Txoria txori
Το Txoria Txori είναι ποίημα γραμμένο στα βάσκικα από τον Γιοτσεάν Άρτσε και μελοποιημένο (στο μουσικό είδος της φολκ) από τον Μικέλ Λαμπόα, μέλος του συγκροτήματος Ez Dok Amairu.
Ο Μικέλ Λαμπόα γνώριζε τον Γιοτσεάν Άρτσε από την μεταξύ τους συνεργασία για την παραγωγή τραγουδιών όπως το Zilbor-hesteak (ο ομφάλιος λώρος στα ελληνικά) για παράδειγμα, ωστόσο δεν τον γνώριζε με την ιδιότητά του ως ποιητή.
Το 1968, είχε βγει να δειπνήσει ένα βράδυ με την σύζυγό του σε ένα εστιατόριο του Σαν Σεμπαστιάν. Το ποίημα Txoria Txori του Γιοτσεάν Άρτσε (ο οποίος ήταν, τότε, ηλικίας περίπου 25 ετών), το οποίο δεν είχε εκδοθεί ακόμη, ήταν τυποποιημένο στις σερβιέτες του εστιατορίου. Αποτελούσε μία μορφή αντίστασης ενάντια στην απαγόρευση που είχε γίνει από το καθεστώς του Φρανθίσκο Φράνκο στην χρήση της βασκικής γλώσσας. Η σύζυγός του του το διάβασε, σχολιάζοντας ότι επρόκειτο για ένα πολύ όμορφο ποίημα. Εκείνος το διάβασε με την σειρά του, προκαλώντας του, επίσης, θετική εντύπωση. Όταν επέστρεψαν στην οικία τους, ο ίδιος το μελοποίησε σε σύντομο διάστημα. [1]
Ο Μικέλ Λαμπόα παρουσίασε για πρώτη φορά το τραγούδι στο Θέατρο Αστόρια του Σαν Σεμπαστιάν.
Στίχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Hegoak ebaki banizkio
Neria izango zen
Ez zuen aldegingo.
Bainan horrela
Ez zen gehiago txoria izango.
Eta nik,
Txoria nuen maite.
Μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άμα του είχα κόψει τα φτερά
Θα ήτανε δικό μου
Δεν θα είχε φύγει
Αλλά τότε
Δεν θα ήταν ένα πουλί
Κι εγώ,
Ήταν το πουλί που αγαπούσα
Σημασία των στίχων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πουλί χρησιμοποιείται σε αυτή την περίπτωση ως σύμβολο της ελευθερίας και οι στίχοι αναφέρονται στο δίλημμα που υφίσταται όταν ένα άτομο επιθυμεί να κάνει δικό του ένα κοντινό του πρόσωπο: είτε να το αιχμαλωτίσει και να το έχει όπως ένα πουλί σε αιχμαλωσία, είτε να το αγαπήσει όπως είναι, και τότε, εφόσον επιθυμεί να φύγει, τότε, να το αφήσει να φύγει[2].
Το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο γράφηκε το κατέστησε, άθελά του, ως ένα protest song.
Το τραγούδι είναι εύκολο στην απαγγελία και την αποστήθιση, με την ρυθμική του δομή να είναι αργή και επαναλαμβανόμενη.
Από τις πρώτες του, κιόλας, ερμηνείες θεωρήθηκε ως ένα παραδοσιακό τραγούδι.
Λαϊκά, το τραγούδι έλαβε την νέα ονομασία Hegoak (τα φτερά), την πρώτη λέξη του ποιήματος, ενώ είναι επίσης γνωστό και με την ονομασία Neria izango zen, λόγω μίας από τις φράσεις που το αποτελούν, στην διαμορφωμένη εκδοχή του για χορωδία.
Το τραγούδι συχνά συνοδεύεται από κιθάρα, ενώ μπορεί να τραγουδηθεί και υπό την μορφή a capella. Πρόκειται για τραγούδι με έντονο συναισθηματισμό, ωστόσο η ανάγνωση της μετάφρασής του το καθιστά πολύ πιο μελαγχολικό. Το τραγούδι είναι χωρισμένο σε τρεις στροφές: δύο από τις στροφές του έχουν 2 στίχους, ενώ η πρώτη έχει τρεις. Το lallallalllalllalal επαναλαμβάνεται αρκετές φορές. Οι στίχοι είναι σταυρωτοί.
Ορισμένες εκδοχές και επανεκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σημειώνεται, ότι, μεταξύ άλλων, το τραγούδι αυτό ερμήνευσε και η Τζόαν Μπάες.
| Καλλιτέχνης | Τίτλος | Άλμπουμ | Χρονιά | Δισκογραφική |
| Mikel Laboa | Txoria txori | Bat hiru | 1974 | Elkarlanean |
| L'Arcusgi | Egoak | Resistenza | 1988 | Ricordu |
| Hegoak | Hegoak | Hegoak | 1989 | Agorila |
| Etsaiak | Txoria txori | Gerra Zikina | 1990 | Esan Ozenki |
| Ángel Katarain | Txoria txori (Lekeitio) | Txerokee, Mikel Laboaren Kantak | 1990 | Elkar |
| Joan Baez | Txoria txori | Diamonds & Rust in the Bullring, εγγεγραμμένο στις αρένες του Μπιλμπάο | 1998 | Gold Castle |
| Portobello Bones | Hasta cierto punto | Refuse to keep silence | 1998 | PBB/Crash Disc |
| Errobi Kanta - Chœurs Basques d'Hommes | Txoria txori - Oi gu hemen | Euskal Kulturaren Mezulari - Baiona | 1998 | Idol/Agorila |
| 2B2R | L'auzel (Hegoak), εκδοχή στα οξιτανικά | "D'aïci, d'ailleurs" | 2003 | |
| Ester Formosa | Txoria txori | Perquè vull i altres cançons imprescindibles. | 2004 | Ventilador Music |
| Ontuak | Hegoak | Hola Festa ! | 2004 | Idol/Agorila |
| Maialen (Errotabehere), Mixu (τραγουδιστής των Sustraia), και Xabaltx | Hegoak | MMX | 2008 | Agorila |
| John Kelly & Maite Itoiz του συγκροτήματος Kelly Family | Txoria txori | The Blue Elf'S Dream - The Live Show | 2009 | |
| Kepa Junkera (προσκεκλημένος: Pablo Milanés) | Txoria txori | Kalea | 2009 | Warner |
| Hak'Amarra | Txoria txori | Bidaian | 2011 | Elkar |
| Anne Etchegoyen & Le chœur Aizkoa[3] | Hegoak (Les ailes) | Les Voix Basques | 2013 | Otentik Produons / Sony Music |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «"La petite Histoire", par Mikel Laboa». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2014.
- ↑ «Réponse de Joxean Artze à la question "D'où vient l'oiseau d'Hegoak ?" lors d'une interview». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2014.
- ↑ Clip d'Anne Etchegoyen & Le chœur Aizkoa sur Youtube
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Hegoak Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. από το Le Hall de la Chanson
- Στίχοι και συγχορδίες