Θάλαμος (εγκέφαλος)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Θάλαμος | |
|---|---|
 Ο θάλαμος όπως αποτυπώνεται σε μαγνητική τομογραφία του κεφαλιού. | |
 Ο θαλάμος σε περιστροφή 360° (με κόκκινο) | |
| Λεπτομέρειες | |
| Μέρος του | Διεγκέφαλος |
| Αναγνωριστικά | |
| Λατινικά | thalamus dorsalis |
| MeSH | D013788 |
| NeuroNames | 300 |
| NeuroLex ID | birnlex_954 |
| TA | A14.1.08.101 A14.1.08.601 |
| FMA | 62007 |
| Ορολογία ανατομίας | |
Ο θάλαμος βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του διεγκεφάλου. Στον ενήλικα περιβάλλεται τελείως από τα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Περιβάλλει την τρίτη κοιλία. Έχει σχήμα και μέγεθος μικρού αυγού κότας. Λειτουργεί ως συναπτικό κέντρο των ανιόντων οδών, εκτός από την οσφρητική οδό. Στον θάλαμο βρίσκεται μεγάλος αριθμός από πυρήνες οι οποίοι συνδέονται με τον εγκεφαλικό φλοιό.
Ανάπτυξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο θάλαμος, όπως και το υπόλοιπο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα προέρχεται από τη νευρική πλάκα, η οποία αναδιπλώνεται και σχηματίζει το νευρικό σωλήνα. Τα τοιχώματα του σωλήνα σταδιακά πλαταίνουν και σχηματίζουν τρεις στιβάδες κυττάρων. Η πιο εσωτερική είναι η βλαστική ή επενδυματική στιβάδα ή κοιλιακή ζώνη και από αυτήν προέρχονται και οι υπόλοιπες. Στον ενήλικα καλύπτει τη τρίτη κοιλία. Η επόμενη στιβάδα είναι η διάμεση στιβάδα, που αποτελείται από άωρους νευρώνες και νευρογλοιακά κύτταρα. Οι άωροι νευρώνες ή νευροβλάστες σχηματίζουν τον εγκεφαλικό φλοιό, καθώς κατά τη μετανάστευσή τους περνούν πέρα από την διάμεση στιβάδα. Οι νευροβλάστες είναι τα πρόδρομα κύτταρα των νευρικών κυττάρων. Ο θάλαμος σχηματίζεται γύρω από το πρόσθιο κυστίδιο του εγκεφάλου, το οποίο στη συνέχεια θα γίνει η τρίτη κοιλία, και είναι μέρος του εμβρυϊκού πρόσθιου εγκεφάλου. Ο θάλαμος πρώτα διαχωρίζεται από τον υποθάλαμο και μετά με τον επιθάλαμο.
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πρόσθιο θαλάμου είναι στενό και υποστρόγγυλο, ενώ το πίσω είναι διογκωμένο και ονομάζεται προσκέφαλο. Στο κάτω μέρος του προσκέφαλου βρίσκονται δύο επάρματα το έσω γονατώδες σώμα και το έξω γονατώδες σώμα, τα οποία σχετίζονται με την ακοή και την όραση αντίστοιχα. Κάτω από τον θάλαμο βρίσκεται ο υποθάλαμος, από τον οποίο χωρίζεται με την αμυδρή υποθαλάμιο αύλακα. Ο θάλαμος και ο υποθάλαμος σχηματίζουν τα εξωτερικά τοιχώματα της τρίτης κοιλίας. Η τρίτη κοιλία χωρίζει το θάλαμο σε δύο ίσα μέρη. Οι δύο θάλαμοι επικοινωνούν μεταξύ τους με τη διάμεσο μάζα. Το πρόσθιο μέρος του θαλάμου φτάνει μέχρι το μεσοκοιλιακό τρήμα, το οποίο ενώνει τις πλάγιες κοιλίες με τη τρίτη κοιλία. Πρόσθια έξω του θαλάμου βρίσκεται ο κερκοφόρος πυρήνας και πιο εξωτερικά η έσω κάψα, μέρος της φλοιονωτιαίας οδού. Η άνω επιφάνεια του θαλάμου σχηματίζει εξωτερικά μέρος του εδάφους της πλάγιας κοιλίας και εσωτερικά το χοριόδες ιστίο και τη ψαλίδα, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στις κοιλίες.
Εσωτερικά, ο θάλαμος χωρίζεται από ένα σύνολο νευρικών ινών που σχηματίζουν ένα λεπτό στρώμα το οποίο ονομάζεται έσω μυελώδες πέταλο. Το έσω μυελώδες πέταλο έχει σχήμα Υ, με τη βάση ραχιαία, και αποτελεί τη βάση για τη διαίρεση του εσωτερικού του θαλάμου, καθώς τον χωρίζει σε έσω, έξω και πρόσθιο. Καθένα από αυτά τα μέρη περιλαμβάνει διαφορετικούς πυρήνες, ενώ μικροί πυρήνες υπάρχουν και μέσα στο ίδιο το έσω μυελώδες πέταλο. Άλλοι πυρήνες βρίσκονται στην επιφάνεια του θαλάμου. Μια άλλη ομάδα νευρικών ινών, το έξω μυελώδες πέταλο, καλύπτει την έξω επιφάνεια του θαλάμου.
Πυρήνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πυρήνες που σχετίζονται ή υποβοηθούν τις γενικές και ειδικές αισθήσεις, καθώς και κινητικές ίνες, ονομάζονται «ειδικοί» πυρήνες και βρίσκονται στο κοιλιακό τμήμα του έξω τμήματος του θαλάμου. Άλλοι πυρήνες που δε σχετίζονται με μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου αναφέρονται ως «μη-ειδικοί πυρήνες» και βρίσκονται στο έσω, πρόσθιο και ραχιαίο έξω τμήμα του θαλάμου.
Έξω ομάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η έξω ομάδα περιέχει όλους τους «ειδικούς» πυρήνες. Χωρίζεται σε ραχιαίους έξω πυρήνες και κοιλιακούς έξω πυρήνες. Πιο μπροστά από όλους του πυρήνες βρίσκεται ο πρόσθιος κοιλιακός πυρήνας, ο οποίος συνδέεται με το δικτυωτό σχηματισμό, τη μέλαινα ουσία, το ραβδωτό σύστημα και το προμετωπιαίο φλοιό, καθώς και με άλλους θαλαμικούς πυρήνες. Χωρίζεται σε τμήματα, το κύριο, που είναι και μεγαλύτερο, και το μεγαλοκυτταρικό. Σχετίζεται με την κίνηση.
Πιο πίσω (ουριαία) από το πρόσθιο κοιλιακό πυρήνα βρίσκεται ο έξω κοιλιακός πυρήνας, ο οποίος συνδέεται με το πρώτο, καθώς και με την ωχρή σφαίρα, τη μέλαινα ουσία και την παρεγκεφαλίδα. Χωρίζεται σε τρία μέρη (έσω, πρόσθιο και οπίσθιο) και σχετίζεται με τη μυϊκή λειτουργία. Πιο ουριαία του έξω κοιλιακού βρίσκεται ο οπίσθιος κοιλιακός πυρήνας, ο οποίος υποδιαιρείται σε δύο μικρότερους πυρήνες, τον έσω και οπίσθιο-έξω κοιλιακό πυρήνα. Σχετίζεται με τις αισθητικές οδούς. Το οπίσθιο έξω λαμβάνει αισθητικές πληροφορίες από τα άκρα και το τράχηλος, ενώ το έσω από το κεφάλι. Η γεύση και οι αιθουσαιές πληροφορίες μεταφέρονται στο οπίσθιο έσω πυρήνα. Ο οπίσθιος κοιλιακός πυρήνας προβάλλει στο βρεγματικό λοβό.
Πίσω από το οπίσθιο κοιλιακό πυρήνα βρίσκεται το προσκέφαλο. Το προσκέφαλο έχει δύο επάρματα, το έσω και έξω γονατώδες σώμα. Το έσω γονατώδες σώμα σχετίζεται με τις ακουστικές πληροφορίες. Δέχεται ίνες από τα κάτω διδύμια του μεσεγκέφαλου. Στη συνέχεια, ίνες από έσω γονατώδες σώμα σχηματίζουν την ακουστική ακτινοβολία και καταλήγουν στο κροταφικό λοβό. Το έξω γονατώδες σώμα είναι μέρος της οπτικής οδού. Αποτελείται από έξι στιβάδες νευρικών κυττάρων. Δέχεται οπτικές πληροφορίες από το αντίθετο οπτικό πεδίο. Οι απαγωγές ίνες του σχηματίζουν την οπτική ακτινοβολία που καταλήγει στον οπτικό φλοιό του ινιακού λοβού.
Πρόσθια ομάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρόσθια ομάδα είναι το πλέον κεφαλικό μέρος του θαλάμου. Οι πρόσθιοι πυρήνες χωρίζεται σε τρεις υποδιαιρέσεις, το προσθιοκοιλιακό, προσθιοέσω και προσθιοραχιαίο. Δέχεται ίνες από το μαστίο, την υπερλόβια έλικα και τον υποθάλαμο. Η λειτουργία των πυρήνων σχετίζεται με το μεταιχμιακό σύστημα και συμμετέχει με συγκινησιακές λειτουργίες, ενστικτώδη συμπεριφορά και τη πρόσφατη μνήμη.
