Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Καυκασία

{{άλλεςχρήσεις4|την περιοχή|άλλες χρήσεις|Καύκασος (αποσαφήνιση)}}
{{Infobox
| bodyclass = geography
| above     =Καυκασία
| image     = [[File:Caucasus mountain range map-fr.svg|250px]]
| caption   = Η οροσειρά του Καυκάσου
| label1    = Χώρες
| data1     ={{flagicon|Azerbaijan}} [[Αζερμπαϊτζάν]]<br/>{{flagicon|Georgia}} [[Γεωργία]]<br/>{{flagicon|Russia}} [[Ρωσία]]
| label2    = Μερικώς αναγνωρισμένα ή μη αναγνωρισμένα κράτη
| data2     =
 {{flagicon|Abkhazia}} [[Αμπχαζία]]<br/>[[File:Flag of South Ossetia.svg|border|22px]] [[Νότια Οσετία]]
| label3    = Ώρες Ζώνης
| data3     = [[UTC+4:00]], [[UTC+5|UTC+5:00]], [[UTC+03:00]]
}}
[[File:Caucasus-political en.svg|thumb|260px|Πολιτικός χάρτης της περιοχής του Καυκάσου (2008)]]
[[Αρχείο:Caucasiamapussr.gif|thumb|right|260px|Διοικητικός χάρτης του Καυκάσου στην ΕΣΣΔ, 1952-1991.]]
Ο '''Καύκασος''' ή '''Καυκασία''' είναι περιοχή στην [[Ευρασία]] η οποία συνορεύει στα νότια με το [[Ιράν]], στα νοτιοδυτικά με την [[Τουρκία]], στα δυτικά με τη [[Μαύρη Θάλασσα]], στα ανατολικά με την [[Κασπία Θάλασσα]] και στα βόρεια με τη [[Ρωσία]]. Ο Καύκασος περιλαμβάνει την [[Οροσειρά του Καυκάσου]] και τις γύρω πεδιάδες.

Η [[Οροσειρά του Καυκάσου]] χωρίζει την [[Ασία]] από την [[Ευρώπη]] και οι χώρες της περιοχής θεωρούνται ότι ανήκουν είτε στη μία είτε και στις δύο [[Ήπειροι|ηπείρους]]. Το ψηλότερο σημείο είναι το όρος [[Ελμπρούς]] (5,642 μ.) στη Ρωσία, το οποίο είναι το ψηλότερο σημείο στην Ευρώπη.

Η περιοχή είναι γνωστή για τη [[γλωσσολογία|γλωσσολογική]] της ποικιλότητα: εκτός των [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκών]] και των [[Τουρκικές γλώσσες|Τουρκικών]] [[γλώσσα|γλωσσών]], απαντώνται [[Καρτβελιανές γλώσσες|Καρτβελιανές]], [[Βορειοδυτικές Καυκάσιες γλώσσες|Βορειοδυτικές Καυκάσιες]] και [[Βορειοανατολικές Καυκάσιες γλώσσες|Βορειοανατολικές Καυκάσιες]] [[γλωσσική οικογένεια|οικογένειες γλωσσών]], [[αυτόχθων γλώσσα|αυτόχθονες]] στην περιοχή.

==Όνομα==
Ο [[Πλίνιος ο Πρεσβύτερος]] στο ''[[Φυσική Ιστορία (Πλίνιος)|Φυσική Ιστορία]]'' (77–79) ότι το όνομα του Καυκάσου προέρχεται από το [[Σκύθες|σκυθικό]] ''kroy-khasis'' (λευκός με χιόνια)<ref>''Φυσική Ιστορία'' 6:17.</ref>.

