσο για την συμμαχία των Ρωμαίων με τους Βουργουνδούς έφεραν μεγάλο πανικό στους Αλαμαννούς. Οι Ρωμαίοι επιτέθηκαν και συνέλαβαν πολλούς αιχμαλώτους, τους μετέφεραν στην κοιλάδα του [[Πάδος|Πάδου]], βρισκόντουσαν εκεί ακόμα και τότε που ο Αμμιανός έγραφε την ιστορία του. Ο Ουαλεντινιανός Α΄ συνέχιζε για πολλά χρόνια τις προσπάθειες εναντίον του Μακριανού που μόλις γλύτωσε την σύλληψη (372) αλλά χωρίς ουσιαστική επιτυχία. Οι νέες ταραχές που ξέσπασαν στην αρχή στην Αφρική και κατόπιν στον [[Δούναβης|Δούναβη]] τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τις προσπάθειες και να κλείσει ειρήνη μαζί του όταν οι Κουαντί και οι Σαρμάτες επιτέθηκαν στην Επαρχία του Ιλλυρικού (374)

==Ανάκτηση της Βρετανίας==

[[File:Colosso-de-barletta.jpg|thumb|right|250px|Ο Κολοσσός της Μπαρλέττα που πιθανότατα παριστάνει τον αυτοκράτορα Ουαλεντινιανό Α΄]]
Ο Ουαλεντινιανός Α΄ έμαθε ότι [[Πίκτοι]] και Σκωτσέζοι επιτέθηκαν και δολοφόνησαν τους διοικητές στην Ρωμαική Βρεττανία, την ίδια εποχή [[Φράγκοι]] και Σάξονες λεηλατούσαν τα παράλια της βόρειας Γαλατίας. Η αυτοκρατορία βρέθηκε σε μεγάλο κίνδυνο, ο Σέβερους απεστάλλη, δεν μπόρεσε να διορθώσει την κατάσταση, επανήλθε και συνάντησε τον αυτοκράτορα στην [[Αμιένη]]. Ο Ουαλεντινιανός Α΄ κατόπιν αρρώστησε αλλά σύντομα ανάρρωσε και ανακήρυξε τον γιο του Γρατιανό Συναυτοκράτορα στην δύση.<ref>Rike, R.L., Apex Omnium: Religion in the Res Gestae of Ammianus (1987), pg. 91; Jones, Martindale and Morris, The Prosopography of the Later Roman Empire Vol. I (1971), σσ. 615-616</ref> Ο Ιοβίνος που είχε αποσταλεί στην Βρετανία επέστρεψε και ζήτησε από τον αυτοκράτορα ενισχύσεις, ο Ουαλεντινιανός όρισε διοικητή της Ρωμαϊκής Βρετανίας τον στρατηγό Θεοδόσιο τον Πρεσβύτερο με εντολή να την επαναφέρει υπό την Ρωμαϊκή κυριαρχία. Ο Σεβήρος και ο Ιοβίνος ωστόσο σύντομα κλήθηκαν ξανά από τον αυτοκράτορα να τον συνοδεύσουν στην νέα του εκστρατεία εναντίον των Αλαμαννών.
Ο Θεοδόσιος έφτασε με τις λεγεώνες του, προσέγγισε το Λονδίνο και επανέφερε την νότια Βρετανία υπό Ρωμαϊκή κυριαρχία, αναδιοργάνωσε κατόπιν τα διαλυμένα Ρωμαϊκά στρατεύματα στην Βρετανία, διόρισε τον Δουλκίτιο νέο στρατιωτικό αρχηγό. Από το 369 ο Θεοδόσιος βάδισε βόρεια του Λονδίνου, κατέπνιξε την εξέγερση του Βαλεντίνου, γαμπρού του βικάριου Μαξιμίνου και αποκατέστησε ολόκληρη την Βρετανία ξανά υπό την Ρωμαϊκή κυριαρχία με το όνομα ''"Βαλεντία"'' προς τιμή του αυτοκράτορα Ουάλη. Με την επιστροφή του ο Ουαλεντινιανός Α΄ αντάμειψε τον στρατηγό Θεοδόσιο για τις πολύτιμες υπηρεσίες του, τον διόρισε αρχηγό του Ιππικού στην θέση του Ιοβίνου. 
Στις επαρχίες της Αφρικής ξέσπασε η επανάσταση του Βερβέρου Φίρμους (367) με αφορμή την διεφθαρμένη συμπεριφορά του τοπικού κόμη Ρωμανού, είχε αναμειχθεί σε θανατηφόρες οικογενειακές συγκρούσεις Μαυριτανών και σπαταλούσε άσκοπα τους κρατικούς πόρους. Ο Ουαλεντινιανός Α΄ έστειλε τον στρατηγό Θεοδόσιο να αποκαταστήσει τον αυτοκρατορικό έλεγχο, τα επόμενα δύο χρόνια ανακάλυψε τα εγκλήματα του Ρωμανού, τον συνέλαβε, υπέταξε και την εξέγερση του Φίρμους.

