Αγκυροβόλιο

Αγκυροβόλιο, κοινώς αγκυροβόλι, χαρακτηρίζεται ο οποιοσδήποτε θαλάσσιος χώρος που προσφέρεται τόσο λόγω καιρικών συνθηκών όσο και καταλληλότητας βυθού, για τη προσωρινή αγκυροβολία πλοίων. Επίσης με τον ίδιο όρο «αγκυροβόλιο» ονομάζεται και το οποιοδήποτε σημείο που έχει αγκυροβολήσει ένα πλοίο και που σημαίνεται με τις γεωγραφικές συντεταγμένες των οποίων σχετική μνεία γίνεται στο Ημερολόγιο Γέφυρας του πλοίου.

Εκλογή αγκυροβολίου

Οι όροι - προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί η περιοχή αγκυροβολίας πλοίου είναι οι ακόλουθοι:

1. Να είναι ασφαλής από τους επικρατούντες ανέμους και ναυτιλιακούς κινδύνους π.χ. υφάλους, ναυάγια κ.λπ.
2. Να έχει κατάλληλο βυθό (στην ανάγκη οποιουδήποτε είδους εκτός βράχων και χαλικιών).
3. Να μη βρίσκεται κοντά σε αβαθή ύδατα.
4. Να μη παρουσιάζει καταβόθρες ή υφαλοπρανή (κατωφέρειες βυθού).
5. Να είναι όσο το δυνατόν πλησιέστερα σε σημεία αποβίβασης, όταν το βύθισμα δεν επιτρέπει περαιτέρω προσέγγιση ή δεν υφίστανται κατάλληλες λιμενικές υποδομές.
6. Να είναι όσο το δυνατόν πλησιέστερα σε σημεία ανεφοδιασμού, αν απαιτείται αυτό.
7. Να είναι απαλλαγμένο από ισχυρά θαλάσσια ρεύματα.
8. Να είναι απαλλαγμένο από υποβρύχια τηλεφωνικά καλώδια ή άλλα υποβρύχια δίκτυα.
9. Να μην εμποδίζει την είσοδο και έξοδο από άλλες εγκαταστάσεις (π.χ. λιμένες, διώρυγες, ναυτικές βάσεις κ.λπ.).
10. Να μην εμποδίζει κινήσεις άλλων πλοίων, σ΄ επιχειρούμενη αγκυροβολία εντός λιμένος ή άλλης εγκατάστασης, ή εντός οριοθετημένων διαύλων΄.

Είδη αγκυροβολίων

Τα κυριότερα είδη αγκυροβολίων διακρίνονται τόσο κατά τη γεωμορφολογία τους, όσο και κατά τη διάθεση και χρήση τους:

Κατά γεωμορφολογία

1. Ο λιμένας, κοινώς «λιμάνι», είτε φυσικός (π.χ. Μήλου), είτε τεχνητός (π.χ. Θεσσαλονίκης)
2. Ο σάλος, κοινώς «σπιάντζα», όπου προσφέρεται αγκυροβολία λόγω καιρού, χωρίς άλλη διευκόλυνση.
3. Ο όρμος, κοινώς «ράδα», λιγότερο ανοικτός, ασφαλής για ορισμένους μόνο καιρούς και επισφαλής κατ΄ άλλους.
4. Το επίνειο ή καταβαθμός, κοινώς «σκάλα», συνήθως νήσων κ.ά. για ολιγόωρη προσέγγιση πλοίων, π.χ. Σκάλα Ωρωπού, Σκάλα Πάτμου κ.ά..
5. Ο ύφορμος, κοινώς «λιμιώνας», μικρός ασφαλής όρμος για συγκεκριμένους ανέμους, π.χ. όρμος Απόλλωνα Νάξου. Οι Καλοί λιμένες, Κρήτης, είναι παραφθορά αντί Καλοί λιμνιώνες.
6. Ο ορμίσκος, κοινώς «καραβοστάσι» ή «μανδράκι» γι΄ ακόμα μικρότερο, π.χ. Πετριές Κύμης, Μανδράκι Ρόδου, Ύδρας κ.λπ. και τέλος
7. Η αγκάλη, π.χ. Θορικού Λαυρίου, Ναυαρίνου κ.λπ.

