Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Αλέξανδρος Α΄ της Ελλάδας

{{Infobox Royalty
|όνομα             = Αλέξανδρος 
|χρώμα             = 
|εικόνα            = King Alexander of Greece.jpg
|μέγεθος_εικόνας   = 
|λεζάντα           = 
|τίτλος            = [[Κατάλογος βασιλέων των Ελλήνων|Βασιλεύς των Ελλήνων]]
|περίοδος_εξουσίας = 11 Ιουνίου, 1917 - 12 Οκτωβρίου 1920
|ημ_στέψης         = 12 Ιουνίου, 1917
|τόπος_στέψης      = 
|προκάτοχος        = [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνος Α΄]]
|διάδοχος          = Κωνσταντίνος Α΄
|σύζυγος           = [[Ασπασία Μάνου]]
|επίγονοι          = [[Αλεξάνδρα της Ελλάδας (βασίλισσα της Γιουγκοσλαβίας)|Αλεξάνδρα]]
|βασιλικός_οίκος   = [[Οίκος του Γκλύξμπουργκ#Ελλάδα|Γλύξμπουργκ-Ελλάδας]]
|πατέρας           = [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας]]
|μητέρα            = [[Σοφία της Ελλάδας|Σοφία της Πρωσίας]]
|ημ_γέννησης       = 1 Αυγούστου 1893
|τόπος_γέννησης    =[[Τατόι|Τατόι, Αθήνα]], [[Βασίλειο της Ελλάδας]] 
|ημ_θανάτου        = {{ηθηλ|1920|10|12|1893|8|1}}
|τόπος_θανάτου     = [[Τατόι|Τατόι, Αθήνα]], [[Βασίλειο της Ελλάδας]]
|θυρεός = Royal Monogram of King Alexander of Greece.svg
|υπογραφή = Alexander I of Greece signature 19200303.svg
}}

Ο '''Αλέξανδρος''' ([[1 Αυγούστου]] [[1893]] - [[12 Οκτωβρίου]]  [[1920]]) ήταν [[Βασίλειο της Ελλάδας|βασιλιάς των Ελλήνων]] από τις 12 Ιουνίου 1917 ως τον πρόωρο θάνατό του στις 12 Οκτωβρίου 1920. Προς τιμή του η πόλη της [[Αλεξανδρούπολη]]ς φέρει το όνομά του.<ref>{{Cite book|title=Αλεξανδρούπολη: Μια νέα Πόλη με Παλιά Ιστορία|first=Σαράντος|last=Καργάκος|publisher=ΑΘΗΝΑ|location=|page=|pages=325-331}}</ref>

== Βιογραφία ==
[[Αρχείο:Alexander & George.jpg|thumb|Οι βασιλόπαιδες [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|Γεώργιος]] και Αλέξανδρος σε νεαρή ηλικία.|301x301εσ]]
Ο Αλέξανδρος γεννήθηκε στα [[Βασιλικά Ανάκτορα του Τατοΐου|Βασιλικά Ανάκτορα Τατοΐου]] την 1η Αυγούστου του 1893 , όντας δεύτερος γιος του [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνου Α']], διαδόχου του θρόνου του βασιλείου της Ελλάδας και της συζύγου του, [[Βασίλισσα Σοφία της Ελλάδας|πριγκίπισσας Σοφίας της Πρωσίας]] . Είχε σχέση με πολλές ευρωπαϊκές βασιλικές οικογένειες. Ο Κωνσταντίνος ήταν εγγονός του βασιλιά [[Χριστιανός Θ΄ της Δανίας|Χριστιανού Θ' της Δανίας]] και ξάδελφος του [[Γεώργιος Ε΄ του Ηνωμένου Βασιλείου|Βασιλιά Γεωργίου Ε' του Ηνωμένου Βασιλείου]] και του αυτοκράτορα [[Νικόλαος Β΄ της Ρωσίας|Νικολάου Β' της Ρωσίας]] . Η μητέρα του ήταν αδερφή του αυτοκράτορα [[Γουλιέλμος Β΄ της Γερμανίας|Γουλιέλμου Β' της Γερμανίας]] , ο οποίος με τη σειρά του ήταν επίσης ξάδερφος του Γεωργίου Ε' μέσω της [[Βασίλισσα Βικτωρία|Βασίλισσας Βικτωρίας του Ηνωμένου Βασιλείου]].

Ο Αλέξανδρος πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Βασιλικό Παλάτι στην Αθήνα και στο Τατόι. Συνόδευε τους γονείς του σε πολλά ταξίδια στο εξωτερικό και επισκεπτόταν τακτικά το κάστρο Kronberg, το σπίτι της γιαγιάς του [[Βικτώρια του Ηνωμένου Βασιλείου (1840-1901)|Βικτώρια]], η οποία έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τον Έλληνα εγγονό της.<ref name=":0">{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=62}}</ref>

Ήταν πολύ δεμένος με τη μικρότερη αδερφή του, την [[Ελένη της Ελλάδας|πριγκίπισσα Ελένη]] , αλλά δεν ήταν τόσο δεμένος με τον μεγαλύτερο αδερφό του, [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|Γεώργιο]] , με τον οποίο είχαν ελάχιστα κοινά.<ref>{{Cite book|title=La Familia De La Reina Sofia. La Dinastia Griega, La Casa De Hannovery Los Reales Primos De Europa|first=Ricardo|last=Mateos|publisher=La Esfera|isbn=978-8497341950|location=|page=174}}</ref>  Ενώ ο αδελφός του ήταν σοβαρό και στοχαστικό παιδί, ο Αλέξανδρος ήταν εξωστρεφής και άτακτος. Λέγεται ότι κάπνιζε τσιγάρα, έβαλε φωτιά στην αίθουσα παιχνιδιών του παλατιού και μια φορά έχασε τον έλεγχο του καροτσιού στο οποίο βρισκόταν ο μικρότερος αδερφός του [[Παύλος της Ελλάδας|Παύλος]].<ref name=":0" />

Ο Αλέξανδρος ήταν τρίτος στη σειρά διαδοχής πίσω από τον πατέρα του ( Κωνσταντίνος Α' ) και τον μεγαλύτερο αδελφό του ( Γεώργιο Β' ). Η εκπαίδευσή του ήταν δαπανηρή και προσεκτικά σχεδιασμένη, αλλά ενώ ο Γεώργιος πέρασε μέρος της στρατιωτικής του εκπαίδευσης στη [[Γερμανική Αυτοκρατορία]]  ο Αλέξανδρος εκπαιδεύτηκε στην [[Βασίλειο της Ελλάδας|Ελλάδα]] .<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=83}}</ref> Εισήλθε στην περίφημη [[Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων]], όπου είχαν σπουδάσει αρκετοί από τους θείους του και όπου έγινε γνωστός περισσότερο για τις μηχανικές του ικανότητες παρά για τις πνευματικές του.<ref>{{Cite book|title=La Familia De La Reina Sofia. La Dinastia Griega, La Casa De Hannovery Los Reales Primos De Europa|first=Ricardo|last=Mateos|publisher=La Esfera|location=|page=174}}</ref>  Ήταν παθιασμένος με τα αυτοκίνητα και τις μηχανές, καθώς ήταν και ένας από τους πρώτους Έλληνες που αγόρασαν αυτοκίνητο.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=113}}</ref>

Διακρίθηκε στη μάχη κατά τη διάρκεια του [[Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος|Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου]] μεταξύ 1912 και 1913. Ως νεαρός αξιωματικός μαζί με τον αδελφό του Γεώργιο συνόδευσε  τον Κωνσταντίνο κατά την απελευθέρωση της πόλης της [[Θεσσαλονίκη]]ς στα τέλη του 1912.<ref>{{Cite book|title=The Royal House of Greece|first=Alan|last=Palmer|publisher=|isbn=978-0297830603|location=|page=43}}</ref> Ο βασιλιάς Γεώργιος Α' δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο του 1913 και ο πατέρας του Αλέξανδρου ανέβηκε στο θρόνο ως Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α'.

=== Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ===
Ο Κωνσταντίνος ακολούθησε επίσημη πολιτική ουδετερότητας κατά τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]], ωστόσο ήταν ανοιχτά καλοπροαίρετος προς τη Γερμανική Αυτοκρατορία, η οποία πολεμούσε στο πλευρό της [[Αυστροουγγαρία]]ς , της Ιταλίας και της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] ενάντια στην [[Αντάντ]] που σχηματίστηκε από τη Ρωσία , τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο . Ο Κωνσταντίνος ήταν κουνιάδος του Γουλιέλμου Β' και είχε γίνει γερμανόφιλος μετά από την στρατιωτική εκπαίδευσή του στην Πρωσία . Η φιλογερμανική του στάση δημιούργησε σύγκρουση με τον πρωθυπουργό [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριο Βενιζέλο]], ο οποίος ήθελε να υποστηρίξει την Αντάντ με την ελπίδα να επεκτείνει το έδαφος της χώρας για να ενσωματώσει τις ελληνικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Βενιζέλος σχημάτισε το 1916 κυβέρνηση παράλληλη με τον βασιλιά υπό την προστασία των χωρών της Αντάντ, κυρίως της Γαλλίας.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=|pages=89-101}}</ref>
[[Αρχείο:King Constantine I and Prince Alexander of Greece.jpg|αριστερά|μικρογραφία|229x229εσ|Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ και ο γιος του, πρίγκιπας Αλέξανδρος της Ελλάδας]]
Τμήματα της Ελλάδας καταλήφθηκαν από τις δυνάμεις της Αντάντ, αλλά ο Κωνσταντίνος αρνήθηκε να αλλάξει την πολιτική του και δεχόταν ολοένα και μεγαλύτερη πίεση τους από τους Συμμάχους και τους υποστηρικτές του Βενιζέλου. Τον Ιούλιο του 1916 έλαβε χώρα μια εμπρηστική επίθεση στο Ανάκτορο του Τατοΐου και η βασιλική οικογένεια γλίτωσε την τελευταία στιγμή από τις φλόγες. Ο Αλέξανδρος δεν τραυματίστηκε, αλλά η μητέρα του έσωσε την τελευταία στιγμή την [[Αικατερίνη της Ελλάδας|Πριγκίπισσα Αικατερίνη]] μεταφέροντάς την μέσα στο δάσος. Δεκαέξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων αξιωματούχοι του παλατιού και πυροσβέστες.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=|pages=96-98}}</ref>
[[Αρχείο:PríncipesGriegosEnHayiBeilik--balkancockpitpol00pric 0395.png|μικρογραφία|247x247εσ|Οι πρίγκιπες [[Πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδας και της Δανίας|Ανδρέας]], [[Νικόλαος της Ελλάδας|Νικόλαος]] , [[Γεώργιος Β΄ της Ελλάδας|Γεώργιος]] , [[Πρίγκιπας Χριστόφορος της Ελλάδας και της Δανίας|Χριστόφορος]] και Αλέξανδρος κατά τον [[Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος|Β' Βαλκανικό Πόλεμο]] (1913)]]
Ο Τσαρλς Τζόναρτ, Ύπατος Αρμοστής της Αντάντ στην Ελλάδα, στις 10 Ιουνίου 1917, διέταξε τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=106}}</ref>  Ο βασιλιάς υποχώρησε στην απειλή της εισβολής στον Πειραιά και συμφώνησε να πάει στην εξορία, αλλά χωρίς να παραιτηθεί επίσημα από το στέμμα. Οι σύμμαχοι ήθελαν να απαλλαγούν από τον Κωνσταντίνο αλλά δεν ήθελαν να δημιουργήσουν ελληνική δημοκρατία, επιδιώκοντας έτσι να τον αντικαταστήσουν με άλλο μέλος της βασιλικής οικογένειας. Ο Γεώργιος , ο Πρίγκιπας διάδοχος , αποκλείστηκε επίσης επειδή πίστευαν ότι ήταν φιλογερμανός όπως ο πατέρας του.<ref>{{Cite book|title=Marie Bonaparte|first=Célia|last=Bertin|first2=Elisabeth|last2=Roudinesco|publisher=Perrin|isbn=978-2-262-01602-9|date=1999|location=Paris|page=|pages=215-220}}</ref>  Αντίθετα, σκέφτηκαν να βάλουν στην εξουσία τον αδελφό του Βασιλιά [[Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας και της Δανίας|πρίγκιπα Γεώργιο]], αλλά ο ίδιος είχε κουραστεί από τη δημόσια ζωή κατά τη δύσκολη περίοδο του ως Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης μεταξύ 1901 και 1905. Επιπλέον, δήλωσε πιστός στον αδελφό του και αρνήθηκε κατηγορηματικά να δεχτεί τον θρόνο.  Έτσι, ο Αλέξανδρος, ο δεύτερος γιος του Κωνσταντίνου, επιλέχθηκε για νέος μονάρχης.<ref>{{Cite book|title=Marie Bonaparte|first=Célia|last=Bertin|first2=Elisabeth|last2=Roudinesco|publisher=Perrin|isbn=978-2-262-01602-9|date=1999|location=Paris|page=60}}</ref>

=== Η περίοδος της Βασιλείας του ===
Το απόγευμα της 11ης Ιουνίου 1917, ο Αλέξανδρος ορκίστηκε πίστη στο ελληνικό σύνταγμα στην αίθουσα χορού του Βασιλικού Παλατιού. Παρόντες ήταν μόνο ο [[Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος Α΄|Θεόκλητος Α']], ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, ο Κωνσταντίνος, ο Γεώργιος και ο πρωθυπουργός [[Αλέξανδρος Ζαΐμης]] .  Δεν έγιναν γιορτές.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=107}}</ref>  Ο Αλέξανδρος, τότε 23 ετών, ήταν βραχνός και έκλαιγε καθώς έκανε τη δήλωση. Ήξερε ότι οι υποστηρικτές της Αντάντ και του Βενιζέλου θα ήταν αυτοί που θα κατείχαν την πραγματική εξουσία και ότι ο πατέρας και ο αδελφός του δεν είχαν παραιτηθεί από τις αξιώσεις τους για το θρόνο. Ο Κωνσταντίνος είπε στον γιο του να θεωρεί τον εαυτό του αντιβασιλέα παρά αληθινό μονάρχη. Η ανάληψη του Θρόνου ήταν συνταγματικό πραξικόπημα ουσιαστικά, διότι δεν ακολουθήθηκαν οι περί διαδοχής διατάξεις του συντάγματος. Ο Βενιζέλος εκλάμβανε την αναχώρηση του Κωνσταντίνου ως παραίτηση κάτι που ανέτρεπε την τάξη διαδοχής σύμφωνα με το άρθρο 45 υπέρ του Γεωργίου.<ref>Νικόλαος Τσίρος, Κράτος, εξουσία, κοινοβουλευτικό σύστημα σε θεσμική και πολιτική κρίση. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η λειτουργία του πολιτεύματος στην περίοδο 1914-1920, εκδ. Αντ. Σάκκουλα,2000, σελ. 48</ref> Για το λόγο αυτό ο Κωνσταντίνος δεν αποδέχθηκε ποτέ τον Αλέξανδρο ως βασιλέα, και στον τάφο του στο Τατόι αναγράφεται ως "Αλέξανδρος, βασιλόπαις της Ελλάδος, βασίλεψε αντί του πατρός αυτού". Επίσης η μητέρα του Σοφία στην αλληλογραφία μαζί του τον προσφωνούσε ''Προς τον Πρίγκηπα Αλέξανδρο''.<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος», Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 85</ref>