Σε όλη την περσική ιστορία, ιδιαίτερα της [[Σασσανίδες|δυναστείας των Σασσανιδών]], η περιοχή του Καυκάσου ήταν το πλέον απομεμακρυσμένο σημείο της επικράτειας, με περιοχές του [[βόρειος Καύκασος|βόρειου Καυκάσου]] εξαιρετικά δύσβατες. Για αυτό το [[μύθος|μυθικό]] όρος [[Καφκούχ]], το υψηλότερο [[βουνό]] στον κόσμο, μυθολογείται ότι βρισκόταν σε αυτή την περιοχή του κόσμου, μετατρέποντας τον Καύκασο σε σύνορο του κόσμου. Γα αυτό το όνομα Καύκασος αποδόθηκε σε όλη την περιοχή, εξαιτίας της σχέσης του με το μυθολογικό βουνό. Τα σύγχρονα ονόματα είναι παρόμοια, με κύρια διαφορά ότι το σκληρό ''-f'' έχει αντικατασταθεί με το μαλακότερο ''-w'' και το τελικό ''-s'' με το ''-z''.

Σύγχρονα [[ενδώνυμο|ενδώνυμα]]:
*[[Αμπχαζικά]]: ''Kawkáz''
*[[Εντιγκέι γλώσσα|Εντιγκέι]]: Къавкъаз\Хэку, ''Καβκάζ''
*[[Αζερμπαϊτζανικά]]: ''Qafqaz''
*[[Αραβικά]]: القوقاز ''αλ-Καβκάζ''
*[[Αρμενικά]]: Կովկաս ''Κοβκάς''
*[[Αβάρ γλώσσα|Αβαρικά]]: Кавказ, كافكاز, ''Καβκάζ''
*[[Τσετσενική γλώσσα|Τσετσενικά]]: Кавказ, ''Καβκάζ''
*[[Γεωργιανά]]: კავკასია ''Κ'αβκ'ασία''
*[[Ελληνικά]]: ''Καύκασος''
*[[Ινγκούς γλώσσα|Ινγκούς]]: Кавказ, ''Καβκάζ''
*[[Κεβαρδιανή γλώσσα|Κεβαρδιανά]]: Къавкъаз, ''Καβκάζ''
*[[Καρατσάι-Μπαλκάρ γλώσσα|Καρατσάι-Μπαλκάρ]] Кавказ, ''Καβκάζ''
*[[Κουρδικά]]: ''Qefqasya\Qefqas''
*[[Λεζγκική γλώσσα|Λεζγκί]]: Къавкъаз, ''Κ'αβκ'άζ''
*[[Λακ γλώσσα|Λακ]]: Ккавкказ, ''Κκαβκκάζ''
*[[Οσσετική γλώσσα|Οσσετικά]]: Кавказ, ''Καβκάζ''
*[[Περσικά]]: قفقاز, ''Καφκάζ''
*[[Ρωσικά]]: Кавказ, ''Καβκάζ''
*[[Τουρκικά]]: Kafkaslar\Kafkasya
*[[Ουκρανικά]]: Кавказ, ''Καβκάζ''

==Προϊστορία==
[[File:GeorgieKaart met Dmanisi.png|thumb|260px|right|Το Ντμανίσι στον χάρτη]]
Η περιοχή της Τρανσκαυκασίας κατοικείτο από τον ''[[Homo erectus]]'' από την [[παλαιολιθική εποχή]]. Το 1991, απολιθώματα ανθρωπιδών χρονικού βαθους 1,8 εκατομύρια έτη π.π.<ref>Προ παρόντος αβαθμονόμητα</ref> βρέθηκαν στην [[αρχαιολογική θέση]] [[Ντμανίσι]], στη Γεωργία, στον νότιο Καύκασο. Οι ερευνητές ταξινομούν τους απολιθωμένους σκελετούς ως υποείδος ''[[Homo erectus georgicus]]''.