Έσω ομάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ομάδας σχηματίζει τον ραχιαίο έσω πυρήνα, αλλά υπάρχουν επίσης μερικοί πολύ μικροί πυρήνες, όπως ο πυρήνας reunions. Δέχεται ίνες από τον υποθάλαμο, την αμυγδαλή και άλλους θαλαμικούς πυρήνες. Συνδέεται αμφίδρομα με τον προκινητικό φλοιό. Ο έσω ραχιαίος πυρήνας έχει σχέση με τον έλεγχο της διάθεσης και των συναισθημάτων, καθώς συσχετίζει πολλές αισθητικές πληροφορίες με την υποκειμενική κατάσταση του ατόμου.
Άλλοι πυρήνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στους πυρήνες αυτούς ανήκουν οι ενδοπετάλιοι πυρήνες, οι πυρήνες της μέσης γραμμής και ο δικτυωτός πυρήνας. Οι ενδοπετάλιοι πυρήνες είναι μικρές συγκεντρώσεις νευρικών κυττάρων μέσα στο μυελώδες πέταλο. Ο μεγαλύτερος από αυτούς στον άνθρωπο είναι ο μεσοκεντρικός. Αυτοί οι πυρήνες λαμβάνουν ίνες από το εγκεφαλικό στέλεχος, καθώς και από το νωτιαίο μυελό και το τρίδυμο νεύρο. Στέλνουν ίνες στο κερκοφόρο πυρήνα και το κέλυφος των βασικών γαγγλίων και σε μία ευρεία περιοχή του εγκεφάλου. Είναι μέρος του μηχανισμού δραστηριότητας του φλοιού. Οι βλάβες σε αυτούς τους πυρήνες περιορίζουν την αίσθηση του πόνου και το επίπεδο συνείδησης. Δεν είναι γνωστό αν μεταφέρουν σήματα πόνου, όμως έχει βρεθεί ότι θερμοπηξία αυτών των πυρήνων οδηγεί σε ανακούφιση του πόνου των τελευταίων σταδίων του καρκίνου.
Οι πυρήνες της μέσης γραμμής βρίσκονται κοντά στη τρίτη κοιλία και συνεχίζουν στη διάμεση μάζα. Η λειτουργία τους δεν έχει εξακριβωθεί. Ο δικτυωτός πυρήνας είναι μια λεπτή στιβάδα κυττάρων στην έξω επιφάνεια του θαλάμου, μεταξύ του έξω μυελώδους πετάλου και της έσω κάψας. Δέχεται ίνες από τον εγκεφαλικό φλοιό και στέλνει στους θαλαμικούς πυρήνες. Δεν έχει εξακριβωθεί η δράση του, αλλά πιθανολογείται ότι σχετίζεται με τη ρύθμιση του θαλάμου από το φλοιό.
Συνδέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όλοι οι πυρήνες του θαλάμου, με εξαίρεση το δικτυωτό πυρήνα, συνδέονται με το εγκεφαλικό ημισφαίριο που βρίσκεται στην ίδια πλευρά. Υπάρχουν αμφίδρομες ίνες που συνδέουν το εγκεφαλικό φλοιό με το θάλαμο. Σε μερικές περιπτώσεις, οι θαλαμιαίοι πυρήνες προβάλλουν με ακριβή τρόπο σημείο προς σημείο στον εγκεφαλικό φλοιό. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν πυρήνες που σχετίζονται με γενικές και ειδικές αισθήσεις. Επίσης, οι περιοχές του θαλάμου που σχετίζονται με την κινητικότητα λαμβάνουν ίνες που προέρχονται από τη παρεγκεφαλίδα και τα βασικά γάγγλια.
Βλάβες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βλάβες του θαλάμου, όπως εγκεφαλικά επεισόδια και όγκοι, οδηγούν σε απώλεια αισθητικότητας στο αντίθετο ημιμόριο του σώματος, η οποία συνοδεύεται από μια δυσάρεστη αίσθηση στις ίδιες περιοχές, γνωστή ως θαλαμικός πόνος, και ανώμαλες ακούσιες κινήσεις. Μετά την αποκατάσταση του θαλαμικού εμφράγματος, ο θάλαμος υπεραντιδρά στα διάφορα ερεθίσματα, με αποτέλεσμα, με ένα ελαφρύ άγγιγμα, το άτομο να νιώσει έντονο πόνο που δεν υποχωρεί. Αυτό είναι γνωστό ως θαλαμικό σύνδρομο. Επίσης, λόγω της κεντρικής θέσης του, μια βλάβη στο θάλαμο μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη παρακείμενων δομών όπως η μεσεγκέφαλος, που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- A.R. Crossman, D. Neary (2003). Νευροανατομία. Παρισιάνου. σελ. 125-131. ISBN 960-394-230-8.
- R.S. Snell. Κλινική νευροανατομία. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. σελ. 242-245, 366-372. ISBN 978-960-372-110-9. Unknown parameter
|Year=ignored (|year=suggested) (βοήθεια)