==Κρίση στον Δούναβη και θάνατος==

Οι Κουαντί μια άλλη Γερμανόφωνη φυλή στον βόρειο Δούναβη ξεκίνησε εχθρότητες (373), η αιτία ήταν η ανέγερση κάστρων στην περιοχή τους με τον ίδιο τρόπο που έκαναν οι Ρωμαίοι με τους Αλαμαννούς. Οι Κουαντί διαμαρτυρήθηκαν στον Εκουίτιο που υποσχέθηκε να μεταβιβάσει το αίτημα στον αυτοκράτορα, ο πανίσχυρος υπουργός ωστόσο Μαξιμίνος κατηγόρησε τον Εκουίτιο στον αυτοκράτορα και κατόρθωσε να τον αντικαταστήσει με τον γιο του Μαρκελλιανό.<ref>McEvoy, Meaghan (2013). Child Emperor Rule in the Late Roman West, AD 367-455. United Kingdom: OUP Oxford</ref> Οι αρχηγοί των Κουαντί συναντήθηκαν με τον Μαρκελλιανό αλλά εκείνος τους έριξε στην παγίδα και τους δολοφόνησε σε ένα γεύμα. Η πράξη αυτή εξόργισε τόσο πολύ τους Κουαντί που αποφάσισαν μαζί με τους συμμάχους τους Σαρμάτες να ξεκινήσουν ανοιχτό πόλεμο με τους Ρωμαίους. Οι επιδρομείς δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τις οχυρωμένες πόλεις αλλά λεηλάτησαν άγρια την ύπαιθρο, οι Ρωμαίοι απέστειλαν δύο λεγεώνες αλλά οι Σαρμάτες τους συνέτριψαν. Μια άλλη ομάδα από Σαρμάτες επιτέθηκε στην [[Μοισία]] αλλά τους απέκρουσε με επιτυχία ο γιος του στρατηγού Θεοδόσιου, μετέπειτα αυτοκράτορας [[Θεοδόσιος Α΄]].