Το βράδυ μετά την τελετή, η βασιλική οικογένεια αποφάσισε να εγκαταλείψει τα ανάκτορα της Αθήνας και να πάει στο Τατόι, αλλά οι κάτοικοι της πόλης ήταν κατά της εξορίας και πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από την κατοικία για να εμποδίσουν τον Κωνσταντίνο και την οικογένειά του να φύγουν από τη χώρα. Ο πρώην βασιλιάς και η οικογένεια δραπέτευσαν απαρατήρητοι στις 12 Ιουνίου. Ο Κωνσταντίνος είπε πάλι στον Αλέξανδρο στο Τατόι να μην θεωρεί τον εαυτό του ως τον πραγματικό κάτοχο του στέμματος.  Ήταν η τελευταία φορά που ο νεαρός Βασιλιάς έβλεπε την οικογένειά του.  Ο Κωνσταντίνος, η γυναίκα του και τα παιδιά τους έφτασαν στο λιμάνι του [[Ωρωπός|Ωρωπού]] την επόμενη μέρα και πήγαν στην εξορία.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=117}}</ref>

Ο Αλέξανδρος βρέθηκε απομονωμένος μακριά από τους γονείς και τα αδέρφια του. Η βασιλική οικογένεια παρέμεινε αντιδημοφιλής στους υποστηρικτές του Βενιζέλου και οι εκπρόσωποι της Αντάντ συμβούλευσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα και οι θείοι του νέου βασιλιά και ιδιαίτερα ο [[Νικόλαος της Ελλάδας|πρίγκιπας Νικόλαος]] . Τελικά όλοι ακολούθησαν τον Κωνσταντίνο στην εξορία.  Τα πορτρέτα της βασιλικής οικογένειας αφαιρέθηκαν από δημόσια κτίρια και οι νέοι υπουργοί του Αλέξανδρου τον αποκαλούσαν ανοιχτά «γιο του προδότη».

Ο βασιλιάς αναγκάστηκε στις 26 Ιουνίου να διορίσει αρχηγό της κυβέρνησης τον Βενιζέλο. Παρά τις υποσχέσεις της Αντάντ ο πρώην πρωθυπουργός Ζαΐμης αναγκάστηκε ουσιαστικά να παραιτηθεί όταν ο Βενιζέλος επέστρεψε στην Αθήνα.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=113}}</ref>  Ο Αλέξανδρος εναντιώθηκε αμέσως στις απόψεις του πρωθυπουργού του και ο Βενιζέλος, οργισμένος απείλησε να τον απομακρύνει από τον θρόνο και δημιούργησε ένα συμβούλιο αντιβασιλείας στο όνομα του αδελφού του Παύλου, που τότε ήταν ακόμη ανήλικος. Οι χώρες της Αντάντ επενέβησαν και ζήτησαν από τον πολιτικό να υποχωρήσει, επιτρέποντας στον Αλέξανδρο να κρατήσει το στέμμα.<ref>{{Cite book|title=Histoire de la Grèce|first=Georges D.|last=Contogeorgis|publisher=Hatier|isbn=978-2-218-03841-9|date=1992|series=Nations d'Europe|location=Paris|page=312}}</ref> Ο μονάρχης έγινε γρήγορα αιχμάλωτος μέσα στο ίδιο του το παλάτι καθώς οι υποστηρικτές του πρωθυπουργού τον κατασκόπευαν μέρα και νύχτα, ενώ οι εντολές του αγνοήθηκαν.<ref>{{Cite book|title=Born to Rule: Five Reigning Consorts, Granddaughters of Queen Victoria|first=Julia P.|last=Gelardi|publisher=St. Martin's Griffin|location=|page=265}}</ref>

Ο Αλέξανδρος δεν είχε εμπειρία στις κρατικές υποθέσεις. Ακόμα κι έτσι, ήταν αποφασισμένος να κάνει το καλύτερο δυνατό στη δύσκολη κατάσταση και να εκπροσωπήσει τον πατέρα του όσο καλύτερα μπορούσε.  Ο Βασιλιάς έπνεε έναν αέρα αδιαφορίας για την κυβέρνηση και σπάνια έκανε τον κόπο να διαβάσει επίσημα έγγραφα πριν τα σφραγίσει.  Τα καθήκοντά του περιορίζονταν στην επίσκεψη στο [[Μακεδονικό Μέτωπο (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)|Μακεδονικό Μέτωπο]] για να ανυψώσει το ηθικό των ελληνικών και των συμμαχικών στρατευμάτων. Η [[Αθήνα]] βρισκόταν σε πόλεμο με τις [[Κεντρικές Δυνάμεις]] από τότε που επέστρεψε ο Βενιζέλος και έτσι Έλληνες στρατιώτες βρίσκονταν πλέον σε πόλεμο με τη Βουλγαρία στο βορρά.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=119}}</ref>

=== Ελληνική επέκταση ===
[[Αρχείο:Yunan Ordusunun Edirneye girişi (12 Temmuz 1920).jpg|αριστερά|μικρογραφία|Ο Αλέξανδρος εισέρχεται στην [[Αδριανούπολη]] το 1920]]
Η Ελλάδα επεκτάθηκε πέρα από τα αρχικά της σύνορα στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με τις συνθήκες του [[Συνθήκη του Νεϊγύ|Νεϊγύ]] του 1919 και των [[Συνθήκη των Σεβρών (Ελλάς - Τουρκία)|Σεβρών]] του 1920 να επιβεβαιώνουν τις ελληνικές εδαφικές κατακτήσεις. Το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης (προηγουμένως χωρισμένο μεταξύ της Βουλγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και αρκετά από τα νησιά του Αιγαίου (όπως η [[Ίμβρος]] και η [[Τένεδος]] ) έγιναν μέρος της Ελλάδας, ενώ η περιοχή της [[Σμύρνη]]ς τέθηκε υπό ελληνικό έλεγχο .<ref>{{Cite book|title=Histoire de la Grèce|first=Georges D.|last=Contogeorgis|publisher=Hatier|isbn=978-2-218-03841-9|date=1992|series=Nations d'Europe|location=Paris|page=|pages=382-384}}</ref>  Το βασίλειο του Αλεξάνδρου μεγάλωσε πλέον σε μέγεθος κατά το ένα τρίτο και ο Βενιζέλος συμμετείχε στις ειρηνευτικές συνομιλίες στο Παρίσι με τη Βουλγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έλαβε δάφνινο στεφάνι από τον Βασιλιά κατά την επιστροφή του τον Αύγουστο του 1920 για τις προσπάθειές του στην υπεράσπιση του Πανελληνισμού.<ref>{{Cite book|title=Histoire de la Grèce|first=Georges D.|last=Contogeorgis|publisher=Hatier|isbn=978-2-218-03841-9|date=1992|series=Nations d'Europe|location=Paris|page=387}}</ref>