Στην παρούσα θέση βρίσκεται η μαρτυρία της παρουσίας ανθρωπιδών έξω οπό την [[Αφρική]]<ref>Vekua, A., Lordkipanidze, D., Rightmire, G. P., Agusti, J., Ferring, R., Maisuradze, G., et al. (2002). A new skull of early Homo from Dmanisi, Georgia. ''Science'', 297:85–9.</ref> και τα κρανία του Ντμανίσι αντιστοιχούν στις πέντε αρχαιότερες [[ανθρωπίδες]] που βέθηκαν εκτός Αφρικής. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώνεται η υπόθεση ότι διπλασιάζεται ο χρόνος της υποτιθέμενης μετανάστευσης έξω από την [[Ήπειροι|ήπειρο]]<ref name=nature>[http://www.nature.com/news/skull-suggests-three-early-human-species-were-one-1.13972 Skull suggests three early human species were one: Nature News & Comment]</ref>.

==Ιστορία==
{{κύριο|Ιστορία του Καυκάσου}}
[[File:Gobustan ancient Azerbaycan full.jpg|right|thumb|260px|[[Πετρόγλυφο|πετρόγλυφα]] στο [[Εθνικό Πάρκο του Γκομπουστάν|Γκομπουστάν]], [[Αζερμπαϊτζάν]], περί το 10.000 [[π.Χ.]]. [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] της [[UNESCO]]]]
Όντας στην περιφέρεια της [[Τουρκία]]ς, του [[Ιράν]] και της [[Ρωσία]]ς, η περιοχή υπήρξε συχνά αρένα [[πολιτική]]ς, στρατιωτική, [[θρησκεία|θρησκευτικής]] και [[πολιτισμός|πολιτιστικής]] αντιπαλότητας και επεκτατισμού για αιώνες. Στο μεγαλύτερο τμήμα της σύγχρονης ιστορίας του ο Καύκασος ήταν συνήθως ενσωματωμένος στον ιρανικό κόσμο<ref name=CAUCAIRANICA>{{cite encyclopedia |last=Multiple Authors |first=| title= Caucasus and Iran | encyclopedia=Encyclopædia Iranica | accessdate=2012-09-03|url=http://www.iranicaonline.org/articles/caucasus-index}}</ref>. Στις αρχές του 19ου αιώνα η [[ρωσική αυτοκρατορία]] απέσπασε οριστικά τα εδάφη του Καυκάσου από την [[δυναστεία Καζάρ|περσική αυτοκρατορία]]<ref name=CAUCAIRANICA/>.

Υπό τον [[Ασσουρμπανιπάλ]] (669-627 [[π.Χ.]]) τα όρια της [[ασσυριακή αυτοκρατορία|ασσυριακής αυτοκρατορίας]] έφθασαν ως τα όρη του Καυκάσου. Αργότερα δημιουργήθηκαν τα αρχαία βασίλεια της περιοχής στα οποία περιλαμβάνεται η [[Αρμενία]], η [[Αλβανία του Καυκάσου]], η [[Κολχίδα]] και το [[βασίλειο της Ιβηρίας]], μεταξύ άλλων. Αυτά τα βασίλεια ενσωματώθηκαν αργότερα σε διάφορες ιρανικές αυτοκρατορίες, συμπεριλαμβανομένων των [[Μήδοι|Μηδών]], της [[αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών|αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών]], της [[Παρθία]]ς και της [[αυτοκρατορία των Σασσανιδών|αυτοκρατορίας των Σασσανιδών]], που κυβέρνησαν συνολικά τον Καύκασο για πολλές εκατοντάδες χρόνια. Το 95-55 [[π.Χ.]] υπό τη βασιλεία του Αρμένιου ''βασιλέα των βασιλέων'' [[Τιγράνης ο Μέγας|Τιγράνη του Μεγάλου]], το [[βασίλειο της μείζονος Αρμενίας]] έγινε αυτοκρατορία, περιλαμβάνοντας ως υποτελείς την Ιβηρία, την Καυκάσια Αλβανία, την Παρθία, την [[Ατροπατηνή]], τη [[Μεσοποταμία]], την [[Καππαδοκία]], την [[Κιλικία]], τη [[Συρία]], το [[βασίλειο των Ναβαταίων]] και την [[Ιουδαία]]. Μέχρι τον 1ο αιώνα [[π.Χ.]] ο [[ζωροαστρισμός]] είχε γίνει η κυρίαρχη [[θρησκεία]] της περιοχής. Ωστόσο, η περιοχή υπέστη άλλους δύο θρησκευτικούς μετασχηματισμούς. Υπήρξε ισχυρή αντιπαλότητα μεταξύ της Περσίας και της Ρώμης και αργότερα του [[βυζαντινή αυτοκρατορία|Βυζαντίου]] για τα εδάφη του Καυκάσου. Το τελευταίο εισέβαλε στην περιοχή αρκετές φορές, αν και δεν ήταν ποτέ σε θέση να την κρατήσει.