Ο Ουαλεντινιανός Α΄ δεν έμαθε τίποτα για την κρίση αυτή μέχρι τα τέλη του 374, την επόμενη χρονιά έφτασαν απεσταλμένοι των Κουαντί και τον παρακάλεσαν να τους συγχωρέσει. Ο ίδιος τους υποσχέθηκε να εξετάσει το θέμα και να τους απαντήσει αλλά ο αυτοκράτορας τελικά αγνόησε τα εγκλήματα του Μαρκελλιανού και αποφάσισε να τιμωρήσει τους Κουαντί με πόλεμο. Ο Ρωμαϊκός στρατός πέρασε τον Δούναβη, έφτασε στο Ακουίνκουμ και άρχισε να λεηλατεί περιοχές των Κουαντί χωρίς αντίσταση, στην συνέχεια αποσύρθηκε στην Σαβαρία για να περάσει τον χειμώνα. Όταν έφτασε η άνοιξη ο αυτοκράτορας αποφάσισε να συνεχίσει την εκστρατεία, από την Σαβαρία έφτασε στο Μπριγκέτιο (17 Νοεμβρίου 375) όπου συνάντησε μια αποστολή των Κουαντί. Η αποστολή ζήτησε από τον Ουαλεντινιανό Α΄ ειρήνη με αντάλλαγμα να υπηρετήσουν Κουαντί τον Ρωμαϊκό στρατό, ο αυτοκράτορας συμφώνησε αλλά πριν αποφασίσει ζήτησε να του δώσουν ακρόαση. Οι Κουαντί κατηγόρησαν τους Ρωμαίους στον αυτοκράτορα τους για τα παράνομα κάστρα στην περιοχή τους, είπαν τέλος ότι υπάρχουν ομάδες Κουαντί που δεν ελέγχονται από τους ίδιους και μπορεί να κάνουν στους Ρωμαίους ζημιά. Ο Ουαλεντινιανός Α΄ οργίστηκε τόσο πολύ πάνω στην ακρόαση που άρχισε να ουρλιάζει με κραυγές, τον οδήγησαν σε εγκεφαλικό επεισόδιο και στον θάνατο την ίδια μέρα.<ref>Ammianus Marcellinus, Res Gestae XXX.5.14</ref><ref>Socrates IV 31; Cons. Const. 375</ref> Ετάφη στον [[Ναός των Αγίων Αποστόλων (Κωνσταντινούπολη)|ναό των Αγίων Αποστόλων]], σύμφωνα με το Ρωμαϊκό έθιμο ο Ουαλεντινιανός Α΄ αγιοποιήθηκε ως ''"Άγιος Ουαλεντινιανός ο πρεσβύτερος"''.<ref>Lenski, Noel (2014). Failure of Empire. University of California Press. σ. 142</ref>

==Κρίσεις==

[[File:Dél-Komárom_-_modern_memorial_plaque_of_the_Roman_imperator_Valentinianus_I.jpg|thumb|right|250px|Σύγχρονη απεικόνιση του αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού Α΄ στην Ουγγαρία]]
Ο σύγχρονος ιστορικός Τζόουνς γράφει ότι αν και ο Ουαλεντινιανός ήταν ''"λιγότερο βαρετός"'' ήταν ωστόσο ''"βίαιος και σκληρός χαρακτήρας, αρκετά εχθρικός σε καλλιεργημένα άτομα"''. Ο Αμμιανός έγραψε ότι ο Ουαλεντινιανός Α΄ ''"μισούσε τους καλοντυμένους, τους πλούσιους και τους μορφωμένους"''. Σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης ήταν άριστος, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον στις κατώτερες τάξεις αλλά με επίμονο τρόπο δεν ήθελε να αναγνωρίσει τα ελαττώματα και την ανικανότητα των υπουργών του ''"παρά το γεγονός ότι είχαν αποδειχτεί αναμφισβήτητα"''.<ref>Kulikowski, Michael (2019). The Tragedy of Empire: From Constantine to the Destruction of Roman Italy. Harvard University Press</ref> Φρόντισε έντονα την μόρφωση των φτωχών και την ιατρική τους περίθαλψη, διόρισε από έναν γιατρό σε κάθε μια από τις 14 συνοικίες της πόλης.<ref>A.H.M. Jones, The Later Roman Empire, 284–602: A Social, Economic and Administrative Survey (Baltimore: Johns Hopkins University, 1986), σ. 139</ref> Ο Ουαλεντινιανός Α΄ επανέκδωσε τέλος ένα διάταγμα του Μέγα Κωνσταντίνου στο οποίο η βρεφοκτονία γίνεται θανάσιμο έγκλημα.<ref name="Chisholm, Hugh 1911">Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Valentinian I.". Encyclopædia Britannica. Τομ. 27 (11th ed.). Cambridge University Press. σ. 851</ref> Στις ιδιωτικές του σχέσεις η συμπεριφορά του χαρακτηρίστηκε από απίστευτη σκληρότητα, εκτέλεσε πολλούς υπηρέτες και φίλους για ασήμαντους λόγους. Χρησιμοποιούσε συχνά δυο αρκούδες μέσα σε ένα χρυσό κλουβί για την εκτέλεση των ποινών, όταν ολοκληρωνόταν η αποστολή τους τις άφηνε ελεύθερες στα άγρια δάση.<ref>Gibbon, ch. XIV., p. 375; ch. XXV., σ. 859</ref> Ο Ουαλεντινιανός Α΄ ήταν πιστός χριστιανός, επέτρεψε ελεύθερα ωστόσο την λατρεία άλλων θρησκειών με την εξαίρεση κάποιων πανάρχαιων τελετουργικών και της μαγείας, στάθηκε αντιμέτωπος στον πλούτο των κληρικών. Ο [[Πάπας Δάμασος Α΄]] εξέδωσε διάταγμα με το οποίο οι κληρικοί έπρεπε να εκτελούν κανονικά τα καθήκοντα που είχαν σχέση με την περιουσία τους αλλιώς να την απαρνηθούν.<ref name="Chisholm, Hugh 1911"/> Ο [[Σωκράτης ο Σχολαστικός]] κάνει μια περίεργη αναφορά σχετικά με την σχέση του αυτοκράτορα με την σύζυγο του και την ερωμένη του Ιουστίνα.<ref>Gibbon, ch. XXV., σ. 864; ch. XX., σ. 662</ref>

