Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (όπερα)

Ο Ιπτάμενος Ολλανδός
Εξώφυλλο του λιμπρέτου (1868)
Πρωτότυπος τίτλος	Der fliegende Holländer
Γλώσσα πρωτοτύπου	Γερμανικά
Μουσικό ρεύμα	Ρομαντισμός
Μουσική	Ρίχαρντ Βάγκνερ
Λιμπρέτο	Ρίχαρντ Βάγκνερ
Πράξεις	τρεις
Πρεμιέρα	2 Ιανουαρίου 1843
Θέατρο	Όπερα Σέμπερ, Δρέσδη
Ρόλοι
Ντάλαντ, ένας Νορβηγός ναυτικός (βαθύφωνος) Σέντα, κόρη του Ντάλαντ (υψίφωνος) Έρικ, ένας κυνηγός (τενόρος) Μαίρη, νταντά της Σέντας (μεσόφωνος) ο τιμονιέρης του Ντάλαντ (τενόρος) ο Ολλανδός (μπασοβαρύτονος) Χορωδία (Ναύτες του Νορβηγού, ναύτες του Ιπτάμενου Ολλανδού, κόρες)

Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (γερμ. Der fliegende Holländer) είναι όπερα, σε μουσική και λιμπρέτο του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Η ιστορία προέρχεται από τον ομώνυμο μύθο του Ιπτάμενου Ολλανδού, ενός πλοίου που καταδικάστηκε να πλέει στις θάλασσες μέχρι την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας.

Το κεντρικό θέμα της όπερας είναι η αγάπη, ένα θέμα στο οποίο ο Βάγκνερ επέστρεψε στις περισσότερες από τις επόμενες όπερές του. Ο Βάγκνερ διεύθυνε την πρεμιέρα στη Semper Oper της Δρέσδης το 1843.

Πλοκή

Βρισκόμαστε στην ακτή της Νορβηγίας.

Πράξη Α΄

Το καράβι του καπετάν Ντάλαντ βρίσκεται στον δρόμο της επιστροφής, όταν οι θύελλες τον αναγκάζουν να ρίξει άγκυρα σε ένα λιμανάκι. Αφήνει τον τιμονιέρη του να φυλάει το καράβι και αυτός και οι ναυτικοί του πηγαίνουν για ύπνο. Ο τιμονιέρης αποκοιμάται, όταν ένα πλοίο φάντασμα εμφανίζεται από την πρύμνη και κατευθύνεται ενάντια στο αγκυροβολημένο σκάφος του Ντάλαντ. Τα πανιά σηκώνονται ως δια μαγείας. Ένας άντρας με χλωμό σκίνο, ντυμένος στα μαύρα, στο πρόσωπό του μια μαύρη γενειάδα, κατεβαίνει στην ξηρά. Θρηνεί τη μοίρα του. Επειδή κάποτε αθέτησε τον όρκο του, ο καπετάνιος φάντασμα είναι καταδικασμένος να περιπλανιέται στην θάλασσα για πάντα χωρίς σταματημό. Ένας άγγελος του το είχε πει: Κάθε φορά που θα συμπληρώνεις εφτά χρόνια, τα κύματα της θάλασσας θα σε φέρνουν στην ακτή. Αν βρεθεί γυναίκα να σε αγαπήσει θα σωθείς.

Ο Ιπτάμενος Ολλανδός, του Albert Pinkham Ryder.

Ο Ντάλαντ συναντά τον καπετάνιο. Το φάντασμα του προσφέρει θησαυρούς, και όταν ακούει ότι ο Ντάλαντ έχει μια ανύπανδρη κόρη, την Σέντα, ζητά το χέρι της. Μπροστά στον πειρασμό ο Ντάλαντ δίνει την συγκατάθεση του.

Πράξη Β΄

Τα κοριτσάκια τραγουδούν τριγυρίζοντας στο σπίτι του Ντάλαντ. Η Σέντα, κόρη του Ντάλαντ, κοιτάζει ονειρεμένα επάνω σε μια πανέμορφη εικόνα του Ιπτάμενου Ολλανδού που είναι κρεμασμένη στον τοίχο και επιθυμεί να τον σώσει. Χωρίς να ξέρει τίποτα από όσα έγιναν στο λιμάνι, τραγουδά την μπαλάντα του Ιπτάμενου Ολλανδού ενώ οι φιλενάδες της την ακούν γοητευμένες.

Ο Έρικ ο κυνηγός, και μέχρι τώρα αρραβωνιαστικός της Σέντας, φθάνει εκείνη την στιγμή και την ακούει να τραγουδάει. Όταν τα κορίτσια αναχωρούν, ο Έρικ την προειδοποιεί, λέγοντάς της το όνειρο του, στο οποίο ο Ντάλαντ επέστρεψε με έναν μυστήριο ξένο που την πήρε μαζί του, μακριά στη θάλασσα.

Ο Ντάλαντ φθάνει με τον ξένο και τον συστήνει στην κόρη του. Ο ξένος και η Σέντα κοιτάζονται γι αρκετή ώρα σιωπηλά, ενώ ο Ντάλαντ συνειδητοποιεί ότι κάποια άγνωστη δύναμη μαγική τους συνέδεσε. Η Σέντα ορκίζεται ότι θα τον αγαπάει αληθινά μέχρι το θάνατο.

Πράξη Γ΄

Αναπαράσταση από την πρεμιέρα της όπερας

Αργότερα το βράδυ, το πλήρωμα του Ντάλαντ προσκαλεί τους ναύτες του άλλου καραβιού να έρθουν και να γιορτάσουν μαζί. Αυτοί όμως δεν ανταποκρίνονται. Τα κορίτσια απογοητεύονται και φεύγουν. Στο κατάστρωμα του μυστηριώδους καραβιού εμφανίζονται φαντάσματα που, και οι ναύτες του Ντάλαντ αποχωρούν τρομαγμένοι.

Η Σέντα φθάνει, ακολουθούμενη από τον Έρικ, ο οποίος την κατηγορεί ότι τον παράτησε, ενώ είχαν δώσει λόγο και αυτός την αγαπούσε ακόμα. Ο ξένος, που άθελά του ακούει αυτές τις λέξεις, απογοητεύεται, καθώς σκέφτεται ότι χάνει την αγαπημένη του. Καλεί τους ναύτες του πληρώματός του, και μπροστά στους έκπληκτους ανθρώπους δηλώνει ότι είναι ο Ιπτάμενος Ολλανδός.

Μόλις ο Ολλανδός εγκαταλείπει την ακτή, καταφθάνει η Σέντα και ρίχνεται στη θάλασσα, λέγοντας ότι θα είναι πιστή μέχρι τον θάνατο. Η πράξη της αυτή είναι ταυτόχρονα και η σωτηρία του. Το πλοίο φάντασμα εξαφανίζεται, και η Σέντα μαζί με τον Ολλανδό ανέρχονται στον ουρανό.

Αξιοσημείωτο DVD

• Wagner, Richerd: Der fliegende Holländer, Leif Segerstam διευθύνει την Savonlinna Opera Festival Orchestra and Chorus. Franz Grungheber, Χίλντεγκαρντ Μπέρενς, Μάτι Σάλμινεν, Ραιμο Σιρκιέ, Ανίτ Βέλκι, Γιώρμα Σιλωάσι. NVC Arts, έκδοση 1989, EAN 0-090317-148625
  

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Richard Wagner - The Flying Dutchman. A gallery of historic postcards with motives from Richard Wagner's operas.
• Το λιμπρέτο (γερμανικά, αγγλικά) και τα καθοδηγιτικά μοτίβα