O ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη
| O ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη L'impresario delle Smirne | |
|---|---|
 κωμωδία σε 5 πράξεις | |
| Συγγραφέας | Κάρλο Γκολντόνι |
| Πρωτότυπος τίτλος | L'impresario delle Smirne |
| Παγκόσμια πρώτη παράσταση | 1760 |
| Τοποθεσία πρώτης παράστασης | Teatro San Luca, Βενετία |
| Ρόλοι | Αλή, πλούσιος Τούρκος επιχειρηματίας • Καρλούτσιο, τραγουδιστής καστράτο • Λουκρέτσια, μονωδός από τη Φλωρεντία • Τονίνα, μονωδός από τη Βενετία • Αννίνα, μονωδός από την Μπολώνια • Πασκουαλίνο, τενόρος, φίλος της Τονίνα • Κόμης Λάσκα • Μακάριο, δραματικός ποιητής • Νίμπιο, θεατρικός πράκτορας • Φαμπρίτσιο, ζωγράφος του θεάτρου • Μπελτράμ, ξενοδόχος • Υπηρέτης ξενοδοχείου
|
| Γλώσσα πρωτότυπου | ιταλικά |
| Είδος | κωμωδία |
Ο Ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη είναι κωμικό θεατρικό έργο σε πέντε πράξεις, του Κάρλο Γκολντόνι, που γράφτηκε το 1757 και παραστάθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού του 1760 στο Θέατρο Σαν Λούκα της Βενετίας.[1] Γραμμένο αρχικά σε αλεξανδρινό στίχο, μετατράπηκε αργότερα σε πεζογράφημα από τον ίδιο τον συγγραφέα. Το έργο διακωμωδεί τον κόσμο των επαγγελματιών του θεάτρου και της όπερας με τις αντιπαλότητες, την αλαζονεία και τη φιλοχρηματία τους.
Το έργο ήταν μέρος της σειράς Εννέα Μουσες, η οποία περιελάμβανε τη συγγραφή εννέα έργων, καθένα αφιερωμένο σε μια θεά του Παρνασσού (Ευτέρπη στην προκειμένη περίπτωση). Στα προγράμματα του συγγραφέα και του Φραντσέσκο Βέντραμιν, που διεύθυνε το Θέατρο Σαν Λούκα, αυτός ο κύκλος κωμωδιών υποτίθεται ότι θα αντιστάθμιζε τον αρνητικό απολογισμό της σεζόν 1758-1759. Στην πραγματικότητα, δεν ολοκληρώθηκαν όλα τα έργα: Οι έρωτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανέβηκαν την άνοιξη του 1759, Η σχολή χορού και η Αρτεμισία το φθινόπωρο. Αυτό και οι Εραστές ανέβηκαν κατά τη διάρκεια του επόμενου Καρναβαλιού. Ο Αινείας στο Λάτσιο και ο Ζωροάστρης ανέβηκαν τον επόμενο χρόνο, ενώ τα δύο τελευταία δεν γράφτηκαν ποτέ ή χάθηκαν.[2] Η υποδοχή αυτών των συνθέσεων ήταν ανάμεικτη μεταξύ των συγχρόνων του, και ακριβώς κυμαινόμενη παραμένει μέχρι σήμερα.[3]
Ο συγγραφέας είχε βαθιά γνώση του κόσμου που δραματοποιούσε και μπορούσε «να μιλήσει για αυτόν τεκμηριωμένα», όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογο του έργου.
Σύνοψη περιεχομένου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη Βενετία διαδίδεται η φήμη πως έχει φτάσει στην πόλη ένας πλούσιος Τούρκος έμπορος, ο Αλή από τη Σμύρνη, και προσλαμβάνει ηθοποιούς του μουσικού θεάτρου για να ανεβάσει μια παράσταση στην πατρίδα του. Ο κόμης Λάσκα, ένας δήθεν υποστηρικτής των ηθοποιών και γενικότερα των ανθρώπων του θεάτρου, αλλά στην πραγματικότητα ένας υποκριτής κερδοσκόπος, έρχεται σε επαφή με διάφορους επαγγελματίες του θεάτρου και ιδίως με τρεις πρωταγωνίστριες του μουσικού θεάτρου. Καθώς αυτές διαγκωνίζονται για να εξασφαλίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο της prima donna και μια καλή πληρωμή αρχικά από τον κόμη Λάσκα και τελικά από τον Αλή, επιδεικνύουν αλαζονεία και φιλοχρηματία, κουτσομπολεύουν και αλληλοϋπονομεύονται. Οι αψιμαχίες συνεχίζονται ακόμα και μπροστά στον Αλή, τον οποίο ο Γκολντόνι παρουσιάζει κατά το οριενταλιστικό στερεότυπο ως απολίτιστο και φιλήδονο. Οι ανταγωνιστές ηθοποιοί επιδεικνύουν ακόμα και δουλοπρέπεια στον ΑΛή προκειμένου να εξασφαλίσουν την πρόσληψη και την καλή πληρωμή τους. Οι καταστάσεις οξύνονται, ωσότου ο επίδοξος ιμπρεσάριος φεύγει από τη Βενετία και τους εγκαταλείπει στον κόμη Λάσκα, ο οποίος τους παροτρύνει να στήσουν μεταξύ τους μια παράσταση σε συνεταιριστική βάση, αναμορφώνοντας έτσι το σύστημα θεατρικής παραγωγής.
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Καρανάνου, Μαρία, επιμ. 2023. 'Κάρλο Γκολντόνι, Ο ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη' [έντυπο παράστασης]. ΑΘήνα: Εθνικό Θέατρο.
- Μουντράκη, Ειρήνη, 2019. Carlo Goldoni: Η ζωή, το έργο του και η πρόσληψή του στην Ελλάδα. Αθήνα: Αιγόκερως.
- Μουντράκη, Ειρήνη, 2023. «Ο Κάρλο Γκολντόνι και οι ιμπρεσάριοι». «Ο κόσμος της όπερας». Στο: Καρανάνου 2023, σσ. 8-15.