Μπερνάρ Κουρτουά
| Μπερνάρ Κουρτουά | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 8 Φεβρουαρίου 1777[1][2][3] Ντιζόν[1] |
| Θάνατος | 27 Σεπτεμβρίου 1838[1][2][3] Παρίσι[1][4] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία[1] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[1] |
| Σπουδές | Πολυτεχνική Σχολή |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | χημικός[1] φαρμακοποιός[5] |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο του Παρισιού |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Jean-Baptiste Courtois |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Montyon Science Award (1831)[6] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μπερνάρ Κουρτουά (Bernard Courtois, 8 Φεβρουαρίου 1777 – 27 Σεπτεμβρίου 1838) ήταν Γάλλος χημικός, ο οποίος ανακάλυψε/απομόνωσε πρώτος το στοιχείο ιώδιο και τη μορφίνη.
Οικογένεια και παιδική ηλικία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μπερνάρ Κουρτουά γεννήθηκε στην Ντιζόν ως το τρίτο από 6 αδέλφια και μεγάλωσε στο επιστημονικό περιβάλλον του τόπου εργασίας του πατέρα του, την «Ακαδημία της Ντιζόν». Το ίδρυμα αυτό, στο οποίο κατοικούσε η οικογένεια, ήταν ένα μικρό ξενοδοχείο που είχε μετασκευασθεί ώστε να είναι κατάλληλο για επιστημονικές έρευνες. Ο πατέρας του Μπερνάρ, ο Ζαν-Μπατίστ Κουρτουά (γενν. 1748), εργαζόταν για λογαριασμό του χημικού ντε Μορβώ, καθώς και για την Ακαδημία ως φαρμακοποιός (pharmacien de l'Academie κατά την οικογένειά του). Το 1789 η οικογένεια μετακόμισε στο πειραματικό νιτροποιείο του Σαιν Μεντάρ (Νitrière Magny-Saint-Médard), το οποίο αγόρασε ο Ζαν-Μπατίστ Κουρτουά από τον ντε Μορβώ και τον συνεταίρο του.[7]
Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τόσο ο Μπερνάρ, όσο και ο δευτερότοκος αδελφός του, ο Πιερ, έμαθαν την τέχνη της παρασκευής νιτρικού καλίου για την παραγωγή πυρίτιδας για τις ανάγκες της Γαλλικής Επανάστασης. Ωστόσο, ο Μπερνάρ, επεκτάθηκε πέρα από αυτή την ασχολία, μαθαίνοντας χημεία. Σε ηλικία 18 ετών περίπου άφησε την οικογένειά του για να μαθητεύσει στην Οσέρ πρακτική χημεία, κοντά στον κύριο Φρεμύ, τον μελλοντικό παππού του χημικού Εντμόν Φρεμύ. Στη συνέχεια εξασφάλισε μία θέση κοντά στον Αντουάν Φρανσουά ντε Φουρκρουά, συνεργάτη του ντε Μορβώ, στην Εκόλ Πολυτεκνίκ των Παρισίων. Το 1799 ο Κουρτουά υπηρέτησε ως φαρμακοποιός σε στρατιωτικά νοσοκομεία. Το 1801 επέστρεψε στην Εκόλ Πολυτεκνίκ και εργάσθηκε στο εργαστήριο του Λουί Ζακ Τενάρ.[8]
Το 1802 ο Κουρτουά συνεργάσθηκε με τον Αρμάν Σεγκιέν στην Εκόλ Πολυτεκνίκ στη μελέτη του οπίου. Από το όπιο κατόρθωσαν να απομονώσουν τη μορφίνη, το πρώτο γνωστό αλκαλοειδές. Το 1804 ο Σεγκιέν παρουσίασε το πρώτο υπόμνημα περί οπίου στο Institut de France.[9] Ο L.G. Toraude προσθέτει την εξής σημείωση στο τέλος της βιογραφίας του Κουρτουά:
| « | Φοβούμαι ότι υπάρχει ένα σημείο στο οποίο δεν επεκτάθηκα όσο έπρεπε στην καταγραφή αυτής της μελέτης. Πρόκειται για τη συμμετοχή του Κουρτουά στην ανακάλυψη της μορφίνης. Αν και ο Κουρτουά ήταν ο στενός συνεργάτης του, ο Σεγκιέν δεν τον κατονόμασε [στο υπόμνημά του]... ...Ωστόσο, δύο μαρτυρίες από τελείως διαφορετική προέλευση την επιβεβαιώνουν: Η πρώτη από τον επιστήμονα Φρεμύ, ο οποίος αναφέρει σε μία από τις επιστολές του ότι έχει δει τον Κουρτουά να προσπαθεί να παρασκευάσει συνθετικά τα οργανικά αλκάλια. Η άλλη μαρτυρία προέρχεται από έναν μη σπουδαγμένο άνθρωπο, που δεν είναι άλλος από τη χήρα του Κουρτουά, η οποία γράφει 20 χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου της, πως για πολύ καιρό είχε αφοσιωθεί στη σοβαρή μελέτη της μορφίνης. Αυτές είναι δύο μαρτυρίες μεγάλης σημασίας... ...και δεν πρέπει να παραθεωρηθούν.[10] | » |
Οι έρευνες των Σεγκιέν και Κουρτουά πάνω στο όπιο στην Εκόλ Πολυτεκνίκ τελείωσαν το 1804. Μετά ο Κουρτουά, παραμένοντας στο Παρίσι, συνέχισε την επιχείρηση του πατέρα του, παρασκευάζοντας νιτρικό κάλιο. Το 1805 ο πατέρας του φαλίρισε και μπήκε από τους δανειστές του στη φυλακή μέχρι το τέλος του 1807. Ο Μπερνάρ διοίκησε την επιχείρηση μέχρι να απελευθερωθεί ο πατέρας του. Καταγράφεται στην απογραφή του 1806 ως salpêtrier («νιτροποιός») των Παρισίων. Το 1808 ο Μπερνάρ Κουρτουά νυμφεύθηκε την κόρη μιας Παριζιάνας κομμώτριας. Τα αρχεία δείχνουν ότι συνέχισε να λειτουργεί το μικρό εργοστάσιο νίτρου της οικογένειας μέχρι το 1821.[11]