Κατά διάθεση και χρήση

1. Αγκυροβόλιο λιμένος : χαρακτηρίζεται ο οριοθετημένος θαλάσσιος χώρος εκτός λιμένος και πλησίον αυτού για την προσωρινή αγκυροβολία πλοίων. Ο χώρος αυτός εμπίπτει στην αρμοδιότητα του επίσημου φορέα διαχείρισης του λιμένα, δημόσιου ή ιδιωτικού, και ενδεχομένως να είναι υποκείμενος σε καταβολή ειδικών τελών. Σημαντικότεροι λόγοι προσέγγισης πλοίων σε αγκυροβόλιο λιμένος είναι η αναμονή πλοηγού, η ελευθεροκοινωνία, η παραλαβή διαφόρων εφοδίων (τρόφιμα, ανταλλακτικά, χρώματα, χάρτες κ.λ.π.), ο ανεφοδιασμός σε νερό ή/και καύσιμα, (πετρέλευση και παλαιότερα ανθράκευση), όπου δεν είναι απαραίτητος ο ελλιμενισμός, η φορτοεκφόρτωση περιορισμένου φορτίου σε/από φορτηγίδες, η αποεπιβίβαση επιβατών σε λέμβους , η μεταφόρτωση φορτίου σε άλλο πλοίο, η αντικατάσταση μελών πληρώματος, η έκτακτη επιθεώρηση ή δειγματοληψία εξ ομοειδούς φορτίου, η αντικατάσταση ή επισκευή οργάνων, η αναμονή οδηγιών για περαιτέρω πλου, κ.ά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των φορτηγιδοφόρων πλοίων που ολοκληρώνουν τις όποιες εμπορικές πράξεις τους στα αγκυροβόλια των λιμένων.
   Σημειώνεται ότι στον χώρο αυτόν απαγορεύεται η διενέργεια αλιείας από αλιευτικά σκάφη καθώς και η διέλευση μέσω αυτού άλλων σκαφών, ιδιωτικών, θαλαμηγών κ.λ.π.
2. Ελεύθερο αγκυροβόλιο : χαρακτηρίζεται εκείνο για τη χρήση του οποίου δεν προβάλλονται περιορισμοί, ως προς τον τύπο των πλοίων, το εκτόπισμα, την εθνικότητά τους κ.λ.π., σε αντίθεση του "μη ελεύθερου αγκυροβολίου" που μπορεί ν΄ αφορά αγκυροβόλιο ναυτικής βάσεως, ή παράλιας βιομηχανικής εγκατάστασης π.χ. διυλιστηρίων, τσιμεντοβιομηχανίας κ.λ.π.
3. Μόνιμο αγκυροβόλιο : χαρακτηρίζεται γενικά το οριοθετημένο σε μόνιμη βάση σε αντίθεση με το "έκτακτο αγκυροβόλιο" (δείτε παρακάτω). Τα αγκυροβόλια των κυρίων λιμένων μιας χώρας αποτελούν μόνιμα αγκυροβόλια.
4. Αγκυροβόλιο αντιπαρέλευσης : χαρακτηρίζεται ειδικότερα το αγκυροβόλιο προ διάπλου διαύλου, διώρυγας, πορθμού, ή ποταμού, εν αναμονή αντιπαρέλευσης των εντός αυτού κινουμένων πλοίων. Τέτοια αγκυροβόλια απαντώνται κυρίως στις εκβολές πλωτών ποταμών, στις εκατέρωθεν εισόδους - εξόδους διωρύγων με χαρακτηριστικότερο το αγκυροβόλιο της Ισμαηλίας, περί το μέσον της διώρυγας του Σουέζ, όπου συναντώνται τα αντιθέτως κινούμενα κομβόια πλοίων.
5. Αγκυροβόλιο καταφυγής, κοινώς "ρεφούτζιο" ή "σταβέντο-πόρτο", με "επίβολο βυθό" (βυθός που πιάνουν καλά οι άγκυρες), για οποιοδήποτε μέγεθος πλοίου προκειμένου να προσεγγίσει σε έκτακτη ανάγκη , π.χ. όρμος Νεάπολης Βοιών (Βάτικα). Γενικά η προσέγγιση σε τέτοιο αγκυροβόλιο γίνεται με ελεύθερη επιλογή του πλοιάρχου.
6. Πλωτό αγκυροβόλιο : χαρακτηρίζεται το οριοθετημένο αγκυροβόλιο στο οποίο τα προσεγγίζοντα πλοία δεν αγκυροβολούν, αλλά αντ΄ αυτού προσδένονται σε υφιστάμενους σημαντήρες - ναύδετα (κοινώς: τσαμαδούρες πρόσδεσης), με αλυσίδα - καδένα, συρματόσχοινο ή κάβο. Πλωτά αγκυροβόλια απαντώνται συνηθέστερα σε περιορισμένους χώρους ή σε παράκτιους χώρους με μεγάλο βάθος, π.χ. αγκυροβόλιο λιμένος Σαντορίνης.
7. Έκτακτο αγκυροβόλιο : χαρακτηρίζεται ειδικότερα το αγκυροβόλιο που ορίζεται και ενεργοποιείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως π.χ. το "αγκυροβόλιο εθιμοτυπίας", το "αγκυροβόλιο διασποράς", το "αγκυροβόλιο αργούντων πλοίων" (ή παροπλισμένων), κ.ά. Συγκεκριμένα το αγκυροβόλιο εθιμοτυπίας ή εθιμοτυπικής υποδοχής του λιμένα Πειραιώς είναι ο Φαληρικός όρμος, όταν επί βασιλείας του Γεωργίου του Α΄ (1891) κατασκευάστηκε από το φημισμένο μηχανουργείο του Πειραιά "'Ηφαιστος" και η περίφημη μεταλλική εξέδρα του Φαλήρου για την αποεπιβίβαση αρχηγών χωρών και πληρωμάτων στόλων (ρωσικού, αγγλικού, γαλλικού) κατά τις εθιμοτυπικές επισκέψεις τους, η οποία, υπόψη, καταστράφηκε από τους Γερμανούς στον Β' Π.Π.. Τα λεγόμενα αγκυροβόλια διασποράς είναι αυτά που ορίζονται κυρίως σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή σε εμπόλεμη κατάσταση για λόγους ευνοήτους. Όσον αφορά τα αγκυροβόλια αργούντων ή παροπλισμένων πλοίων, τα μόνα μακράς διάρκειας, είναι αυτά στα οποία καταπλέουν τα προς παροπλισμό πλοία για διάφορες αιτίες, όπως: οικονομικές (αδυναμία εκμετάλλευσης ή εύρεσης ναύλου) τεχνικές ή νομικές (κατάσχεση), τα οποία και προσδένονται μεταξύ τους κατά ομάδες, (κοινώς σε ντάνες). Τα αγκυροβόλια αυτά ορίζονται συνηθέστερα σε περιόδους ναυτιλιακών κρίσεων όπου η παροπλισμένη χωρητικότητα λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις όπως συνέβη στο β΄ ήμισυ της δεκαετίας του 1970. Συνέπεια του τελευταίου ήταν η διεθνής καθιέρωση αγκυροβολίου ιδιαίτερα μεγάλου εκτοπίσματος πλοίων, όπως είναι τα δεξαμενόπλοια, μετά τη σχετική διάσκεψη του Λονδίνου το 1979. Σε εκτέλεση της τελευταίας ορίσθηκαν στην Ελλάδα πολλά τέτοια αγκυροβόλια με κυρίαρχο εκείνο των Δεξαμενοπλοίων στον Κόλπο της Ελευσίνας.

