Ορκισμένες παρθένες

Οι Ορκισμένες Παρθένες είναι γυναίκες που έχουν δώσει όρκο αγνότητας και ζουν και συμπεριφέρονται σαν άνδρες. Έχουν πάρει ανδρικό όνομα, ντύνονται με ανδρικά ρούχα, κάνουν ανδρικές δουλειές και συμμετέχουν ως άνδρες σε κάθε μορφή της κοινωνικής ζωής.

Το έθιμο αυτό συναντάται πιο συχνά σε περιοχές της βόρειας Αλβανίας. Έχει τις ρίζες του στον Μεσαίωνα αλλά πλέον τείνει να εκλείψει. Σήμερα στις περιοχές αυτές οι Ορκισμένες Παρθένες είναι μερικές δεκάδες και είναι άνω των πενήντα ετών.^[1]

Ορκισμένες Παρθένες έχουν υπάρξει, σε πολύ μικρότερη έκταση, και σε περιοχές του Κοσόβου, της Βόρειας Μακεδονίας, της Σερβίας, του Μαυροβουνίου,^[2] της Δαλματικής ενδοχώρας και της Βοσνίας. Αντίστοιχα έθιμα έχουν καταγραφεί και σε φυλές Ινδιάνων της Βορείου Αμερικής.

Το έθιμο και πιθανοί λόγοι γέννησης του

Για πολλούς αιώνες από τον Μεσαίωνα και μετά, κάθε πλευρά της ζωής των κατοίκων κυρίως της βόρειας Αλβανίας, ρυθμιζόταν από το Κανούν, ένα σύνολο εθιμικών κανόνων που κωδικοποίησε στον Μεσαίωνα ο Λεκ Ντουκαγκίνι. Σύμφωνα με το Κανούν οι γυναίκες δεν είχαν μια σειρά από δικαιώματα,^[3] π.χ. δεν είχαν κληρονομικά δικαιώματα, δεν μπορούσαν να ψηφίζουν, δεν μπορούσαν να κάνουν διάφορες δουλειές και δεν μπορούσαν να αγοράσουν γη.

Το έθιμο των ορκισμένων παρθένων προέκυψε από το Κανούν.^[4] Μια γυναίκα ανήκε στις ορκισμένες παρθένες δίνοντας όρκο αγαμίας ενώπιον δώδεκα ηλικιωμένων ανδρών από το χωριό ή τη φυλή της.^[5] Αφού έδινε αυτόν τον όρκο ζούσε σαν άντρας. Ντυνόταν σαν άντρας, έπαιρνε ανδρικό όνομα και αν δε ζούσε ο πατέρας της και δεν υπήρχε αδερφός αυτή γινόταν ο αρχηγός της οικογένειας. Επίσης μπορούσε να καπνίζει και να πίνει αλκόολ, να έχει όπλο, να κάνει ανδρικές δουλειές, να παίζει μουσική και να τραγουδάει και να κάθεται και να συζητά μαζί με άλλους άντρες.^[1]^[6]^[7] Είχε ίδια δικαιώματα με τους άντρες. Ταυτόχρονα συμμετείχε στις βεντέτες όπως όλοι οι άντρες και αν σκοτώνονταν, ο θάνατος της ισοδυναμούσε με το θάνατο ενός άντρα και όχι μιας γυναίκας, της οποίας η ζωή είχε τη μισή αξία της ζωής ενός άντρα.

Ο όρκος αγαμίας ήταν βασικά αμετάκλητος και η ποινή για την παραβίαση του ήταν ο θάνατος. Το να δώσει μια γυναίκα τον όρκο αγαμίας το αποφάσιζε κυρίως η οικογένειά της αλλά στην περίπτωση π.χ. που ο πατέρας είχε πεθάνει και δεν υπήρχε αδερφός, μπορούσε να το αποφασίσει η ίδια. Τον όρκο αγαμίας μια γυναίκα μπορούσε να το δώσει σε οποιαδήποτε ηλικία.

Βασικός λόγος που οδήγησε στη δημιουργία αυτού του εθίμου φαίνεται ότι ήταν η ανάγκη να υπάρχει αρχηγός σε μια οικογένεια και να παραμένει στην οικογένεια η περιουσία της ακόμα και όταν είχαν εκλείψει όλοι οι άνδρες αυτής.^[1]^[5] Πάντως αν π.χ. μια κόρη έδινε τον όρκο αυτό δεν απέκλειε και άλλες γυναίκες της οικογένειας να δώσουν τον ίδιο όρκο. Υπήρχαν και γυναίκες που επέλεξαν τον όρκο της αγαμίας για να αποκτήσουν ελευθερίες που δεν αναγνωρίζονταν στις γυναίκες.^[5] Άλλες έδωσαν τον όρκο για να αποφύγουν έναν ανεπιθύμητο γάμο^[8] ή επειδή γενικά δεν ήθελαν να παντρευτούν ή δεν ήθελαν να αφήσουν την οικογένειά τους. Ο όρκος παρθενίας ήταν ο μόνος τρόπος να αντραπεί γάμος που είχε συμφωνηθεί όταν ο μέλλων γαμπρός και η μέλλουσα νύφη ήταν παιδιά, χωρίς να προσβληθεί η οικογένεια του γαμπρού και ξεκινήσει αιματηρή βεντέτα.^[2] Επίσης πολλές φορές χήρες μητέρες έπειθαν τις κόρες τους να δώσουν όρκο παρθενίας γιατί διαφορετικά οι ίδιες, αφού είχε πεθάνει ο άντρας τους, δεν είχαν πολλές επιλογές: ή θα επέστρεφαν στο πατρικό τους ή θα παρέμεναν στην οικογένεια του συζύγου τους ως υπηρέτριες ή θα έπρεπε να ξαναπαντρευτούν.

