Μανιτού

Μανιτού είναι η λέξη που χρησιμοποιούν πολλές φυλές των Αλγκονκίνων Ινδιάνων της Βορείου Αμερικής για να χαρακτηρίσουν ένα προστατευτικό πνεύμα και μπορεί να έχει μορφή ζώου, αντικειμένου ή φυσικού φαινομένου. Η παρουσία του φανερωνόταν στους νεαρούς Ινδιάνους στις τελετές μύησής τους. Το μανιτού του καθένα προσδιόριζαν οι μάγοι της φυλής από την ερμηνεία που έδιναν στα οράματα που προκαλούσαν οι πόνοι από τις επίπονες, ακόμα και βασανιστικές, δοκιμασίες της μύησης. Ο όρος μανιτού στη φυλή των Ντελαγουέαρ, καθώς και σε μερικές ακόμα των Ινδιάνων στις σημερινές ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, κατέληξε να σημαίνει το προστατευτικό πνεύμα όλης της φυλής, επομένως την υπέρτατη θεότητα (Μεγάλο Μανιτού) και έτσι έγινε γνωστός στους λευκούς αποίκους.

Προέλευση

Το Μανιτού είναι η πνευματική και θεμελιώδης δύναμη ζωής μεταξύ των ομάδων των Αλγκονκίνων στην ιθαγενή μυθολογία. Είναι πανταχού παρούσα και εκδηλώνεται παντού: οργανισμοί, περιβάλλον, γεγονότα κλπ. Aashaa monetoo σημαίνει "καλό πνεύμα", ενώ otshee monetoo σημαίνει "κακό πνεύμα". Το Μεγάλο Πνεύμα, Aasha Monetoo, έδωσε τη γη στους Ναυτικούς, όταν δημιουργήθηκε ο κόσμος (συγκεκριμένα, στον Shawnee).

Ο όρος ήταν ήδη διαδεδομένος κατά την περίοδο των πρώτων ευρωπαϊκών επαφών. Το 1585, όταν ο Thomas Harriot κατέγραψε το πρώτο γλωσσάρι μιας γλώσσας Αλγκονκίνων, Roanoke (Pamlico), περιέλαβε τη λέξη mantóac, που σημαίνει "θεοί" (πληθυντικός). Παρόμοιοι όροι βρίσκονται σε όλες σχεδόν τις γλώσσες των Αλγκονκίνων.

Σε ορισμένες παραδόσεις των Αλγκονκίνων, ο όρος "gitche manitou" χρησιμοποιείται για να αναφερθεί σε ένα «μεγάλο πνεύμα» ή ανώτατο ον. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε και από μερικές χριστιανικές ομάδες της Anishnaabe, όπως το Ojibwe, για να αναφερθεί στον μοναδικό Θεό της Αβρααμικής παράδοσης, συχνά λόγω του ιεραποστολικού συνασπισμού. Ωστόσο, υπάρχουν αντίστοιχοι όροι που χρονολογούνται πριν από την ευρωπαϊκή επαφή.

Στις σαμανιστικές παραδόσεις, τα μανιτού (ή manidoog ή manidoowag) συνδέονται για να επιτύχουν ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως το φυτό μανιτού για την επούλωση ή το βουβάλι μανιτού για ένα καλό κυνήγι. Στην παράδοση Anishinaabeg, "manidoowag" είναι μια πτυχή της Μεγάλης σύνδεσης. Οι σχετικοί όροι που χρησιμοποιούνται από την Anishinaabeg είναι "manidoowish" για τα μικρά ζώα και " manidoowag" για τα έντομα. Και οι δύο όροι σημαίνουν "λίγο πνεύμα". Σε ορισμένες γλώσσες Αλγκονκίνων όπως το Iynu (Montagnais) η λέξη "manituw" αναφέρεται σε υποθαλάσσια πλάσματα στα οποία οι κυνηγοί προσέφεραν καπνό για να τα δωροδοκήσουν όταν βρίσκονταν στη περιοχή τους.