Η [[δυναστεία των Αρσακιδών της Αρμενίας]] (μεγάλος κλάδος της [[δυναστεία των Αρσακιδών της Παρθίας|δυναστείας των Αρσακιδών της Παρθίας]]) ήταν η πρώτη χώρα που υιοθέτησε τον [[χριστιανισμός|χριστιανισμό]] ως επίσημη [[θρησκεία]] του κράτους (το 301) και ακολούθησαν η Καυκάσια Αλβανία και η Γεωργία με αποτέλεσμα ο χριστιανισμός άρχισε να προσπεράσει τον ζωροαστρισμό. Με τη μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας, η περιοχή τέθηκε υπό την κυριαρχία των [[Άραβες|Αράβων]]. Τον 10ο αιώνα, οι [[Αλανοί]] (πρωτο-[[Οσέτες]]<ref name="Great Soviet Encyclopedia">{{cite web|url=http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00001/79200.htm|title=Яндекс.Словари|work=yandex.ru}}{{Dead link|date=Σεπτέμβριος 2019 }}</ref>) ίδρυσαν το [[Αλανία|βασίλειο της Αλανίας]], που άκμασε στον βόρειο Καύκασο, περίπου στη θέση [[Κιρκασία]]ς και της σύγχρονης βόρειας Οσετίας-Αλανίας, μέχρι την καταστροφή της από την εισβολή των Μογγόλων του 1238-1239. Κατά τον 12ο αιώνα ο Γεωργιανός βασιλέας [[Δαβίδ ο Οικοδόμος]] εκδίωξε τους μουσουλμάνους από τον Καύκασο και μετέτρεψε το βασίλειο της Γεωργίας σε ισχυρή περιφερειακή δύναμη. Το 1194-1204 ο στρατός της [[Ταμάρ της Γεωργίας|βασίλισσας Ταμάρ]] διέλυσε τις τουρκικές επιδρομές από νότιοανατολικά και νότια και ξεκίνησε αρκετές επιτυχημένες εκστρατείες στη νότια Αρμενία, ελεγχόμενη τότε από τους [[Σελτζούκοι Τούρκοι|Σελτζούκους Τούρκους]]. Το Γεωργιανό βασίλειο συνέχισε τις στρατιωτικές εκστρατείες στην περιοχή του Καυκάσου. Το αποτέλεσμα των στρατιωτικών εκστρατειών και της προσωρινής πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας το 1204, η Γεωργία έγινε το ισχυρότερο χριστιανικό κράτος σε ολόκληρη την περιοχή της [[Εγγύς Ανατολή]]ς, καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος του Καυκάσου εκτεινόμενοι από το βόρειο Ιράν και τη βορειοανατολική Τουρκία έως τον βόρειο Καύκασο. Η περιοχή του Καυκάσου αργότερα κατακτήθηκε από τους [[οθωμανική αυτοκρατορία|Οθωμανούς]], τους [[Μογγόλοι|Μογγόλους]], τα τοπικά βασίλεια και τα [[χανάτο|χανάτα]] και, για άλλη μια φορά, από την Περσία.

