Γκάμπιζα

Η Γκάμπιζα (επίσης γνωστή ως Γκαμπιέτα ή Γκαμπέτα) είναι το πνεύμα της φωτιάς στη λιθουανική μυθολογία. Είναι η προστάτιδα του σπιτιού και της οικογένειας. Το όνομά της προέρχεται από το γκάουμπτι (για κάλυψη, για προστασία)^[1] ή από την Αγία Αγάθη ( ρωσικά: Гафия‎‎, Gafiya)^[2]. Η Γκάμπιζα αναφέρεται μόνο σε μια λίστα λιθουανών θεών από τον χριστιανό θεολόγο Γιαν Λαζίκι στην πραγματεία του για την ειδωλολατρία (που δημοσιεύθηκε το 1615). Εμφανίζεται στη λιθουανική λαογραφία^[2].

Η Γκάμπιζα θα μπορούσε να πάρει ζωόμορφες μορφές γάτας, πελαργού ή κόκορα^[1], ή θα μπορούσε να εμφανιστεί ως γυναίκα ντυμένη με κόκκινο χρώμα^[3]. Η Γκάμπιζα ήταν πολύ σεβαστή και την φρόντιζε σαν ένα ζωντανό πλάσμα. Οι άνθρωποι τάιζαν τη Γκάμπιζα προσφέροντας της ψωμί και αλάτι. Η φωτιά έπρεπε να κοιμηθεί - οι γυναίκες κάλυπταν τα κάρβουνα με στάχτη κάθε βράδυ, έτσι ώστε η φωτιά να μην περιπλανιέται. Ακριβώς όπως η Γκάμπιζα ήταν η προστάτιδα του σπιτιού, η μητέρα του νοικοκυριού ήταν η προστάτιδα της φωτιάς^[4]. Μερικές φορές ένα μπολ με καθαρό νερό έμεινε κοντά στην εστία, ώστε η Γκάμπιζα να μπορεί να πλυθεί. Αν θύμωνε, η Γκάμπιζα θα "πήγαινε βόλτα" καίγοντας το σπίτι. Πολλές λαογραφίες περιγράφουν την κακή μοίρα εκείνων που προσβάλλουν τη Γκάμπιζα, σκοντάφτοντας, φτύνοντας ή ουρώντας πάνω της.

Η Μάτκα Γκάμπια είναι η λιθουανική θεά του σπιτιού, εστία και προστάτης της φροντίδας τους. Πιθανότατα προέρχεται από την Γκάμπιζα.

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 Gimbutas, Marija (1999). The living goddesses. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-21393-9. 40135270.
↑ ^2,0 ^2,1 Bojtár, Endre (1999). Foreword to the past : a cultural history of the Baltic people. Budapest, Hungary: Central European University Press. ISBN 0-585-45765-4. 52887963.
↑ Trinkūnas, Jonas (1999). Of gods & holidays : the Baltic heritage. Vilnius: Tvermė. ISBN 9986-476-27-5. 45875435.
↑ Johnson, Cait (2003). Earth, water, fire, and air : essential ways of connecting to spirit. Woodstock, Vt.: SkyLight Paths Pub. ISBN 1-893361-65-9. 50143682.

[Gimbutas_1999-1] 1,0 ^1,1 Gimbutas, Marija (1999). The living goddesses. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-21393-9. 40135270.

[Bojtár_1999-2] 2,0 ^2,1 Bojtár, Endre (1999). Foreword to the past : a cultural history of the Baltic people. Budapest, Hungary: Central European University Press. ISBN 0-585-45765-4. 52887963.

[3] Trinkūnas, Jonas (1999). Of gods & holidays : the Baltic heritage. Vilnius: Tvermė. ISBN 9986-476-27-5. 45875435.

[4] Johnson, Cait (2003). Earth, water, fire, and air : essential ways of connecting to spirit. Woodstock, Vt.: SkyLight Paths Pub. ISBN 1-893361-65-9. 50143682.

[1]

[2]

[3]

[4]