Επιτύμβιο
| Επιτύμβιο | |
|---|---|
| Ονομασία | Επιτύμβιο |
| Δημιουργός | Q2003723 |
| Έτος δημιουργίας | 1958 |
| Είδος | Λάδι σε μουσαμά |
| Ύψος | 204 εκατοστά |
| Πλάτος | 223 εκατοστά |
| Μουσείο | Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου |
| Αριθμός καταλόγου | Π. 2432
 |
| δεδομένα | |
Το Επιτύμβιο είναι ζωγραφική σύνθεση φιλοτεχνημένη από τον Γιάννη Μόραλη το 1958 και ανήκει στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου (Π. 2432), όπου και εκτίθεται[1].
Λίγα λόγια για το έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το συγκεκριμένο έργο του Γιάννη Μόραλη συγκεντρώνει μια σειρά από βασικά χαρακτηριστικά που φαίνεται πως ενδιαφέρουν και απασχολούν τον ζωγράφο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, δηλωτικά των πειραματισμών που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της ευρύτερης εξάλλου μετατόπισης της ελληνικής ζωγραφικής κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 προς τις αφαιρετικότερες διατυπώσεις.
Θέμα της σύνθεσης μια σκηνή αποχαιρετισμού με σαφείς αναφορές σε θεματικό και συνθετικό επίπεδο στις αρχαίες στήλες, όπως αναγνωρίζει ο ίδιος: "Οι πρώτοι που συσχέτισαν αυτά τα έργα με τις αρχαίες στήλες και τα επιτύμβια ήταν ο Μανόλης Χατζηδάκης, ο Άγγελος Προκοπίου, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο Γιώργος Σαββίδης. Ακολούθησαν και άλλες αναλύσεις, πιο επιστημονικές. Όπως λέει ο Σεφέρης [...] η ερμηνεία κάθε έργου είναι η ερμηνεία του εαυτού μας. Αλλά, είναι αλήθεια ότι υπάρχει σ' αυτά τα έργα αίσθημα θανάτου και ότι διδάχτηκα από τις αρχαίες στήλες."[2] Το ίδιο αποφασιστικά τον είχε επηρεάσει και η Πομπηιανή ζωγραφική.
Ξεναγώντας μάλιστα τους μαθητές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής τους στις αίθουσες της Εθνικής Πινακοθήκης το 1988 θα σταματήσει μπροστά στο συγκεκριμένο έργο και αναφερόμενος σε αυτό θα πει: "Εδώ ο κοινός παρονομαστής είναι το χρώμα του βάθους, η προετοιμασία (ώχρα, χοντροκόκκινο, μαύρο). Τη χρησιμοποιώ σαν χρώμα, σαν σκιά, όπως οι Βυζαντινοί και Μεταβυζαντινοί τον προπλασμό. Δουλεύουμε τμηματικά, αλλά δεν πρέπει να χάνουμε την εικόνα του συνόλου. Και μη διστάζετε να θυσιάζετε. Αρχίζεις να ζωγραφίζεις όταν αρχίζεις να θυσιάζεις, όπως έλεγε και ο Ντελακρουά. Συναισθηματικά μπορείς να ξεκινήσεις από μια λεπτομέρεια. Άλλο όμως το κίνητρο και άλλο πώς θα το πραγματοποιήσεις. Η ζωγραφική είναι μια γλώσσα πεπερασμένη, όπως όλες τις γλώσσες. Δεν χωράει όλα όσα θέλουμε να πούμε. Όταν δεχτείς αυτή τη σύμβαση, κατά ένα περίεργο τρόπο, απελευθερώνεσαι. Και να μάθετε να διαβάζετε τα έργα σας, αφού τα κάνετε. Αυτό θα σας βοηθήσει πολύ."[2]
Η Μπιενάλε της Βενετίας (1958) και η πρώτη ατομική έκθεση στην Αθήνα (1959)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ζωγραφική σύνθεση Επιτύμβιο έχει επίσης ενδιαφέρον σε σχέση με τη συμμετοχή του καλλιτέχνη σε δύο εκθέσεις ιδαίτερα σημαντικές για το βιογραφικό του: τη συμμετοχή του, μαζί με τους Γιάννη Τσαρούχη και Αντώνη Σώχο το 1958 στην Μπιενάλε της Βενετίας, όπου φυσικά, με επίτροπο τον Τώνη Σπητέρη, εκπροσώπησαν την Ελλάδα, και τη διοργάνωση της πρώτης ατομικής έκθεσης που ο καλλιτέχνης πραγματοποίησε στην Αθήνα, στην αίθουσα εκθέσεων Αρμός συγκεκριμένα, την αμέσως επόμενη χρόνια. Το Επιτύμβιο ήταν μεταξύ των έργων που ο Μόραλης παρουσίασε και στις δύο περιπτώσεις.
Σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου κυριαρχούσε πλέον η αφαίρεση, η ανθρωποκεντρική ζωγραφική των Μόραλη και Τσαρούχη θα κινήσει το ενδιαφέρον του Gio Ponti, ο οποίος θα τους αφιερώσει στο περιοδικό Domus "τρεις σελίδες, με φωτογραφίες μπόλικες και ένα κείμενο πολύ επαινετικό"[3], γεγονός που βεβαίως θα ενθουσιάσει τους δύο καλλιτέχνες -δικαιολογημένα, αν λάβουμε υπόψη πόσο δύσκολο ήταν για έναν έλληνα ζωγράφο να αποσπάσει την προσοχή εκτός συνόρων. Θα γίνει μάλιστα αφορμή να συζητηθούν όλα εκείνα τα γνωρίσματα της παραστατικής ζωγραφικής που εμπεριέχουν την αφαίρεση, έστω κ αυτό ακούγεται ως παραδοξολογία.
Γράφει ο Ponti: "Υπάρχει μια μυστική αίρεση, η αίρεση εκείνων που ξέρουν να απεικονίζουν την ανθρώπινη μορφή. [...] Και αισθάνονται παράφορη ευδαιμονία με το να απολαμβάνουν με ζωική χαρά τη δυνατότητα να την αναπαριστούν αυτή τη μορφή σε όλες τις δραστηριότητες και στις δυσκολοαπόδοτες φευγαλέες εκφράσεις της φυσιογνωμίας της και να την εξατομικεύουν με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σε περιγράμματα ακριβή [...] Να την απεικονίζουν βλέποντας σ' αυτήν την απεικόνιση, σ' αυτήν την προσωπογράφηση ένα ακρότατο όριο της έκφρασης της ανθρωπότητας, την ανθρώπινη ιστορία της αλλά και την ιστορία του εαυτού μας που περιγράφεται συγχρόνως. Οι δύο Έλληνες ζωγράφοι, ο Γιάννης Μόραλης και ο Γιάννης Τσαρούχης, ανήκουν σ' αυτή τη "μυστικήν εταιρία". Καθώς αντίκρυσα στη Βενετία τα έργα τους τα χάρηκα, γιατί στην ίδια αίρεση ανήκω και εγώ."[3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Μόραλης Γιάννης (1916 - 2009), Επιτύμβιο, 1958». nationalgallery.gr. Εθνική Πινακοθήκη. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2016.
- ↑ 2,0 2,1 Άννυ Μάλαμα, επιμ. (2011). "Συνομιλίες του Γιάννη Μόραλη με τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα", στο, Τιμή στον Γιάννη Μόραλη (κατάλογος έκθεσης). Αθήνα: Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου. σελίδες 22–23. ISBN 978-960-7791-49-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2016.
- ↑ 3,0 3,1 Μάλαμα, Άννυ (2011). "Ο Γιάννης Μόραλης της Εθνικής Πινακοθήκης", στο, Τιμή στον Γιάννη Μόραλη (κατάλογος έκθεσης). Αθήνα: Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου. σελ. 35. ISBN 978-960-7791-49-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2016.
Ενδεικτική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Καψάλης, Δ. (επιμ.), Γιάννης Μόραλης. Σχέδια 1934-1994, Αθήνα, ΜΙΕΤ, 2008
- Κουτσομάλλης, Κ. (επιμ.), Παϊσιος, Ν. (τεκμηρίωση), Ι. Μόραλης. Μια ανίχνευση, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Άνδρος, 2008
- Μάλαμα, Ά. (επιμ.), Τιμή στον Γιάννη Μόραλη, Αθήνα, ΕΠΜΑΣ, 2011
- Μεντζαφού, Ό., «Γιάννης Μόραλης», Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Ζωγράφοι – Γλύπτες – Χαράκτες, 16ος-20ος αιώνας, Ε.Δ. Ματθιόπουλος (επιμ.), Αθήνα, Μέλισσα, 1999, σ. 146-152
- Μπόλης, Γ., Γιάννης Μόραλης, Αθήνα, Κ. Αδάμ Εκδοτική, 2005
- Οράτη, Ειρ. (εισαγωγή), Γιάννης Μόραλης. Χαρακτικά, Αθήνα, εκδόσεις Βέργος, 1993
- Τσιγκάκου, Φ.-Μ. (σύνταξη-επιμ.), Ι. Μόραλης. Άγγελοι, μουσική, ποίηση, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2001
- Φωτόπουλος, Β. (επιμ.), Γιάννης Μόραλης, εισαγωγή: Παπαστάμος, Δ., Αθήνα, Όμιλος Εταιριών Εμπορικής Τράπεζας, 1988
- Χρήστου, Χρ, Μόραλης, καλλιτεχνική επιμ. έκδοσης: Β. Φωτόπουλος, Αθήνα, εκδόσεις Αδάμ, 1993
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μόραλης, άγγελοι, μουσική, ποίηση (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
- Γιάννης Μόραλης (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
- Γιάννης Μόραλης (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)