Νάθαν ο Σοφός

Νάθαν ο Σοφός Nathan der Weise
Συγγραφέας	Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ
Πρωτότυπος τίτλος	Nathan der Weise
Παγκόσμια πρώτη παράσταση	14  Απριλίου 1783
Τοποθεσία πρώτης παράστασης	Döbbelinsches Theater
Γλώσσα πρωτότυπου	Γερμανικά
Είδος	dramatic poem
Σχετικά πολυμέσα

Ο Νάθαν ο Σοφός (γερμ. Nathan der Weise, μερικές φορές αποκαλούμενο από τους μαθητές: Nathan der Scheiße) είναι φιλοσοφικό έργο του Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ σε θεατρική μορφή. Το βασικότερο θέμα του είναι το ερώτημα της αληθινής θρησκείας. (Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός, Ισλαμισμός).

Το έργο στα ελληνικά

Το έργο γράφτηκε το 1779 και έκανε πρεμιέρα στις 14 Απριλίου 1783 στο Βερολίνο. Το έργο διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια της 3ης Σταυροφορίας, κατά την διάρκεια μιας ανακωχή στην Ιερουσαλήμ. Το βιβλίο είναι ένα δραματικό ποίημα σε πέντε πράξεις για έναν Εβραίο έμπορο που ονομάζεται Νάθαν. Αντιμετωπίζει τη σύγκρουση μεταξύ θρησκείας και λογικής και μπορεί επομένως να αποδοθεί στην εποχή του Διαφωτισμού. Ο Λεσσίγγειος έγραψε το "Νάθαν ο σοφός" και προσπάθησε να εκφράσει τις ιδέες του για την εκκλησία και την πίστη του στον Θεό. Όσον αφορά τη φύση του, είναι ένα δράμα ιδεών, διότι η δράση του δημιουργεί μια φιλοσοφική ιδέα με τη μορφή μιας κοσμοθεωρίας.

Πλοκή

Το έργο είναι βασικότερα γνωστό για την "Παραβολή του Δαχτυλιδιού" την οποία χρησιμοποιεί ο Νάθαν για να αποδείξει ότι δεν μπορούμε να πούμε ποια θρησκεία είναι η αληθινή επειδή κάθε πιστός πιστεύει στη δική του. Άλλα πρόσωπα είναι: η Ρέχα, ψυχοκόρη του Νάθαν, η Δάγια, λειτουργός της Ρέχα, η Σίτα, αδερφή του Σουλτάνου, ο Πατριάρχης Παλαιστίνης, ο Δερβίσης Αλ-Χάφης και φυσικά ο σουλτάνος Σαλαδίνος.

Όταν ο Νάθαν, ένας πλούσιος Εβραίος, επιστρέφει στο σπίτι από επαγγελματικά ταξίδια, μαθαίνει ότι η θετή του κόρη Ρέχα σώθηκε από πυρκαγιά από ένα νεαρό Χριστιανικό Τέμπλαρ. Ο ιππότης, με τη σειρά του, οφείλει τη ζωή του στον μουσουλμάνο κυβερνήτη της Ιερουσαλήμ, Σουλτάνο Σαλαντίν, ο οποίος τον χάρισε ως ο μοναδικός από τους είκοσι κρατούμενους, επειδή μοιάζει με τον αείμνηστο αδελφό του Σαλαντίν Άσαντ. Παρά αυτές τις τυχερές περιστάσεις, ο ορθολογιστικός Νάθαν δεν θέλει να πιστέψει τα γεγονότα ως θαύμα και επίσης πείθει τον Ρέχα ότι η πίστη στο έργο των φύλακων αγγέλων είναι επιβλαβής.

Ο Σαλαδίνος, κάπως αδιάφορος από άποψη χρημάτων, αντιμετωπίζει επί του παρόντος οικονομικά προβλήματα. Γι 'αυτό, με τη συμβουλή της πιο υπολογιστικής αδερφής του, Σίττα, του έφερε ο πλούσιος Νάθαν για να δοκιμάσει τη γενναιοδωρία του, η οποία επαινείται σε όλη την Ιερουσαλήμ: Αντί να του ζητάει απευθείας δάνειο, ο Σαλαδινός προσποιείται ότι θέλει να δοκιμάσει τον Νάθαν διάσημη σοφία και τον ρωτάει για την «αληθινή θρησκεία». Ο Νάθαν, ο οποίος είχε ήδη ενημερωθεί για τα οικονομικά προβλήματα του Saladin από τον φίλο του Αλ-Χάφη και προειδοποίησε για την οικονομική του αμέλεια, αναγνωρίζει την παγίδα. Αποφασίζει να απαντήσει στην ερώτηση του Σαλαδινού με ένα "παραμύθι", τη λεγόμενη "παραβολή δακτυλίου". Εντυπωσιασμένος βαθιά, ο σουλτάνος κατανοεί αμέσως αυτήν την παραβολή ως μήνυμα για την ισότητα των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών. Συγκινημένος από την ανθρωπότητα του Νάθαν, του ζητά να είναι φίλος του από τώρα και στο εξής. Ο Νάθαν συμφωνεί πρόθυμα και, επιπλέον, δίνει στον σουλτάνο ένα γενναιόδωρο δάνειο χωρίς να του ζητηθεί.

