Καλλιθέα Σουλίου

Καλλιθέα Σουλίου Θεσπρωτίας
Καλλιθέα Σουλίου Θεσπρωτίας 39°31′47″N 20°27′46″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Σουλίου
Πληθυσμός	71 (2021)

Η Καλλιθέα Σουλίου (Τσουρίλα) αποτελεί οικισμό και Τοπική Κοινότητα της δημοτικής ενότητας Παραμυθίας που ανήκει στο δήμο Σουλίου της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» το 2011. Στην τοπική κοινότητα ανήκουν και οι οικισμοί Αβαρίτσα και Βρυσοπούλα. Είναι κτισμένη στους πρόποδες του όρους Ζουμπάνη (Ζούμπανου) το οποίο έχει υψόμετρο 1311 μέτρα.

Έκταση - Πληθυσμός

Η Καλλιθέα που βρίσκεται σε υψόμετρο 411 μέτρα έχει έκταση 11,623 τ.χλμ. και πληθυσμό 74 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ενώ η ομώνυμη Τοπική Κοινότητα συμπεριλαμβανομένων των οικισμών της Αβαρίτσας (υψ. 71 μέτρα πληθ. 36 κατ.) και Βρυσοπούλας (υψ. 308 μέτρα πληθ. 62 κατ.) έχει συνολικά πληθυσμό 172 κατοίκων.

Ιστορία

Η Τσουρίλλα (ΦΕΚ 184/19.8.1919) αναφέρεται αρχικά σαν τσιφλίκι, με γλώσσα κατοίκων την Ελληνική και θρησκεία χριστιανική. Ο Αραβαντινός επιβεβαιώνει σε πίνακα του 1856 ότι από πλευράς ιδιοκτησίας αποτελούσε μουαντζέλι, δηλαδή εξαγορασμένο από τους χωρικούς με δόσεις (γεώμορα) από την κυβέρνηση, με 30 χριστιανικά σπίτια και γλώσσα Ελληνική και Αλβανική (χρονογραφία της Ηπείρου: Αναφορά: ντ 195.167.69.152) . Σύμφωνα με πίνακα του Κοκίδη το 1880 καταγράφονται 336 χριστιανοί κάτοικοι ενώ ο Κοκολάκης σύμφωνα με στατιστική του 1895 αναφέρεται σε 90 σπίτια και 370 κατοίκους. Με την απαρίθμηση του 1913 ο Χουλιαράκης αναφέρεται σε 232 κατοίκους ενώ στις απογραφές του 1920 και 1928 καταγράφονται 192 και 227 κάτοικοι αντίστοιχα.

Η Τσουρίλλα μετονομάστηκε σε Αμυγδαλέα (ΦΕΚ 287/10.10.1955) και τελικά σε Καλλιθέα (ΦΕΚ 11/24.1.1957)

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι η περιοχή της Καλλιθέας αποτέλεσε κατά την διάρκεια του 2ου π.Χ. αιώνα πεδίο πολέμων μεταξύ των Ρωμαίων και των φιλομακεδονικών φυλών της Θεσπρωτίας.Τα «Φονικά» είναι ο χώρος μεταξύ της Μονής Παγανιών, των παρυφών του όρους Ζούμπανου και την ανατολική πλευρά του υψώματος του Αη-Λιά. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι εκεί συντελέστηκε μια από τις μεγαλύτερες σφαγές που γνώρισε η περιοχή κατά την περίοδο του 2^ου π.Χ. αιώνα, εξ ού και η ονομασία του χώρου.

Κατά την διάρκεια των Μακεδονικών πολέμων ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Ανίκιος Γάλλος είχε αναλάβει να εξουδετερώσει κάθε αντίσταση των φιλομακεδονικών φρουρών και των ιλλυρικών δυνάμεων, που ήταν ο αντιπερισπασμός του βασιληά των Μακεδόνων Περσέα εναντίον των Ρωμαίων. Σκοπός ήταν η κατάληψη και η καταστροφή όσων ελληνικών πόλεων είχαν τηρήσει φιλομακεδονική στάση. Μόνο στον Πασσαρώνα και τον Τέκμονα της Ηπείρου συνάντησε μεγάλη αντίσταση. Όταν οι ηγέτες των πόλεων αυτών Αντίνοος, Θεόδοτος και Κέφαλος έπεσαν μαχόμενοι, οι κάτοικοί τους παραδόθηκαν. Όπως προκύπτει από την σειρά των ιστορικών γεγονότων, η τελευταία πολύνεκρη μάχη δόθηκε εκεί στα Φονικά  όπου οι Ρωμαίοι συνέτριψαν και την τελευταία δύναμη αντίστασης στην Ελλάδα και μπορούσαν πλέον ανενόχλητοι να επιβάλουν την κυριαρχία τους.