Οι Ινδοί του Fox πίστευαν ότι ο μανιτού κατοικούσε στις πέτρες του "sweat lodge". Με τη θέρμανση της σόμπας, η θερμότητα της φωτιάς έκανε το μανιτού να βγαίνει από τη θέση του στις πέτρες. Στη συνέχεια εξέρχεται από τις πέτρες όταν το νερό πασπαλίζεται πάνω τους. Τότε βγαίνει στον ατμό και εισέρχεται στο σώμα. Μετακινείται σε όλο το σώμα, εξαγνίζοντας τα πάντα που προκαλούν πόνο. Πριν το μανιτού επιστρέψει στην πέτρα, μεταδίδει μερικά από τη φύση του στο σώμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάποιος αισθάνεται τόσο καλά αφού είχε βρεθεί στο "sweat lodge".

Άλλες ερμηνείες

Ο θεός "Μανιτού", στον οποίο πίστευαν οι Ινδιάνοι, αντιπροσωπεύει μια υπέρτατη θεότητα, ανώτερη από τον άνθρωπο. Πρόκειται δηλαδή, στην ουσία, για ένα προστατευτικό πνεύμα. Οι ιδιότητες αυτές του " Μανιτού ", με την πάροδο του χρόνου, έχουν μετατραπεί σε ένα διασκεδαστικό παιχνίδι μεταξύ μιας -συνήθως- μεγάλης ομάδας ατόμων.

Το παιχνίδι είναι αρκετά απλό και έχει ως εξής : Όλα τα άτομα της ομάδας γράφουν σε ένα κομμάτι χαρτί το όνομα τους και έπειτα τα τοποθετούν όλα μαζί σε ένα κουτί. Καθένας τραβά κρυφά ένα κομμάτι χαρτί που έχει πάνω το όνομα κάποιου άλλου και έτσι, αυτός που έχει τραβήξει το χαρτί γίνεται το " μανιτού " εκείνου που αναγράφεται στο χαρτί. Μετατρέπεται δηλαδή, για όσο διάστημα διαρκεί το παιχνίδι, σε "προστάτη" του ατόμου που του έτυχε. Σκοπός του πλέον, είναι να προστατεύει και να είναι δίπλα σε αυτόν που έχει ως προστατευόμενο. Αυτό γίνεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, αναλόγως του είδους της ομάδας που διαδραματίζεται το παιχνίδι.

Το " μανιτού " ως στόχο έχει να κάνει τον προστατευόμενο του χαρούμενο είτε κάνοντας του δωράκια (οποιουδήποτε μεγέθους και αξίας), είτε γράφοντας γράμματα είτε απλά κάνοντας παρέα στον προστατευόμενο του. Στόχος βέβαια του παιχνιδιού, είναι να μην γίνει αντιληπτός ούτε από τον προστατευόμενο του καθώς και ούτε από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, αφού η αποκάλυψη των " μανιτού " ορίζεται σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία ανάλογα με τις ανάγκες τις ομάδας.

Το παιχνίδι αυτό έχει να προσφέρει πολλά στις ομάδες καθώς βοηθά τα άτομα να γνωριστούν μεταξύ τους, να μπουν στην διαδικασία να φτιάξουν πράγματα για τον άλλον, να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον και να νιώσουν όμορφα. Το παιχνίδι είναι αρκετά γνωστό και εφαρμόζεται σε διάφορες ομάδες ανθρώπων όπως σε μαθητικές τάξεις, όπου η αποκάλυψη των " μανιτού " γίνεται στο τέλος της σχολικής χρονιάς, σε κατασκηνώσεις όπου τα " μανιτού " αποκαλύπτονται στο τέλος της περιόδου αλλά και σε θεατρικές ομάδες που η αποκάλυψη των " μανιτού " γίνεται συνήθως μετά το τέλος των παραστάσεων. Το παιχνίδι αυτό προσφέρει χαρά σε όλα τα μέλη της ομάδας καθώς μαθαίνουν να παραλείπουν το αν συμπαθούν ή όχι κάποιον και μαθαίνουν να κάνουν πράγματα ο ένας για τον άλλον, να μπαίνουν στην διαδικασία να ανακαλύψουν τι αρέσει στον προστατευόμενο τους, να προσπαθούν να κρατήσουν κρυφή την ταυτότητα τους ενώ σαφώς παράλληλα, αντλούν και οι ίδιοι την χαρά λαμβάνοντας δώρα ή γράμματα από το δικό τους " μανιτού ".