Ακόμη και με τα εδαφικά κέρδη που επιτεύχθηκαν στη [[Σύνοδος Ειρήνης του Παρισιού (1919)|Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού]], οι Έλληνες εξακολουθούσαν να έχουν ελπίδες να επιτύχουν τη ''[[Μεγάλη Ιδέα]]'' και να προσαρτήσουν την [[Κωνσταντινούπολη]] και άλλες μεγάλες οθωμανικές περιοχές στην [[Ανατολία]] .Εισέβαλαν στην περιοχή πέρα από τη Σμύρνη προσπαθώντας να καταλάβουν την [[Άγκυρα]] , με στόχο να καταστρέψουν την αντίσταση με επικεφαλής τον [[Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ|Μουσταφά Κεμάλ]]. Έτσι ξεκίνησε ο [[Ελληνοτουρκικός πόλεμος (1919-1922)|Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1919-22]] . Αν και οι Έλληνες πέτυχαν στρατιωτικές επιτυχίες κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αλεξάνδρου, οι επαναστατικές δυνάμεις του Κεμάλ βγήκαν τελικά νικήτριες το 1922.<ref>{{Cite book|title=Histoire de la Grèce|first=Georges D.|last=Contogeorgis|publisher=Hatier|isbn=978-2-218-03841-9|date=1992|series=Nations d'Europe|location=Paris|page=386}}</ref>

===Η σχέση και ο γάμος του με την Ασπασία Μάνου===
Ο Αλέξανδρος ξαναβρέθηκε με την παιδική φίλη του [[Ασπασία Μάνου]] το 1915 σε ένα πάρτι που έκανε στην Αθήνα ο Στρατάρχης Θεόδωρος Υψηλάντης. Είχε μόλις επιστρέψει στην Ελλάδα μετά τις σπουδές της στη Γαλλία και ήταν κόρη του συνταγματάρχη [[Πέτρος Μάνος|Πέτρου Μάνου]] και της συζύγου του Μαρίας Αργυροπούλου.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=117}}</ref> Ο Αλέξανδρος, 21 ετών τότε ,την ερωτεύτηκε και για να την αποπλανήσει, πήγε στο νησί των [[Σπέτσες|Σπετσών]] .όπου έκανε τις διακοπές της εκείνη. Η Ασπασία αρχικά αντιστάθηκε  Ωστόσο, κατάφερε να την κερδίσει και το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε κρυφά. Ωστόσο, ήταν αδιανόητο για τους γονείς του και για μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής κοινωνίας εκείνης της εποχής, ένας πρίγκιπας να παντρευτεί έναν άνθρωπο διαφορετικής κοινωνικής τάξης.<ref>{{Cite book|title=La Familia De La Reina Sofia. La Dinastia Griega, La Casa De Hannovery Los Reales Primos De Europa|first=Ricardo|last=Mateos|publisher=|location=|page=176}}</ref>

'''Διαμάχη'''

Ο Αλέξανδρος αποκάλυψε τη σχέση του με την Ασπασία Μάνου στον πατέρα του στις 12 Ιουνίου 1917 ζητώντας την άδεια να την παντρευτεί. Ο Κωνσταντίνος ήταν απρόθυμος να αφήσει τον γιο του να παντρευτεί μία κοινή θνητή απαιτώντας από τον Αλέξανδρο να περιμένει μέχρι το τέλος του πολέμου πριν σκεφτεί το γάμο, κάτι στο οποίο συμφώνησε.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=|pages=117-118}}</ref>  Κατά τη διάρκεια των επόμενων λίγων μηνών ο νεαρός βασιλιάς γινόταν ολοένα και πιο αγανακτισμένος για τον χωρισμό από την οικογένειά του. Οι επιστολές του προς τους συγγενείς υποκλέπτονταν από την κυβέρνηση και κατάσχονταν. Η μόνη πηγή παρηγοριάς του Αλεξάνδρου ήταν η Ασπασία και αποφάσισε να την παντρευτεί.<ref>{{Cite book|title=Born to Rule: Five Reigning Consorts, Granddaughters of Queen Victoria|first=Julia P.|last=Gelardi|publisher=|location=|page=292}}</ref> Αν και ο γάμος του βασιλιά με μια Ελληνίδα έδωσε την ευκαιρία να εξελληνιστεί η βασιλική οικογένεια και να καταπολεμηθεί η κριτική ότι ήταν ξένη, τόσο ο Κωνσταντίνος όσο και ο Βενιζέλος ήταν κατά αυτού του γάμου. Ο δεύτερος φοβόταν ότι αυτό θα έδινε στον Αλέξανδρο τα μέσα να επικοινωνήσει με τους εξόριστους συγγενείς του μέσω του συνταγματάρχη Μάνου. Γενικά πάντως και οι δύο πλευρές δεν ήταν ικανοποιημένες με το να παντρευτεί ο βασιλιάς μία κοινή.<ref>{{Cite book|title=Ionian vision: Greece in Asia Minor, 1919 - 1922|first=Michael Llewellyn|last=Smith|first2=Michael John Llewellyn|last2=Smith|publisher=C. Hurst|isbn=978-1-85065-413-1|date=1998|edition=Facs. ed. with a new introd. by the author|location=London|page=136}}</ref>  Αν και ο πρωθυπουργός ήταν φίλος του Πέτρου Μάνου, ο Βενιζέλος προειδοποίησε τον βασιλιά ότι ο γάμος με μία απλή κοπέλα θα ήταν αντιδημοφιλής στον πληθυσμό. Πάνω απ' όλα, ο πρωθυπουργός θα προτιμούσε ο μονάρχης να παντρευτεί την [[Μαίρη του Ηνωμένου Βασιλείου (1897-1965)|πριγκίπισσα Μαρία του Ηνωμένου Βασιλείου]] για να εδραιώσει τους δεσμούς που ενώνουν την Ελλάδα με τον ισχυρό σύμμαχό της, τη Μεγάλη Βρετανία.<ref name=":1">{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=118}}</ref>

Ο πρίγκιπας [[Αρθούρος του Κόννωτ & Στράθερν|Αρθούρος, δούκας του Κόννωτ & Στράθερν]], επισκέφτηκε την Αθήνα το 1918 και ο Αλέξανδρος φοβόταν ότι ένας πιθανός γάμος με την πριγκίπισσα Μαρία του Ηνωμένου Βασιλείου θα συζητούνταν. Προς ανακούφισή του ο Αρθούρος ζήτησε να συναντήσει την Ασπασία και δήλωσε ότι αν ήταν νεότερος θα προσπαθούσε να την παντρευτεί ο ίδιος.  Για τις ξένες δυνάμεις, ιδιαίτερα τον Βρετανό πρέσβη, ο γάμος θεωρούνταν κάτι θετικό. Οι Βρετανοί αξιωματούχοι φοβούνταν ότι ο Αλέξανδρος ήταν ικανός να παραιτηθεί για να παντρευτεί την Ασπασία, εάν ο γάμος εμποδιζόταν.<ref name=":1" /> Οι γονείς του Αλέξανδρου ήταν κι αυτοί αρνητικοί για την τέλεση αυτού του γάμου.

Ο Βασιλιάς επισκέφτηκε το Παρίσι στα τέλη του 1918, δημιουργώντας ελπίδες στην οικογένειά του ότι θα μπορούσε να έρθει σε επαφή μαζί τους μόλις φύγει από την Ελλάδα. Η Σοφία τηλεφώνησε στο παρισινό ξενοδοχείο όπου διέμενε ο γιος της, αλλά ο άνθρωπος που ανταποκρίθηκε στην κλήση την ενημέρωσε ότι «η Αυτού Μεγαλειότητα λυπάται πολύ, αλλά δεν μπορεί να μιλήσει στο τηλέφωνο». Ο Αλέξανδρος δεν ενημερώθηκε ποτέ ότι η μητέρα του είχε τηλεφωνήσει.