Έως τις αρχές του 19ου αιώνα ο [[νότιος Καύκασος]] και ένα τμήμα του [[βόρειος Καύκασος|βορείου Καυκάσου]] ([[Νταγκεστάν]]) αποτελούσαν τμήμα της περσικής αυτοκρατορίας. Το 1813 και το 1828 με τη [[συνθήκη του Γκουλιστάν]] και τη [[συνθήκη του Τουρκμεντσάι]] αντίστοιχα, οι Πέρσες αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν αμετάκλητα τον Νότιο Καύκασο και το Νταγκεστάν στην αυτοκρατορική Ρωσία<ref>Dowling, Timothy C. (2014) [https://books.google.nl/books?id=KTq2BQAAQBAJ&pg=PA728&dq=russo+persian+war+1804-1813&hl=nl&sa=X&ei=QnOXVJXpCcz7UPevhPAK&ved=0CCcQ6AEwAQ#v=onepage&q=russo%20persian%20war%201804-1813&f=false ''Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond''] σσ. 728-730 ABC-CLIO, ISBN 978-1598849486</ref>. Η Ρωσία κατέλαβε και προσάρτησε το υπόλοιπο του Βορείου Καυκάσου κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα με τον [[Πόλεμος του Καυκάσου (1817-1864)|πόλεμο του Καυκάσου]] (1817-1864).

Η περιοχή ενώθηκε ως ενιαία πολιτική οντότητα δύο φορές - κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφύλιου πολέμου ( Λαϊκή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Υπερκαυκασίας) από τις 9 Απριλίου 1918 έως τις 26 Μαΐου 1918 και υπό [[ΕΣΣΔ|σοβιετική]] διακυβέρνηση (Υπερκαυκασία SFSR) από τις 12 Μαρτίου 1922 έως τις 5 Δεκεμβρίου 1936.

Στη δεκαετία του 1940, περίπου 480.000 Τσετσένοι και Ινγκουσέτες, 120.000 Μπαλκάρ, Καρατσάι και [[τουρκική γλώσσα|τουρκόφωνοι]] Μεσχέτ, 200.000 Κούρδοι και τον Γερμανοί του Καυκάσου απελάθηκαν μαζικά προς την [[Κεντρική Ασία]] και τη [[Σιβηρία]]. Περίπου το ένα τέταρτο από αυτούς έχασαν τη ζωή τους<ref>{{Cite book|title=A century of genocide: utopias of race and nation |last=Weitz |first=Eric D. |authorlink= |coauthors= |year=2003 |publisher=[[Princeton University Press]] |location= |isbn=0-691-00913-9 |page=82 |pages= |url=https://books.google.com/books?id=W50Gg4o_2q4C&pg=PA82&dq#v=onepage&q=&f=false |accessdate=}}</ref>. 

Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία ανεξαρτητοποιήθηκαν. Η περιοχή του Καυκάσου απετέλεσε αντικείμενο διαφόρων εδαφικών διαφορών μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, που οδήγησαν στον [[Πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ|πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ]] (1988-1994), τη [[σύγκρουση του ανατολικού Πριγκόροντνι|σύγκρουση Οσετίας-Ινγκουσετίας]] (1989-1991), τον [[πόλεμος της Αμπχαζίας (1992-1993)|πόλεμο της Αμπχαζίας (1992-1993]], τον πρώτο [[Πρώτος Πόλεμος της Τσετσενίας|Α΄ τσετσενικό πόλεμο]] (1994-1996), τον [[Δεύτερος Πόλεμος της Τσετσενίας|Β΄ τσετσενικό πόλεμο]] (1999-2009), και τον [[Ρωσογεωργιανός πόλεμος|Ρωσογεωργιανό πόλεμο]].