''"σύζυγος του αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού Μαρία Σερένα, η σχέση μεταξύ τους έγινε τόσο στενή που έφτασαν σε σημείο να κάνουν μαζί μπάνιο. Μια μέρα η Μαρία Σερένα είδε την παρθένα Ιουστίνα, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ με την ομορφιά της που είπε στον σύζυγο της ότι την θαύμασε ακόμα και η ίδια που είναι γυναίκα. Ο Ουαλεντινιανός το θεώρησε αυτό σαν μήνυμα ότι η αυτοκράτειρα του επέτρεπε να την χρησιμοποιούσε σαν ερωμένη, θέσπισε αμέσως νέο νόμο με τον οποίο επιτρέπονται οι δύο σύζυγοι ταυτόχρονα. Με τον νέο νόμο δεν χώρισε την Μαρία Σερένα με την οποία είχε αποκτήσει μόλις τον Γρατιανό, παντρεύτηκε ταυτόχρονα και την Ιουστίνα με την οποία γέννησε τον Ουαλεντινιανό τον νεότερο"''.

Η ιστορία αυτή είναι γνωστή μόνο από τον Σωκράτη επειδή δεν υπάρχει καμία πηγή ότι ανατολικός Ρωμαίος αυτοκράτορας επέτρεψε ποτέ την διγαμία, απαραίτητη προϋπόθεση για τον δεύτερο γάμο ήταν πάντοτε το διαζύγιο με την πρώτη σύζυγο.<ref>A.C. Zenos. From Nicene and Post-Nicene Fathers, Second Series, Τομ. 2</ref><ref>Frier, Bruce W. and McGinn, Thomas A.J.: A Casebook on Roman Family Law (American Philological Association) OUP USA 2003. Part D, The End of Marriage</ref> Ο Σωκράτης πιθανότατα ήθελε να κατηγορήσει την Ιουστίνα λόγω προσωπικής του αντιπάθειας επειδή ήταν Αρειανή. Ο [[Ιωάννης Μαλάλας]], ο [[Πασχάλιο χρονικό]] και ο [[Ιωάννης Νικίου]] γράφουν ότι χώρισε πρώτα την Μαρία Σερένα και μετά παντρεύτηκε την Ιουστίνα. Σαν πιο πιθανή εξήγηση φαίνεται ότι ο Σωκράτης ήθελε να δικαιολογήσει το διαζύγιο του Ουαλεντινιανού χωρίς να κατηγορήσει την αυτοκράτειρα.<ref>Matthew 19, 4–6</ref>
Απολογιστικά το έργο του ήταν θετικό για την αυτοκρατορία. Ήταν ικανός και ανεκτικός ως προς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των υπηκόων του, αλλά η αυστηρότητά του τον είχε καταστήσει ελάχιστα δημοφιλή. Πριν πεθάνει, όρισε ως διάδοχο τον γιο του [[Γρατιανός|Γρατιανό]] και αργότερα τον γιο του από άλλο γάμο, επίσης Ουαλεντινιανό (μετέπειτα αυτοκράτορας [[Ουαλεντινιανός Β΄]]). Ο Ουάλης κυβέρνησε από κοινού με τον Γρατιανό, μέχρι το θάνατό του σε μάχη κατά των Γότθων στην [[Αδριανούπολη]], το [[378]].