Το 1811 ο πόλεμος είχε προκαλέσει τη μείωση της κρατικής παραγωγής νιτρικού καλίου, εξαιτίας της ελλείψεως στάχτης ξύλου, από την οποία παρασκευαζόταν. Ως εναλλακτική πηγή, χρησιμοποιήθηκαν τα φύκια και η στάχτη τους. Ωστόσο, τα φύκια περιείχαν και μία άλλη, άγνωστη ως τότε, σημαντική χημική ουσία. Μια μέρα στα τέλη του 1811, απομονώνοντας ενώσεις του νατρίου και του καλίου από τη στάχτη των φυκιών, ο Κουρτουά ανεκάλυψε το ιώδιο προσθέτοντας θειικό οξύ στη στάχτη αυτή.[12] Αναζητούσε την αιτία για τη διάβρωση των χάλκινων δοχείων που χρησιμοποιούσε, όταν πρόσεξε έναν βιολετί (ιώδη) ατμό να βγαίνει από αυτά. Ο Χάμφρυ Ντέιβυ έγραψε αργότερα:
| « | Τούτη η ουσία ανακαλύφθηκε τυχαία προ διετίας από τον Κουρτουά, έναν παρασκευαστή των Παρισίων. Κατά τη διαδικασία παρασκευής σόδας από τη στάχτη φυκιών, διεπίστωσε ότι τα μεταλλικά δοχεία που χρησιμοποιούσε είχαν διαβρωθεί και αναζητούσε την αιτία όταν ανεκάλυψε τη νέα ουσία. Εμφανίσθηκε όταν προστέθηκε λίγο θειικό οξύ στη στάχτη μετά την εξαγωγή ανθρακικής σόδας. Όταν το οξύ έχει αρκετή συγκέντρωση ώστε να θερμάνει πολύ το διάλυμα, η νέα ουσία εμφανίζεται ως ένας όμορφος μοβ ατμός και συμπυκνώνεται σε κρυστάλλους που έχουν το χρώμα και τη λάμψη του γραφίτη. | » |
Τα ύστερα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κουρτουά πιστώνεται τόσο από τον Χ. Ντέιβυ όσο και από τον Ζοζέφ Λουί Γκαι-Λυσάκ με την ανακάλυψη του ιωδίου. Προχώρησε στην παραγωγή ιωδίου υψηλής ποιότητας και των αλάτων του το 1822. Το 1831 κέρδισε 6.000 γαλλικά φράγκα ως μέρος του Βραβείου Montyon από την Ακαδημία Επιστημών για την ιατρική αξία του ιωδίου. Ωστόσο, πάλευε με τα οικονομικά του για το υπόλοιπο της ζωής του και, όταν απεβίωσε σε ηλικία 62 ετών, δεν άφησε κάποια περιουσία στη χήρα του και στον γιο τους.[13] Το έτος του θανάτου του, το Περιοδικό ιατρικής χημείας (Journal de chimie médicale) σημείωσε ξερά και λακωνικά την εκδημία του στις «Νεκρολογίες» του ως εξής:
«Ο Μπερνάρ Κουρτουά, ο ανακαλύψας το ιώδιο, απεβίωσε στο Παρίσι την 27η Σεπτεμβρίου 1838, αφήνων την χήρα του άνευ περιουσίας. Εάν είχε λάβει ένα πιστοποιητικό ευρεσιτεχνίας, θα είχε αποκτήσει μεγάλη περιουσία».[14]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 15588170r. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Bernard-Courtois. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. courtois-bernard. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ archives
.paris .fr /arkotheque /visionneuse /visionneuse .php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjItMDgtMDkiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6Mzc7czo0OiJyZWYyIjtpOjMxMjtzOjE2OiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sIjtiOjE7czoyMToidmlzaW9ubmV1c2VfaHRtbF9tb2RlIjtzOjQ6InByb2QiO30%3D #uielem _move=198 .00115966796875%2C96 .00180053710938&uielem _rotate=F&uielem _islocked=1&uielem _zoom=121. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 117701254. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Annales de chimie et de physique» (Γαλλικά)
- ↑ Swain 2005, σελ. 103.
- ↑ Swain 2005, σελ. 104.
- ↑ Swain 2005, σελ. 105.
- ↑ Swain 2005, σελ. 106.
- ↑ Swain 2005, σελ. 107.
- ↑ Swain 2005, σελ. 108.
- ↑ Swain 2005, σελ. 109.
- ↑ Journal de chimie médicale, de pharmacie et de toxicologie. 2. s.n. 1838. σελ. 6. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2008.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Swain, Patricia (2005). «Bernard Courtois (1777–1838), famed for discovering iodine (1811), and his life in Paris from 1798». Bulletin for the History of Chemistry 30 (2): 103-111. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-07-14. https://web.archive.org/web/20100714110757/http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2007-Swain.pdf. Ανακτήθηκε στις 2023-10-13.
- Toraude, L.G.: Bernard Courtois (1777–1838) et la découverte de l'iode (1811), Vigot Frères, Παρίσι 1921
- Smeaton, W.A.: «Guyton de Morveau's Course of Chemistry in the Dijon Academy», Ambix, τόμος 9, σσ. 53-69 (1961)
|