==Πολιτική γεωγραφία==
Με όρους πολιτικούς-γωγραφικούς και [[κουλτούρα|πολιτισμικούς]] ο Καύκασος είναι από τις πιο ποικιλόμορφες περιοχές της [[γη]]ς. Τα [[έθνος-κράτος|έθνη-κράτη]] ή περιοχές που αποτελούν σήμερα τον Καύκασο είναι το βορειοανατολικό τμήμα της [[Τουρκία|Τουρκίας]], η [[Γεωργία]], το [[Αζερμπαϊτζάν]] και τμήματα της [[Ρωσία|Ρωσίας]] και του [[Ιράν]]. Τα ρωσικά εδάφη περιλαμβάνουν το [[Κράι Κρασνοντάρ]], το [[Κράι Σταυρούπολης]] και τις αυτόνομες δημοκρατίες της [[Δημοκρατία της Αντιγκέα|Αντιγκέα]], της [[Δημοκρατία της Καλμίκια|Καλμίκια]], του [[Δημοκρατία των Καρατσάι - Τσερκεσίων|Καρατσάι-Τσερκεσία]], του [[Δημοκρατία της Καμπαρντίνο - Μπαλκάρια|Καμπαρντίνο-Μπαλκάρια]], της [[Δημοκρατία της Βόρειας Οσετίας - Αλανίας|Βόρειας Οσετίας]], της [[Δημοκρατία της Ινγκουσετίας|Ινγκουσετίας]], της [[Δημοκρατία της Τσετσενίας|Τσετσενίας]] και του [[Δημοκρατία του Νταγκεστάν|Νταγκεστάν]]. Τρεις περιοχές στην περιοχή διεκδικούν την [[ανεξαρτησία]] τους, αλλά χωρίς αναγνώριση από τη [[διεθνής κοινότητα|διεθνή κοινότητα]]: η [[Αμπχαζία]], το [[Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ|Ναγκόρνο-Καραμπάχ]] και η [[Νότια Οσετία]].

==Δημογραφία==
[[File:Caucasus-ethnic en.svg|thumb|260px|Εθνογλωσσικές ομάδες στην περιοχή του Καυκάσου<ref name="ECMI">{{cite web|url=http://www.ecmicaucasus.org/menu/info_maps.html|title=ECMI – European Centre For Minority Issues Georgia|work=ecmicaucasus.org|accessdate=2016-02-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140904143533/http://ecmicaucasus.org/menu/info_maps.html|archivedate=2014-09-04|url-status=dead}}</ref>]]
{{Κύριο|Λαοί του Καυκάσου}}
Στην περιοχή έχει πολλές διαφορετικές [[γλώσσα|γλώσσες]] και [[γλωσσική οικογένεια|γλωσσικές οικογένειες]]. Υπάρχουν περισσότερες από 50 εθνοτικές ομάδες που ζουν στην περιοχή<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9021862/Caucasian-peoples |title=Caucasian peoples |author= |date= |work= |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate= }}</ref>. Αρκετές γλωσσικές οικογένειες είναι μοναδικές στην περιοχή, αλλά ομλούνται και [[ινδοευρωπαϊκές γλώσσες]], όπως η [[Αρμενική γλώσσα|Αρμενική]] και η [[Οσετική γλώσσα| Οσετική]] και [[τουρκικές γώσσες]], όπως η [[Αζερμπαϊτζανική γλώσσα|Αζερμπαϊτζανική]] και η [[Καρατσάι-Μπαλκάρ γλώσσα|Καρατσάι-Μπαλκάρ]], που ομιλείται στην περιοχή του [[Αζερμπαϊτζάν]]. Χρησιμοποιείται, επίσης, ευρέως η [[Ρωσική γλώσσα|Ρωσική]] ως κοινή γλώσσα.

Σήμερα οι λαοί της Βορείου και Νοτίου Καυκάσου έχουν την τάση να είναι είτε [[Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία|ανατολικοί ορθόδοξοι χριστιανοί]], ή [[σουνίτες]] μουσουλμάνοι. Το [[Σιίτες|Σιιτικό]] [[Ισλάμ]] είχε πολλούς υποστηρικτές ιστορικά στο Αζερμπαϊτζάν, που βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της περιοχής.