Επισημάνσεις

Γενικά η θέση του αγκυροβολίου , επισημαίνεται διεθνώς, σ΄ όλους τους ναυτικούς χάρτες με μία όρθια άγκυρα σε αντίθεση της ένδειξης "αντεστραμμένης άγκυρας" (με τους αγκώνες και τα ακρονύχια προς τα επάνω) με την οποία δηλώνεται η απαγόρευση αγκυροβολίας στην περιοχή που επισημαίνεται.

Ναυτιλιακές οδηγίες

Βασικές πληροφορίες για τα αγκυροβόλια λιμένων παρέχουν κυρίως οι ναυτικοί χάρτες μεγάλης κλίμακας λιμένων και όρμων, καλούμενοι λιμενοδείκτες και παλαιότερα πορτολάνοι, οι Πλοηγοί (βιβλία), τα διάφορα ναυτικά αλμανάκ που περιλαμβάνουν στοιχεία των κατά τόπους παλιρροιών κ.ά. Ιδιαίτερη όμως προσοχή απαιτείται στη προσέγγιση αγκυροβολίων καταφυγής όπου οι πληροφορίες μπορεί να είναι περιορισμένες.

Νομοθεσία

• Διάσκεψη για Αγκυροβόλιο μεγάλων πλοίων άνω των 150.000 dwt (1979 - Λονδίνο, Αγγλία)? Ινστιτούτο Ναυτιλιακών Μηχανικών (1980), ISBN 978-0-900976-87-2
• Ινστιτούτο Προηγμένης Μελέτης του ΝΑΤΟ σχετικά με την πρόοδο στην προσόρμιση και τον ελλιμενισμό των πλοίων και των υπεράκτιων δομών (1987: Τρόντχαϊμ, Νορβηγία), Bratteland, Eivind? Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Επιστημονική Διεύθυνση Υποθέσεων (1988), Εξελίξεις προσόρμισης και ελλιμενισμού των πλοίων και των υπεράκτιων δομών , Kluwer Academic Publishers, ISBN 978-90-247-3731-4

Πηγές

• Κ. Σκιαδόπουλου "Εγχειρίδιον Ναυτικής Τέχνης" - Αθήναι 1968 (τόμοι 3)
• "Σύγχρονο Ναυτιλιακό Λεξικό" Interbooks Αθήναι 1977 σ.11