Ονομασίες για τις Ορκισμένες Παρθένες σε διάφορες χώρες των Βαλκανίων

Στην Αλβανία χρησιμοποιούνται μια σειρά από όροι για την απόδοση του εν λόγω εθίμου: burrnesha ^[2], vajzë e betuar (πολύ συχνή ονομασία για τις γυναίκες για τις οποίες οι γονείς τους αποφάσισαν να δώσουν τον όρκο αγνότητας, όταν αυτές ήταν στη βρεφική ή στην παιδική ηλικία), mashkull (ο όρος αυτός χρησιμοποιείται γύρω από την Σκόδρα), virgjineshë, virgjereshë, verginesa, virgjin, vergjinesha. Στη σερβική γλώσσα υπάρχουν οι λέξεις: мушкобања (muškobanja), мушкара (muškara) (ανδρογυναίκα ή γυναίκα που μοιάζει με άντρα), остајница (ostajnica) . Στο Μαυροβούνιο χρησιμοποιούνται οι όροι tombelija, basa, harambasa, στη Βοσνία και στην Κροατία χρησιμοποιούνται οι ονομασίες tobelija (δεσμευμένη από όρκο)^[9] και zavjetovana djevojka^[10] αντίστοιχα ενώ στην Τουρκία η λέξη sadik (έντιμες).

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 The Sacrifices of Albania's 'Sworn Virgins'
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Last of the burrnesha: Balkan women who pledged celibacy to live as men | World news | The Guardian
↑ Zherka, Elizabeth (April 16th, 2011). «Excluded from Power - Historical Gender Inequalities in Customary Law in Kosovo and Northern Albania». Annual REECAS Northwest Conference. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-06-26. https://web.archive.org/web/20160626035228/http://ellisoncenter.washington.edu/wp-content/uploads/2014/04/Zherka.pdf.
↑ Bilefsky, Dan (2008-06-23). «Sworn to virginity and living as men in Albania». The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/2008/06/23/world/europe/23iht-virgins.4.13927949.html. Ανακτήθηκε στις 2016-08-25.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 The Mountains Where Women Live as Men | GQ
↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania (2nd ed.). Lanham: Scarecrow Press. σελ. 435
↑ Murray, Stephen O.; Roscoe, Will; Allyn, Eric (1997). Islamic Homosexualities: Culture, History, and Literature. New York: New York University Press. σελ. 198.
↑ Patriarchal society: Tradition of 'sworn virgins' dying out in Albania - DIE WELT
↑ «tobelija». Hrvatska enciklopedija. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016.
↑ Batinić, Jelena (12 Μαΐου 2015). Women and Yugoslav Partisans: A History of World War II Resistance. Cambridge University Press. ISBN 9781107091078.

Για περαιτέρω ανάγνωση

Grémaux, René. "Woman Becomes Man in the Balkans", in Gilbert Herdt, ed. 1996: Third Sex Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History.
Horváth, Aleksandra Djajic (2003). «A tangle of multiple transgressions: The western gaze and the Tobelija (Balkan sworn-virgin-cross-dressers) in the 19th and 20th centuries». Anthropology Matters Journal 5 (2). http://www.anthropologymatters.com/index.php/anth_matters/article/view/119/235.
Young, Antonia (2000). Women Who Become Men: Albanian Sworn Virgins.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[washingtonpost2007-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 The Sacrifices of Albania's 'Sworn Virgins'

[theguardian1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Last of the burrnesha: Balkan women who pledged celibacy to live as men | World news | The Guardian

[3] Zherka, Elizabeth (April 16th, 2011). «Excluded from Power - Historical Gender Inequalities in Customary Law in Kosovo and Northern Albania». Annual REECAS Northwest Conference. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-06-26. https://web.archive.org/web/20160626035228/http://ellisoncenter.washington.edu/wp-content/uploads/2014/04/Zherka.pdf.

[4] Bilefsky, Dan (2008-06-23). «Sworn to virginity and living as men in Albania». The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/2008/06/23/world/europe/23iht-virgins.4.13927949.html. Ανακτήθηκε στις 2016-08-25.

[autogenerated1-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 The Mountains Where Women Live as Men | GQ

[6] Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania (2nd ed.). Lanham: Scarecrow Press. σελ. 435

[7] Murray, Stephen O.; Roscoe, Will; Allyn, Eric (1997). Islamic Homosexualities: Culture, History, and Literature. New York: New York University Press. σελ. 198.

[8] Patriarchal society: Tradition of 'sworn virgins' dying out in Albania - DIE WELT

[9] «tobelija». Hrvatska enciklopedija. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016.

[10] Batinić, Jelena (12 Μαΐου 2015). Women and Yugoslav Partisans: A History of World War II Resistance. Cambridge University Press. ISBN 9781107091078.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]