==Οικολογία==
Ο Καύκασος είναι περιοχή μεγάλης [[οικολογία|οικολογικής]] σημασίας. Η περιοχή περιλαμβάνεται στον κατάλογο των 34 σημαντικότερων τόπων βιοποικιλότητας<ref>Zazanashvili N, Sanadiradze G, Bukhnikashvili A, Kandaurov A, Tarkhnishvili D. 2004. Caucasus. In: Mittermaier RA, Gil PG, Hoffmann M, Pilgrim J, Brooks T, Mittermaier CG, Lamoreux J, da Fonseca GAB, eds. Hotspots revisited, Earth's biologically richest and most endangered terrestrial ecoregions. Sierra Madre: CEMEX/Agrupacion Sierra Madre, 148–153</ref><ref>{{cite web|url=http://wwf.panda.org/what_we_do/where_we_work/project/projects/index.cfm?uProjectID=GE0026&source=ge|title=WWF – The Caucasus: A biodiversity hotspot|work=panda.org}}</ref>. Είναι καταφύγιο για 6.400 είδη ανώτερων φυτών, 1.600 από τα οποία είναι ενδημικά της περιοχής<ref>{{cite web|url=http://www.endemic-species-caucasus.info/ |title=Endemic Species of the Caucasus |author= |date= |work= |publisher= |accessdate=}}</ref>.

Μεταξύ των ενδημικών ζώων περιλαμβάνονται η [[περσική λεοπάρδαλη]], η [[καφέ αρκούδα]], ο [[λύκος]], ο [[βίσωνας]], το [[ανατολικοευρωπαϊκό κόκκινο ελάφι]], ο [[χρυσαετός]], ενώ απαντώνται περίπου 1.000 είδη [[αράχνη]]ς<ref>{{cite web |url=http://caucasus-spiders.info/introduction/checklists/ |title=A faunistic database on the spiders of the Caucasus |author= |date= |work= |publisher=Caucasian Spiders |accessdate=17 September 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328225817/http://caucasus-spiders.info/introduction/checklists/ |archivedate=2009-03-28 |url-status=dead }}</ref>. Το φυσικό τοπίο του Καυκάσου έχει ανάμεικτα [[δάσος|δάση]], με σημαντικές περιοχές πετρώδους εδάφους στην [[αλπική ζώνη]]. Σε γενικές γραμμές η σύνθεση των [[είδος (βιολογία)|ειδών]] του συγκεκριμένου καταφυγίου διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο [[ευρασία|ευρασιατικό]] καταφύγιο ζώων<ref name=tgm />
Τα όρη του Καυκάσου είναι επίσης γνωστά για την αναπαραγωγή του [[Καυκάσιος ποιμενικός|Καυκάσιου ποιμενικού]].

Η περιοχή παρουσιάζει υψηλό επίπεδο [[ενδημισμός|ενδημισμού]] και έναν αριθμό σπανίων ζώων και φυτών, εξαιτίας των δασών-καταφυγίων, που επιβίωσαν της τελευταίας φάσης της [[Εποχή των Παγετώνων|παγετώδους]] στην [[οροσειρά του Καυκάσου]]. Το καταφύγιο δάσος του Καυκάσου είναι το μεγαλύτερο σε όλη τη [[Δυτική Ασία]]<ref>van Zeist W, Bottema S. 1991. ''Late Quaternary vegetation of the Near East''. Wiesbaden: Reichert.</ref><ref name=tgm>{{Cite journal | last1 = Tarkhnishvili | first1 = D. | last2 = Gavashelishvili | first2 = A. | last3 = Mumladze | first3 = L. | title = Palaeoclimatic models help to understand current distribution of Caucasian forest species | doi = 10.1111/j.1095-8312.2011.01788.x | journal = Biological Journal of the Linnean Society | volume = 105 | pages = 231 | year = 2012 | pmid = | pmc = }}</ref>. Στην περιοχή βρίσκονται πολλοί αντιπρόσωποι σπανίων ομάδων φυτών, με τους πλησιέστερους συγγενείς στην [[Ανατολική Ασία]], τη [[Νότια Ευρώπη]], ακόμα και τη [[Βόρεια Αμερική]]<ref>Milne RI. 2004. "Phylogeny and biogeography of ''Rhododendron'' subsection ''Pontica'', a group with a Tertiary relict distribution". ''Molecular Phylogenetics and Evolution'' 33: 389–401.</ref><ref>Kikvidze Z, Ohsawa M. 1999. "Adjara, East Mediterranean refuge of Tertiary vegetation". In: Ohsawa M, Wildpret W, Arco MD, eds. ''Anaga Cloud Forest, a comparative study on evergreen broad-leaved forests and trees of the Canary Islands and Japan''. Chiba: Chiba University Publications, 297–315.</ref><ref>Denk T, Frotzler N, Davitashvili N. 2001. "Vegetational patterns and distribution of relict taxa in humid temperate forests and wetlands of Georgia Transcaucasia". ''Biological Journal of the Linnean Society'' 72: 287–332.</ref>. Επίσης πάνω από 70 είδη [[σαλιγκάρι|σαλιγκαριών]] του δάσους είναι ενδημικά της περιοχής.<ref>Pokryszko B, Cameron R, Mumladze L, Tarkhnishvili D. 2011. "Forest snail faunas from Georgian Transcaucasia: patterns of diversity in a Pleistocene refugium". ''Biological Journal of the Linnean Society'' 102: 239–250</ref>.