==Δείτε επίσης==

*[[Κατάλογος Βυζαντινών αυτοκρατόρων]]

==Παραπομπές==

<references />

==Πηγές==

*Ammianus Marcellinus. Rerum gestarum libri qui supersunt. W. Seyfarth, ed. 3 vols. Leipzig, 1978.
*Charles, Robert H. (2007) [1916]. The Chronicle of John, Bishop of Nikiu: Translated from Zotenberg's Ethiopic Text. Merchantville, NJ: Evolution Publishing. ISBN 9781889758879.
*Consularia Constantinopolitana. T. Mommsen ed., Monumenta Germaniae Historica, Auctores Antiquissimi. Volume 9. Berlin, 1892.
*Codex Theodosianus. T. Mommsen, P.M. Meyer, and P. Krüger, eds. Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes (2 vols.). Berlin, 1905.
*Corpus Inscriptionum Latinarum. Vol. 6. T. Mommsen, ed. Berlin, 1875.
*Epitome de Caesaribus. F.R. Pichlmayr, ed. Leipzig, 1961.
*Jerome. Chronicon. R. Helm, ed., in Malcolm Drew Donalson, A Translation of Jerome's Chronicon with Historical Commentary. Lewiston, NY, 1996.
*Orosius. Adversus paganos historiarum libri septem. Z. Zangemeister, ed. Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum 5. Vienna, 1882.
*Socrates. Historia Ecclesiastica. J.P. Migne ed., Patrologia Graeca 67. Paris, 1864.
*Sozomen. Historia Ecclesiastica. J.P. Migne ed., Patrologia Graeca 67. Paris, 1864.
*Theoderet. Historia Ecclesiastica. J.P. Migne ed., Patrologia Graeca 82. Paris, 1864.
*Zosimus. Historia nova. François Paschoud, ed. and trans., Zosime: Histoire Nouvelle (3 vols.). Paris, 1971–89.
*Ammian, Books 26‑30 Uchicago.edu. English summaries. Main text in Latin.
*Roberts, Walter E. (1998). "Valentinian I". De Imperatoribus Romanis. Archived from the original on 25 March 2022.
*Edward Gibbon, The Decline and Fall of the Roman Empire, 1776.
*M. Grant, The Roman Emperors, 1985.
*Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Valentinian I." . Encyclopædia Britannica. Vol. 27 (11th ed.). Cambridge University Press. p.&nbsp;851.
*(in German) Schmidt-Hofner, Sebastian. Reagieren und Gestalten: der Regierungsstil des spaetroemischen Kaisers am Beispiel der Gesetzgebung Valentinians I. Muenchen: Beck, 2008. 398 p. (Vestigia, Bd. 58).
*Ernst Stein, Histoire du Bas-Empire, vol. i, chap. 4 (1959).
*Herbermann, Charles, ed. (1913). "Valentinian" . Catholic Encyclopedia. Vol. 16. New York: Robert Appleton Company.

{{Authority control}}

{{Commonscat}}

{{Ρωμαίος Αυτοκράτορας 
| προηγούμενος    = [[Ιοβιανός]]  
| συναυτοκράτορας = [[364]]-[[375]]  
| επόμενος        = [[Γρατιανός]], [[Βαλεντινιανός Β΄]]  
}}

{{Ρωμαίοι Αυτοκράτορες}}
{{Authority control}}

[[Κατηγορία:Δυναστεία του Βαλεντινιανού]]
[[Κατηγορία:Ρωμαίοι Αυτοκράτορες]]
[[Κατηγορία:Ιλλυριοί]]