'''Σκάνδαλο'''

Με τη βοήθεια του κουνιάδου της Ασπασίας, [[Χρήστος Ζαλοκώστας|Χρήστου Ζαλοκώστα]], και μετά από τρεις ανεπιτυχείς προσπάθειες, το ζευγάρι παντρεύτηκε τελικά σε μια μυστική τελετή στις 17 Νοεμβρίου 1919 που τέλεσε ο ιερέας, Αρχιμανδρίτης Ζακαρίστας.<ref>{{Cite book|title=La Familia De La Reina Sofia. La Dinastia Griega, La Casa De Hannovery Los Reales Primos De Europa|first=Ricardo|last=Mateos|publisher=La Esfera|location=|page=177}}</ref> Ο αρχιμανδρίτης ορκίστηκε σιωπή αλλά γρήγορα αθέτησε την υπόσχεσή του και εξομολογήθηκε στον [[Μελέτιος Μεταξάκης|Μελέτιο Γ', τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών]].<ref name=":1" /> Τα μέλη της βασιλικής οικογένειας έπρεπε, σύμφωνα με το σύνταγμα, να λάβουν άδεια από τον κυρίαρχο ή τον ηγέτη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας για να παντρευτούν. Έτσι ο Αλέξανδρος προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο παντρεύοντας την Ασπασία χωρίς την άδεια του αρχιεπισκόπου.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=|pages=119-121}}</ref>

Υπό τον όρο άκρας μυστικότητας, ο Βενιζέλος επέτρεψε στην Ασπασία και τη μητέρα της να μετακομίσουν στο Βασιλικό Παλάτι, παρόλο που δεν ενέκρινε το γάμο. Ωστόσο, πληροφορίες διέρρευσαν και η Ασπασία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα για να γλιτώσει τη δημόσια διαπόμπευση. Πήγε στη [[Ρώμη]] και μετά στο [[Παρίσι]], όπου επετράπη στον Αλέξανδρο να τη συναντήσει έξι μήνες αργότερα, υπό τον όρο ότι οι δυο τους δεν θα παρευρίσκονταν μαζί σε δημόσιες εμφανίσεις.<ref name=":2">{{Cite book|title=La Familia De La Reina Sofia. La Dinastia Griega, La Casa De Hannovery Los Reales Primos De Europa|first=Ricardo|last=Mateos|publisher=La Esfera|location=|page=178}}</ref> Στον παριζιάνικο μήνα του μέλιτος, ενώ οδηγούσαν κοντά στο Φοντενεμπλό, το ζευγάρι έγινε μάρτυρας ενός σοβαρού τροχαίου στο οποίο ο κόμης Alain de Kergariou έχασε τον έλεγχο του οχήματός του. Ο Αλέξανδρος απέφυγε το αυτοκίνητο του κόμη, το οποίο γλίστρησε και χτύπησε σε ένα δέντρο. Ο βασιλιάς οδήγησε τους τραυματίες με το δικό του αυτοκίνητο στο νοσοκομείο, ενώ η Ασπασία, μια εκπαιδευμένη νοσοκόμα  από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρείχε τις πρώτες βοήθειες. Ο Kergariou τραυματίστηκε σοβαρά, του έκοψαν και τα δύο πόδια και λίγο αργότερα πέθανε.

Στα μέσα του 1920, η κυβέρνηση επέτρεψε στο ζευγάρι να επιστρέψει στην Ελλάδα. Ο γάμος νομιμοποιήθηκε, ωστόσο η Ασπασία δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως βασίλισσα, αλλά έγινε γνωστή ως «Μαντάμ Μάνου». Αρχικά έμεινε στο σπίτι της αδερφής της στην Αθήνα και αργότερα μετακόμισε στο Τατόι, όπου έμεινε έγκυος στην κόρη του Αλέξανδρου.<ref name=":2" />  Η κόρη του πριγκίπισσα Αλεξάνδρα η οποία γεννήθηκε μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου παντρεύτηκε τον βασιλιά [[Πέτρος Β΄ της Γιουγκοσλαβίας|Πέτρο Β΄ της Γιουγκοσλαβίας]] το 1944 στο [[Λονδίνο]] και απέκτησε έναν γιο, τον πρίγκιπα Διάδοχο [[Αλέξανδρος Καρατζόρτζεβιτς|Αλέξανδρο Β΄ Καραγεώργεβιτς]].<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος», Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 98, υποσ. 133</ref>

===Η σχέση του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο===
Στην αρχή η σχέση Βενιζέλου Αλέξανδρου ήταν τραυματική. Ο Αλέξανδρος παρέμενε πιστός στον έκπτωτο πατέρα του και στη μυστική επικοινωνία που είχε με τους γονείς του παροτρυνόταν να συγκρουσθεί με τον Βενιζέλο. Σύμφωνα με τον Χρήστο Ζαλοκώστα, στις ιδιωτικές συνομιλίες που είχε μαζί με τον Αλέξανδρο, ο δεύτερος αποκαλούσε τον πρωθυπουργό ''Σατανά'' και πως όταν τον όρκισε δεν τον συνεχάρη.<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος», Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 86</ref><ref>Ζαλοκώστα, χ.χ., σ. 49.</ref> Ο Αλέξανδρος υπήρξε φειδωλός στην υπογραφή των διαταγμάτων επιστρατεύσεως.<ref>Νικόλαος Οικονόμου, «Το πρόβλημα της επιστρατεύσεως,οι στάσεις και η οργάνωση του στρατού»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΕ,(1978,2008), σελ. 50</ref> Γενικά οι σποραδικές εντάσεις μεταξύ βασιλιά και κυβέρνησης δεν επιβάρυναν τη μεταξύ τους συνεργασία. Έτσι ο Αλέξανδρος δεν αντέδρασε στην ομιλία του θρόνου που είχε συντάξει ο Βενιζέλος, με καθαρή αποδοκιμασία του καθεστώτος του πατέρα του.<ref>Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, μτφρ. Θεόδωρος Παρασκευόπουλος, τὀμ. Β΄, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2004, σελ. 910</ref> Τον Ιανουάριο του 1919 ο Αλέξανδρος έβγαλε λόγο σε στρατιωτική μονάδα υπέρ του καθεστώτος και με την οποία καλούσε τους στρατιωτικούς να μη συνωμοτούν σε βάρος της κυβέρνησης.<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος», Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 91</ref>

=== Άτυχο τέλος ===
[[Image:Tazza algeria2.jpg|thumb|right|250px|Μακάκος Μπάρμπαρι]]
[[Αρχείο:Tomb of Alexander I of Greece.jpg|thumb|295x295px|Ο τάφος του Αλεξάνδρου Α΄ στο Τατόι]]
Ο Αλέξανδρος τραυματίστηκε στις 2 Οκτωβρίου 1920 ενώ περπατούσε στους χώρους του Παλατιού του Τατοΐου. Ένας οικόσιτος Βαρβαρικός [[μακάκος]] που ανήκε στον οικονόμο του παλατιού δέχθηκε επίθεση από τον Φριτς, τον [[Γερμανικός ποιμενικός|γερμανικό ποιμενικό]] του βασιλιά , και ο μονάρχης προσπάθησε να τους χωρίσει. Καθώς το έκανε, μια άλλη μαϊμού του επιτέθηκε και τον δάγκωσε στο πόδι και στο χέρι.'''''<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος», Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα 1994, σελ. 97</ref>'''''