Μετά την μάχη της Πύδνας στις 22 Ιουνίου του 168 π.Χ. που ήταν και η τελευταία αποφασιστική μάχη του τρίτου Μακεδονικού πολέμου μεταξύ Ρωμαίων και Μακεδόνων η έκβαση της οποίας σήμανε και την οριστική υποταγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους, ακολούθησε το συνέδριο της Αμφίπολης το 167 π Χ. όπου ο νικητής στρατηγός και μετέπειτα Ύπατος Αιμίλιος Παύλος ανακοίνωσε στους Μακεδόνες τις αποφάσεις της Συγκλήτου. Σύμφωνα με αυτές, την Μακεδονία, αφού της αφαίρεσε ολες τις κτήσεις στη Θράκη και στην υπόλοιπη Ελλάδα, την εχώρισε σε τέσσερα ανεξάρτητα τμήματα φόρου υποτελή στη Ρώμη καταργώντας το βασιλικό πολίτευμα. Το ίδιο πολίτευμα επέβαλε και στην Ιλλυρία, αφού την εκήρυξε ανεξάρτητη, αλλά ουσιαστικά την έκανε υποτελή στη Ρώμη.

Στη συνέχεια ξεκίνησε να επιστρέψει στη Ρώμη, περνώντας από την Ήπειρο. Φθάνοντας εκεί στρατοπέδευσε στην Πασσαρώνα, όπου ήρθε σε επαφή με τον Ανίκιο Γάλλο, και του ανακοίνωσε ότι με απόφαση της Συγκλήτου η Ήπειρος είχε καθορισθεί σαν «Λεία Πολέμου» για το ρωμαϊκό στρατό. Η εκτέλεση όμως της απόφασης αυτής ήταν περισσότερο βάρβαρη και απάνθρωπη από μια απλή διαρπαγή χρημάτων και άλλων λαφύρων σαν λεία πολέμου, γιατί κατέληξε στην καταστροφή 70 περίπου πόλεων της εποχής εκείνης κυρίως στην περιοχή των Μολοσσών και στην αιχμαλωσία 150.000 κατοίκων της Ηπείρου που οδηγήθηκαν στην Νότιο Ιταλία και πουλήθηκαν σαν δούλοι. Έτσι εξηγείται και η ύπαρξη ελληνόφωνων και ελληνογενών θυλάκων στην Νότια Ιταλία.

Αξιοθέατα

Η Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου Παγανιών βρίσκεται κοντά στο χωριό Καλλιθέα σε δεσπόζουσα θέση, σε κατάφυτη περιοχή. Είναι κτίσμα του 17ου αιώνα, (κτίσθηκε το 1652) αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η μονή έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Υπήρξε μετόχι της εν Παλαιστίνη Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου και παρά τις καταστροφές που υπέστη κατώρθωσε να επιβιώσει. Πρωτοκτήτωρ ήταν ο ιερομόναχος Ιωακείμ (1652) όπως αναγράφεται στη θύρα του καθολικού. Λέγεται ότι η μονή ήταν μετόχι του μεγάλου σπηλαίου Καλαβρύτων. Ήταν πλούσιο μοναστήρι και έδωσε μεγάλο παρόν στους Εθνικούς Αγώνες. Η ιστορία της δεν είναι γνωστή γιατί τα κειμήλια και ντοκουμέντα που έκρυψε το 1944 (στην κατοχή) ο Παπα Xρήστος, χάθηκαν.

Ο ρυθμός του ναού αρχικά ήταν βασιλική με τρούλο (που κατέρρευσε). Οι αγιογραφίες είναι διαφόρων εποχών, 17ου και 19ου αιώνα, αρίστης τεχνοτροπίας. Παλαιότερες είναι στο ιερό βήμα (16ος - 17ος αιώνας). Κορυφαία είναι η σκηνή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το ιερό βήμα φαίνεται ότι διατηρήθηκε από την παλαιότερη εκκλησία που υπήρχε κατά την ανακαίνιση του 1652. Πίσω από το καθολικό είναι το κοιμητήριο των ηγουμένων Ιωσήφ και Αμβροσίου. Ήταν ανδρικό μοναστήρι που διαλύθηκε το 1944, και ήταν εγκαταλειμμένο μέχρι το 1962 οπότε και έγινε ανακαίνιση. Επίσης, πρόσφατα έγινε ξανά ανακαίνιση.

Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Εκκλησίες

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου αποτελεί την ενορία του χωριού και βρίσκεται στην "Ράχη" (κεντρική πλατεία). Υπάρχουν επίσης ο Άγιος Χαράλαμπος, ο Άγιος Νικόλαος, η Αγία Παρασκευή και ο ναός του προφήτη Ηλία, ο ναός των Αγίων Ταξιαρχών, του Οσίου Δαυίδ και του Αγίου Δημητρίου. Στον οικισμό της Βρυσοπούλας υπάρχει ο ναός της Αγίας Τριάδας, της Αγίας Σοφίας και του Αγίου Δημητρίου. Στον οικισμό της Αβαρίτσας ο ναός της Αγίας Βαρβάρας.