Ο ιππότης, ο οποίος είχε σώσει τη Ρέχα από τις φλόγες, αλλά, μέχρι τώρα, δεν ήταν πρόθυμος να τη συναντήσει, ενώθηκε μαζί της από τον εβραίο Νάθαν. Πέφτει ερωτευμένος μαζί της και θέλει να την παντρευτεί επί τόπου. Ωστόσο, το όνομά του κάνει τον Nathan να διστάζει να δώσει τη συγκατάθεσή του, η οποία προσβάλλει τον ιππότη. Όταν ανακαλύπτει από τον σύντροφο της Ρέχα Ντάτζα, έναν Χριστιανό, ότι η Ρέχα δεν είναι η βιολογική κόρη του Νάθαν, αλλά υιοθετείται μόνο και ότι οι βιολογικοί της γονείς ήταν Χριστιανοί, στρέφεται στον πατριάρχη της Ιερουσαλήμ για συμβουλές. Παρόλο που ο ιππότης πλαισιώνει το αίτημά του ως υποθετική υπόθεση, ο φανατικός επικεφαλής της εκκλησίας μαντεύει τι είναι αυτό και θέλει να ψάξει για "αυτόν τον Εβραίο" αμέσως και να τον κάψει στο διακύβευμα για πειρασμό στην αποστασία. Το γεγονός ότι ο Nathan δεν μεγάλωσε το χριστιανικό παιδί ως Εβραίο, αλλά αντίθετα σε καμία πίστη, δεν μαλακώνει τη στάση του πατριάρχη, αλλά τον επιδεινώνει: "Αυτό δεν είναι τίποτα! να καεί - / Και γι 'αυτόν ακριβώς τον λόγο αξίζει / Να καεί τρεις φορές. "

Τα αρχεία του αδελφού που κάποτε έφεραν τον Ρέχα στον Νάθαν ως μικρό παιδί τελικά αποκαλύπτουν ότι ο Χριστιανικός Ναός και ο Ρέχα δεν είναι μόνο αδελφός και αδελφή - εξ ου και οι επιφυλάξεις του Νάθαν για γάμο - αλλά και τα παιδιά του αδελφού του Σαλαντίν Άσαντ. Αυτές οι συνδέσεις αποκαλύπτονται σε όλους στην τελική σκηνή στο παλάτι του Saladin, το οποίο τελειώνει με όλους τους κύριους χαρακτήρες να αγκαλιάζονται επανειλημμένα ο ένας στον άλλο.

Η γλώσσα του έργου

Όσον αφορά τη γλώσσα του έργου, μπορεί να ειπωθεί ότι πρόκειται για ένα ασυνεπές iambus πέντε τμημάτων με εναλλασσόμενες ανυψώσεις και υποβαθμίσεις. Οι προτάσεις εκτείνονται επίσης σε πολλές γραμμές. Αυτή η λειτουργία στη γλώσσα ονομάζεται διασκελισμός και έτσι ο ρυθμός δεν γίνεται βαρετός για τον αναγνώστη. Επιπλέον, το Λεσσίγγειος λειτουργεί με πολλές παρεμβολές, διακοπές και αλλαγές του ομιλητή στο στίχο. Οι αντιστροφές που χρησιμοποιεί σε όλες τις μορφές ακτινοβολούν μια συγκεκριμένη σοφία και δείχνουν την ίδια γλωσσική τους ικανότητα, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους ή την κοινωνική τάξη. Στο έργο δεν υπάρχουν πολλές αλλαγές σε σχέση με τον χρόνο και τον τόπο. Αυτό γίνεται έτσι ώστε η πλοκή να γίνεται κυρίως από τους διαλόγους.

Μια γνώμη για το έργο

Όσον αφορά το έργο στο σύνολό του, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αφορά ένα πολύ συγκινητικό θέμα της εποχής, δηλαδή το ζήτημα της αληθινής θρησκείας. Με το δράμα του, το Λεσσίγγειος δείχνει ένα παράδειγμα για τον κίνδυνο του φονταμενταλισμού. Η μισαλλοδοξία της Δάγιας και οι παρωπίδες της σχεδόν έφεραν τον Νάθαν σε θάνατο. Η δουλειά του συγγραφέα είναι ακόμη πολύ σημαντική σήμερα. Ο χριστιανικός εξτρεμισμός, που παρουσιάστηκε από το έργο ετούτο, υπάρχει μόνο με διαφορετική μορφή σήμερα. Ομάδες τρομοκρατών διαπράττουν τρομοκρατικές επιθέσεις και κάνουν ακριβώς αυτό που έκαναν χριστιανοί πριν από χίλια χρόνια. Ωστόσο, στην εποχή του διαδικτύου και της παγκοσμιοποίησης, τίθεται το ερώτημα πόσο μακριά μπορεί κανείς να φτάσει για να επεκτείνει την πεποίθησή του. Σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς η σύγκρουση της αληθινής πίστης έρχεται ξανά στο προσκήνιο. Εδώ ταιριάζει το έργο του Λεσσίγγειου, το οποίο απαντά σε αυτό το περίπλοκο και φιλοσοφικό ερώτημα με ένα παραμύθι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Nathan der Weise στο Wikimedia Commons