Αμέσως μετά ο Αλέξανδρος τηλεφώνησε στον έμπιστό του υπολοχαγό [[Στέφανος Μεταξάς|Στέφανο Μεταξά]], από τον οποίο ζήτησε να φέρει γιατρό με επιδεσμικό υλικό. Ο [[Κωνσταντίνος Μέρμηγκας]], διακεκριμένος καθηγητής της χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με σπουδές στη Γερμανία, έφτασε στο Τατόι και εξέτασε τα τραύματα του βασιλιά παρουσία και της Ασπασίας Μάνου, η οποία έχει ειδοποιηθεί από το σπίτι του Χρήστου Ζαλοκώστα<ref group="Σημ.">Ο Χρήστος Ζαλοκώστας ήταν στενός φίλος του βασιλιά και νυμφευμένος με τη Ρωξάνη Μάνου, αδελφή της Ασπασίας. Κατά συνέπεια υπήρχε μια οικειότητα μεταξύ αυτού και της Ασπασίας.</ref> και είχε καταφθάσει ανήσυχη. Ο Μέρμηγκας έπλυνε τα τραύματα με οινόπνευμα και βενζίνη, που εθεωρείτο άριστο αντισηπτικό και συμμάζεψε τις πολτοποιημένες μυικές μάζες με γάζες εμποτισμένες σε ιώδιο, αλλά δεν θεώρησε τον καυτηριασμό αναγκαίο, πιστεύοντας ότι πρόκειται για ένα συνηθισμένο τραύμα. Ο ίδιος ο βασιλιάς ζήτησε το παράξενο αυτό περιστατικό να μη δημοσιευτεί. Οι πληγές ωστόσο είχαν μολυνθεί και το ίδιο βράδυ ο βασιλιάς ανέβασε πυρετό. Λίγες ημέρες αργότερα εμφανίστηκαν φλεγμονές και οι πληγές, αντί να κλείσουν, είχαν επεκταθεί. Καλούνται επτά από τους σπουδαιότερους Έλληνες καθηγητές ιατρικής της εποχής, οι [[Κωνσταντίνος Σάββας|Σάββας]], [[Γεράσιμος Φωκάς|Φωκάς]], [[Κωνσταντίνος Αναγνωστόπουλος|Αναγνωστόπουλος]], [[Σπυρίδων Λιβιεράτος|Λιβιεράτος]], [[Μενέλαος Σακόρραφος|Σακόρραφος]], [[Βλαδίμηρος Μπένσης|Μπένσης]] και [[Μαρίνος Γερουλάνος|Γερουλάνος]] για να δώσουν λύση. Ο Σάββας εντοπίζει με μικροσκόπιο στο πύον, που αναβλύζει από τις πληγές, το βακτήριο του [[Στρεπτόκοκκος|στρεπτόκοκκου]]. Ο Φωκάς προτείνει ο βασιλιάς να ακρωτηριαστεί, αλλά η πρότασή του απορρίπτεται από την Ασπασία Μάνου, ενώ και οι ίδιοι οι ιατροί είναι διστακτικοί προς μια τέτοια λύση.

Μετά από λίγες ημέρες και με εντολή του Βενιζέλου, ο οποίος έχει ενημερωθεί και αγωνιά για την υγεία του βασιλιά, καλούνται στην Ελλάδα δύο διαπρεπέστατοι Γάλλοι ιατροί (Βιντάλ και Ντελμπέ),<ref>[http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=125&dc=29&db=9&da=1920 Φύλλο εφημερίδας "Έθνος" της [[29 Σεπτεμβρίου]] 1920, σελ. 2: "Τελευταία ώρα - Η άφιξις του κ. Βιντάλ" Ανακτήθηκε στις 7/11/2019]</ref> οι οποίοι όμως εξηγούν, ότι ο ακρωτηριασμός πλέον είναι άσκοπος, αφού η μόλυνση έχει επεκταθεί και ότι ο βασιλιάς είναι καταδικασμένος σε θάνατο. Ο Αλέξανδρος ζητούσε απεγνωσμένα να δει τη μητέρα του αλλά ο Βενιζέλος δεν της επέτρεψε να έρθει κοντά στον γιο της και δόθηκε η άδεια μόνο στη γιαγιά του [[Όλγα των Ελλήνων|Όλγα]] η οποία δεν πρόλαβε να τον δει ζωντανό.

Στις 25 Οκτωβρίου (με το νέο ημερολόγιο) και αφού είχαν μεσολαβήσει επτά τοπικές επεμβάσεις, ο 27χρονος βασιλιάς τελικά απεβίωσε από [[σηψαιμία]]. Δίπλα του, εκ μέρους της εξόριστης οικογένειάς του, βρέθηκε μόνο η γιαγιά του, [[Όλγα των Ελλήνων|Όλγα]]. Τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας έλαβαν την είδηση με τηλεγράφημα το επόμενο βράδυ.<ref>''Ο πρίγκιπας Νικόλαος, που ήταν ο πρώτος που έμαθε τα νέα, δεν το είπε στο βασιλικό ζεύγος μέχρι το επόμενο πρωί, για να μην ταράξει την ξεκούρασή του. John van der Kiste,σελ 124.''</ref>

Η διατύπωση του τελευταίου ιατρικού δελτίου ήταν πολύ άκομψη, μοναδική στη νεότερη ελληνική ιστορία:
{{Απόσπασμα|''Μετά βραχείαν αγωνία, καθ΄ ην η Αυτού Μεγαλειότης κατελήφθη υπό σπασμωδικών κινήσεων του προσώπου, εξέπνευσε περί 4ην και 12 λεπτά μετά μεσημβρίαν''.<ref>Ιστοσελίδα Creta Live, [http://www.cretalive.gr/new/55823/bogdanidis/Mporei_mia...maimou_na_allaxei_tin_istoria] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111016031745/http://www.cretalive.gr/new/55823/bogdanidis/Mporei_mia...maimou_na_allaxei_tin_istoria |date=2011-10-16 }}, Επιμ. Κ.Α.Μπογδανίδης, 13/10/2011</ref>}}

Η σορός του Αλέξανδρου μεταφέρθηκε στον [[Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών|Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών]] όπου παρέμεινε μέχρι την κηδεία του στις 29 Οκτωβρίου. Για άλλη μια φορά η βασιλική οικογένεια δεν επετράπη να επιστρέψει, με την Όλγα και την Ασπασία να είναι οι μόνες παρούσες.  Οι διεθνείς δυνάμεις εκπροσωπήθηκαν από τον [[Αλέξανδρος Α΄ της Γιουγκοσλαβίας|Αλέξανδρο, διάδοχο της Γιουγκοσλαβίας]] , μαζί με την αδερφή του την [[Πριγκίπισσα Ελένη της Σερβίας|πριγκίπισσα Έλενα]] , τον [[Γουσταύος ΣΤ΄ Αδόλφος της Σουηδίας|Γουσταύο Αδόλφο, διάδοχο της Σουηδίας]] , μαζί με τον θείο του [[Ευγένιος του Νέρκε|Πρίγκιπα Ευγένιο, Δούκα της Νέρκε]], καθώς και μέλη του διπλωματικού σώματος στην Αθήνα.

Μετά την κηδεία στον καθεδρικό ναό, η σορός του νεαρού βασιλιά ενταφιάστηκε στο βασιλικό κοιμητήριο στο Τατόι. Μετά τον θάνατο του βασιλιά οι μακάκοι θανατώθηκαν. Ο Βενιζέλος έπλεξε το εγκώμιο του νεκρού βασιλιά, τονίζοντας, ότι εμπνεύσθηκε από το παράδειγμα του πάππου του Γεωργίου Α΄ και υπήρξε υπόδειγμα δημοκρατικού βασιλιά, που σεβάστηκε το πολίτευμα της χώρας.<ref>Νικόλαος Τσίρος, Κράτος, εξουσία, κοινοβουλευτικό σύστημα σε θεσμική και πολιτική κρίση. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η λειτουργία του πολιτεύματος στην περίοδο 1914-1920, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2000, σελ. 54</ref> Συντετριμμένοι από το θάνατο του, έδωσαν τέλος στη ζωή τους τόσο ο οδηγός του, όσο και ο γεωπόνος Στουρμ, που θεώρησε τον εαυτό του υπαίτιο για το συμβάν<ref>[https://webtv.ert.gr/ert1/mixani-tou-xronou/06noe2019-i-michani-toy-chronoy/][[Χρίστος Βασιλόπουλος]]<span>, "Η Μηχανή του Χρόνου": «Αλέξανδρος και Ασπασία. Ο απαγορευμένος έρωτας του βασιλιά» Ανακτήθηκε στις 7/11/2019</span></ref>.

