Ο σκύλος του Πάβλοφ

Ένα από τα σκυλιά του Πάβλοφ. Το δοχείο συλλογής σιέλου προστέθηκε χειρουργικά.

Η ονομασία σκύλος του Πάβλοφ (ρωσ. Собака Павлова ΔΦΑ: [sɐˈbakə pavɫova]) αναφέρεται στο πρώτο εμπειρικό πείραμα του βραβευμένου με Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής Ρώσου επιστήμονα Ιβάν Πετρόβιτς Πάβλοφ για την απόδειξη της κλασικής εξαρτημένης μάθησης.

Ιστορία

Κατά την διάρκεια των βραβευμένων με Νόμπελ πειραμάτων του για τη σχέση μεταξύ της σιελόρροιας και της πέψης, ο Πάβλοφ είχε παρατηρήσει ότι ακόμη και τα ίδια τα βήματα του ιδιοκτήτη προκαλούσαν σιελόρροια σε σκύλους κυνοκομειών, παρόλο που οι σκύλοι δεν έβλεπαν ακόμη το φαγητό. Υποψιάστηκε ότι αφού μετά τον ήχο των βημάτων ακολουθούσε το τάισμα, οι σκύλοι είχαν συνδέσει τον ήχο των βημάτων με το φαγητό. Το προηγουμένως ουδέτερο ακουστικό ερέθισμα (ήχος βημάτων) συσχετίστηκε με το ερέθισμα «τροφή» στον οργανισμό του σκύλου.

Το πείραμα

Για να επαληθεύσει την υπόθεσή του, σχεδίασε το 1905 ένα πείραμα: Μετά την τροφή (ανεξάρτητο ερέθισμα) ακολουθεί σιελόρροια (ανεξάρτητη απάντηση), ενώ μετά το άκουσμα ενός κουδουνιού (ουδέτερο ερέθισμα) δεν ακολουθεί τίποτα. Ωστόσο, εάν ο ήχος του κουδουνιού ακουστεί επανειλημμένα την ίδια στιγμή που προσφέρεται τροφή στο σκύλο, αυτός αντιδράει στο τέλος με έκκριση σιέλου στο άκουσμα του κουδουνιού, ακόμη και αν δεν του δίνεται φαγητό. Ο Πάβλοφ χαρακτήρισε αυτό το φαινόμενο εξαρτημένη μάθηση . Ο Πάβλοφ έκανε άλλη μια ανακάλυψη σε ένα σκύλο το 1927. Παρατήρησε ότι ένας σκύλος που έκανε έμετο συστηματικά μετά από μια ένεση μορφίνης εξακολουθούσε να κάνει εμετό ακόμη και αν του έκαναν ένεση που περιείχε απλά ένα αλατούχο διάλυμα, το οποίο κανονικά δεν προκαλεί σωματικές αντιδράσεις. Αυτό το πείραμα θεωρείται η απαρχή της έρευνας πάνω στα εικονικά φάρμακα πιο γνωστά ως πλασίμπο (placebo) και στα nocebo.

Το εργαστήριο του Πάβλοφ και ένα σκυλί σε ένα από τα πειράματά του

Απεικόνιση της κλασικής εξαρτημένης μάθησης χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του σκύλου του Πάβλοφ