== Παραπομπές-σημειώσεις==
<references />

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commons category|Caucasus}}
*[http://www.hunmagyar.org/turan/caucasus/index.html Ethnographic map of Caucasus]
*[http://www.artsakh.org.uk/ Articles and Photography on Artsakh (Nagorno-Karabakh) from UK Photojournalist Russell Pollard]
*[http://gotocaucasus.com/ Information for travellers and others about Caucasus and Georgia]
*[https://web.archive.org/web/20190801130007/http://www.cria-online.org/ ''Caucasian Review of International Affairs'']—an academic journal on the South Caucasus
*[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3632274.stm BBC News: North Caucasus at a glance], 8 September 2005
*[https://web.archive.org/web/20050924024959/http://www.grid.unep.ch/product/map/images/caucasus_envsec2_landcoverb.gif United Nations Environment Programme map: Landcover of the Caucasus]
*[https://web.archive.org/web/20050924025007/http://www.grid.unep.ch/product/map/images/caucasus_envsec2_popdensityb.gif United Nations Environment Programme map: Population density of the Caucasus]
*[http://www.foodsec.org/web/regional/europe/overview/en/ Food Security in Caucasus (FAO)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130810031016/http://www.foodsec.org/web/regional/europe/overview/en/ |date=2013-08-10 }}
*[http://www.iranica.com/newsite/articles/v5f1/v5f1a032.html Caucasus and Iran] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012140601/http://iranica.com/newsite/articles/v5f1/v5f1a032.html |date=2007-10-12 }} entry in ''[[Encyclopædia Iranica]]''
*[https://web.archive.org/web/20080813013133/http://www.oc.unito.it/en/index.html University of Turin-Observatory on Caucasus]
*[https://web.archive.org/web/20090827073642/http://www.circassiandiaspora.com/ Circassians Caucasus Web (Turkish)]
*[http://www.biodiversity-georgia.net Georgian Biodiversity Database (checklists for ca. 11,000 plant and animal species)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200917010002/http://www.biodiversity-georgia.net/ |date=2020-09-17 }}
*[http://www.oratert.com Caucasus news]

{{coord|42|15|40|N|44|07|16|E|source:kolossus-nlwiki|display=title}}

{{Αρχαίες ελληνικές αποικίες στον Εύξεινο Πόντο}}
{{authority control}}
{{Portal bar|Γεωγραφία|Ευρώπη|Ασία|Ρωσία|Τουρκία}}



[[Κατηγορία:Καύκασος]]
[[Κατηγορία:Ευρασία]]
[[Κατηγορία:Περιοχές της Ευρώπης]]