=== Το ζήτημα της διαδοχής και η ήττα στη Μικρά Ασία ===
Για την ελληνική κυβέρνηση, ο θάνατος του Αλέξανδρου <abbr>Α' έθεσε</abbr> το ζήτημα της διαδοχής στο θρόνο. Ο βασιλιάς επειδή είχε συνάψει [[Μοργανατικός γάμος|μοργανατικό γάμο]] κανένας απόγονός του δε θα μπορούσε να γίνει διάδοχος του θρόνου. Επομένως, η διατήρηση της μοναρχίας συνεπάγεται την εύρεση ενός νέου βασιλιά. Ωστόσο η Βουλή των Ελλήνων επιθυμεί τον αποκλεισμό του Κωνσταντίνου  <abbr>Α'</abbr> και του διαδόχου Γεωργίου από τη διαδοχή,<ref name=":3">{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=125}}</ref> ενώ ο Βενιζέλος από την πλευρά του κρύβει με δυσκολία τις δημοκρατικές του απόψεις. Παρ' όλα αυτά, στις 29 Οκτωβρίου 1920, η κυβέρνηση αποφάσισε να προσφέρει το στέμμα στον μικρότερο αδερφό του Αλέξανδρου και του Γεωργίου, πρίγκιπα Παύλο, ο οποίος αρνήθηκε.<ref name=":3" /><ref>{{Cite book|title=Ionian vision: Greece in Asia Minor, 1919 - 1922|first=Michael Llewellyn|last=Smith|first2=Michael John Llewellyn|last2=Smith|publisher=C. Hurst|isbn=978-1-85065-413-1|date=1998|edition=Facs. ed. with a new introd. by the author|location=London|page=139}}</ref> Όσο ο θρόνος έμενε κενός και η σύγκρουση με την τουρκική αντίσταση παρατεινόταν, οι νέες βουλευτικές εκλογές μετατράπηκαν σε ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ των υποστηρικτών του Βενιζέλου και εκείνων του πρώην βασιλιά Κωνσταντίνου. Στις 14 Νοεμβρίου 1920, οι υποστηρικτές της μοναρχίας κερδίζουν και ο [[Δημήτριος Ράλλης]] γίνεται πρωθυπουργός. Ηττημένος ο Κρητικός πολιτικός επέλεξε να εξοριστεί. Πριν την αναχώρησή του ζήτησε από τη βασίλισσα Όλγα να αποδεχθεί την αντιβασιλεία μέχρι την επιστροφή του Κωνσταντίνου.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=126}}</ref>
[[Αρχείο:Le Roi Constantin de Grèce et la Reine à son bureau.jpg|αριστερά|μικρογραφία|251x251εσ|Οι γονείς του Αλέξανδρου <abbr>Α' το</abbr> 1921. Η μητέρα του Σοφία είναι μαυροφορεμένη πενθώντας το γιο της.]]
Η αποκατάσταση του βασιλιά όμως δεν έφερε την ειρήνη που περίμενε ο πληθυσμός. Ακόμη χειρότερα, εμποδίζει την Ελλάδα να λάβει υποστήριξη από τις μεγάλες δυνάμεις στον πόλεμο μεταξύ αυτής και της Τουρκίας. Μάλιστα, οι πρώην σύμμαχοι δεν συγχώρεσαν τον Κωνσταντίνο για τη στάση του κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν ήταν έτοιμοι να του παράσχουν την υποστήριξή τους.<ref>{{Cite book|title=Kings of the Hellenes: the Greek kings, 1863 - 1974|first=John|last=Van der Kiste|publisher=Sutton|isbn=978-0-7509-2147-3|date=1999|edition=1. publ|location=Stroud|page=130}}</ref> Η σύγκρουση λοιπόν συνεχίστηκε μέχρι την ελληνική ήττα στη [[Μάχη του Σαγγαρίου]] μεταξύ Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 1921 και την [[Καταστροφή της Σμύρνης|ανακατάληψη της Σμύρνης]] από τους Τούρκους τον Σεπτέμβριο του 1922. Μετά από αυτά τα γεγονότα, η χώρα βυθίστηκε σε βαθιά πολιτική και ηθική κρίση. Ενώ ο Μουσταφά Κεμάλ σταδιακά ανακατέλαβε την Ανατολία και την Ανατολική Θράκη, χιλιάδες Έλληνες δολοφονήθηκαν ή εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους. Αυτή αποτέλεσε την [[Μικρασιατική Καταστροφή]], που κατοχυρώθηκε αργότερα από τη [[Συνθήκη της Λωζάνης]] του 1923.<ref>{{Cite book|title=Histoire de la Grèce|first=Georges D.|last=Contogeorgis|publisher=Hatier|isbn=978-2-218-03841-9|date=1992|series=Nations d'Europe|location=Paris|page=433}}</ref>

Συγκλονισμένος από αυτή την τραγωδία, την οποία θεώρησε άμεση συνέπεια του πρόωρου θανάτου του Αλέξανδρου <abbr>Α'</abbr>, ο [[Ουίνστον Τσώρτσιλ|Ουίνστον Τσόρτσιλ]] έγραψε στα απομνημονεύματά του: «ίσως δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ένα τέταρτο του εκατομμυρίου ανθρώπων πέθαναν από το δάγκωμα αυτού του πιθήκου».<ref>{{Cite book|title=The Aftermath (The World Crisis: 1918-1928)|first=Winston S.|last=Churchill|publisher=Charles Scribner's Sons|location=|page=409}}</ref>

==Η προσωπικότητα==
Ο Αλέξανδρος ως δευτερότοκος γιος του βασιλιά θεωρούσε δεδομένο ότι δεν θα καθόταν ποτέ στον θρόνο. Ο φίλος του [[Χρήστος Ζαλοκώστας]] τον περιγράφει ως ένα μαθητή μέτριο στη στρατιωτική σχολή<ref>Ζαλοκώστα, χ.χ., σ.12.</ref> και ως άτομο που κατά τα νεανικά του χρόνια διακρινόταν για τον ατίθασο χαρακτήρα του, τις επιτυχίες του στο γυναικείο φύλο και την αγάπη του για τα αυτοκίνητα.<ref>Ζαλοκώστα, χ.χ., σ. 12-13.</ref> (ήταν επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Οδηγών Αυτοκινήτων<ref>Εφημερίδα "Έθνος", φύλλο της [[1 Οκτωβρίου]] 1920, σελ. 2: "Αι σημεριναί δεήσεις"</ref>). Ήπιος γενικά χαρακτήρας, ένιωθε συχνά να τον καταπιέζει η αυλική εθιμοτυπία και είχε ροπή στα ξενύχτια και το τάβλι, χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα για τις κρατικές υποθέσεις, μα πιο πολύ για τα γρήγορα αυτοκίνητα.<ref>Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος»,Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 83-84</ref>

==Δεδέαγατς - Αλεξανδρούπολη==
Στις [[8 Ιουλίου]] [[1920]] επισκέφθηκε το [[Δεδέαγατς]] ο βασιλιάς Αλέξανδρος και ο δήμαρχος [[Εμμανουήλ Αλτιναλμάζης]], προσφωνώντας τον βασιλιά, είπε ότι η πόλη προς τιμήν του μετονομάζεται σε [[Αλεξανδρούπολη]].<ref>Σαράντος Καργάκος, Η Ελλάς κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913), Αθήνα, 2012, σελ. 318</ref>

==Πίνακας προγόνων==
{{ahnentafel top|width=100%}}
<center>{{ahnentafel-compact5
| style      = font-size: 90%; line-height: 110%;
| border     = 1
| boxstyle   = padding-top: 0; padding-bottom: 0;
| boxstyle_1 = background-color: #fcc;
| boxstyle_2 = background-color: #fb9;
| boxstyle_3 = background-color: #ffc;
| boxstyle_4 = background-color: #bfc;
| boxstyle_5 = background-color: #9fe;
| 1  = 1. '''Αλέξανδρος των Ελλήνων'''
| 2  = 2. [[Κωνσταντίνος Α' της Ελλάδας]]
| 3  = 3. [[Σοφία της Ελλάδας|Σοφία]] πριγκίπισσα της Γερμανίας
| 4  = 4. [[Γεώργιος Α' της Ελλάδας]]
| 5  = 5. [[Όλγα της Ελλάδας|Όλγα Κωνσταντίνοβνα]] μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας
| 6  = 6. [[Φρειδερίκος Γ' της Γερμανίας|Φρειδερίκος Γʹ]] αυτοκράτορας της Γερμανίας
| 7  = 7. [[Βικτώρια του Ηνωμένου Βασιλείου (1840-1901)|Βικτώρια]] πριγκίπισσα του Ηνωμένου Βασιλείου
| 8  = 8. [[Χριστιανός Θ' της Δανίας|Χριστιανός Θʹ]] της Δανίας
| 9  = 9. [[Λουίζα της Έσσης-Κάσσελ]]
|10 = 10. [[Κωνσταντίνος Νικολάγιεβιτς της Ρωσίας|Κωνσταντίνος Νικολάγιεβιτς]] μέγας δούκας της Ρωσίας
|11 = 11. [[Αλεξάνδρα της Σαξονίας-Άλτενμπουργκ]]
|12 = 12. [[Γουλιέλμος Α΄ της Γερμανίας|Γουλιέλμος Α΄]] αυτοκράτορας της Γερμανίας
|13 = 13. [[Αυγούστα της Σαξονίας-Βαϊμάρης|Αυγούστα]] πριγκίπισσα της Σαξονίας-Βαϊμάρης-Άιζεναχ
|14 = 14. [[Αλβέρτος της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα|Αλβέρτος]] πρίγκιπας της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα
|15 = 15. [[Βασίλισσα Βικτώρια|Βικτώρια]] του Ηνωμένου Βασιλείου
|16 = 16. [[Φρειδερίκος Γουλιέλμος του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόνντερμπουρκ-Γκλύκσμπουρκ|Φρειδερίκος-Γουλιέλμος]] δούκας του Σ.Χ.Σ.Γκλύκσμπουρκ
|17 = 17. [[Λουίζα Καρολίνα της Έσσης-Κάσσελ]]
|18 = 18. [[Γουλιέλμος της Έσσης-Κάσσελ|Γουλιέλμος]] πρίγκιπας της Έσσης-Κάσσελ
|19 = 19. [[Καρλότα της Δανίας]]<br>Οίκος των Όλντενμπουρκ
|20 = 20. [[Νικόλαος Α' της Ρωσίας|Νικόλαος Αʹ]] Αυτοκράτορας της Ρωσίας<br>Οίκος των Σ.Χ.Γκόττορπ
|21 = 21. [[Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα (Καρλότα της Πρωσίας)]]<br>Οίκος των Χοεντσόλερν
|22 = 22. [[Ιωσήφ της Σαξονίας-Άλτενμπουργκ|Ιωσήφ δούκας της Σαξονίας-Άλτενμπουργκ]]<br>Οίκος των Βέττιν
|23 = 23. [[Αμαλία της Βυρτεμβέργης]]
|24 = 24. [[Φρειδερίκος Γουλιέλμος Γ΄ της Πρωσίας|Φρειδερίκος-Γουλιέλμος Γ΄]] της Πρωσίας<br>Οίκος των Χοεντσόλερν
|25 = 25. [[Λουίζα του Μεκλεμβούργου-Στρέλιτς]]
|26 = 26. [[Κάρολος Φρειδερίκος της Σαξονίας-Βαϊμάρης-Άιζεναχ|Κάρολος Φρειδερίκος δούκας της<br>Σαξονίας-Βαϊμάρης-Άιζεναχ]]<br>Οίκος των Βέττιν
|27 = 27. [[Μαρία Παύλοβνα της Ρωσίας (1786-1859)]]<br>Οίκος των Σ.Χ.Γκόττορπ
|28 = 28. [[Ερνέστος Α΄ της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα|Ερνέστος Α΄ δούκας της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα]]<br>Οίκος των Βέττιν
|29 = 29. [[Λουίζα της Σαξονίας-Γκότα-Άλτενμπουργκ (1800-1831)]]<Br>Οίκος των Βέττιν
|30 = 30. [[Πρίγκιπας Εδουάρδος, Δούκας του Κεντ και του Στράθερν|Εδουάρδος]] δούκας του Κεντ & Στράθερν<Br>Οίκος των Γουέλφων-Αννοβέρου
|31 = 31. [[Βικτώρια της Σαξονίας-Κόμπουργκ-Ζάαλφελντ]]<br>Οίκος των Βέττιν
}}</center>
{{ahnentafel bottom}}

== Σημειώσεις ==
<references group="Σημ." />

==Παραπομπές==
<references/>

==Πηγές==
*Μελέτης Μελετόπουλος, «Αλέξανδρος»,Η βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β΄, εκδ. Νέα Σύνορα-Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 1994, σελ. 83-98
*Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, τόμ. Β΄, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα,2004
*Νικόλαος Τσίρος, Κράτος, εξουσία, κοινοβουλευτικό σύστημα σε θεσμική και πολιτική κρίση. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η λειτουργία του πολιτεύματος στην περίοδο 1914-1920, εκδ. Αντ. Σάκκουλα,2000
*Σαράντος Καργάκος, Η Ελλάς κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913), Αθήνα, 2012
*Νικόλαος Οικονόμου, «Το πρόβλημα της επιστρατεύσεως,οι στάσεις και η οργάνωση του στρατού»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμ. ΙΕ,(1978,2008), σελ. 49-50
{{S-start}}
{{S-reg}}
{{s-bef|πριν=[[Κωνσταντίνος Α΄ των Ελλήνων|Κωνσταντίνος Α΄]]}}
{{s-ttl|τίτλος=[[Κατάλογος βασιλέων των Ελλήνων|Βασιλεύς των Ελλήνων]]|έτη=1917-1920}}
{{s-aft|μετά=[[Κωνσταντίνος Α]]}}
{{S-end}}

{{Αρχηγοί του κράτους της Ελλάδας}}
{{Βασιλείς της Ελλάδας}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Αλέξανδρος Α΄}}
[[Κατηγορία:Ελληνική Βασιλική Δυναστεία]]
[[Κατηγορία:Οίκος του Γκλύξμπουργκ|Ελλάδα Αλέξανδρος Α΄]]
[[Κατηγορία:Έλληνες πρωταγωνιστές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου]]
[[Κατηγορία:Ιππότες της Λεγεώνας της Τιμής]]
[[Κατηγορία:Βασιλείς της Ελλάδας]]
[[Κατηγορία:Έλληνες αξιωματικοί του πυροβολικού]]
[[Κατηγορία:Ελληνικές κυβερνήσεις επί Αλέξανδρου Α΄|*]]
[[Κατηγορία:Πρίγκιπες της Δανίας]]
[[Κατηγορία:Αποδέκτες του Τάγματος του Σωτήρος]]