Μενουέτο

Το μενουέτο ή μινουέτο, είναι ένας γαλλικός αριστοκρατικός χορός σε διμερή φόρμα (Α - Β) και ρυθμό 3/4. Το όνομά του πήρε από την γαλλική λέξη menu που σημαίνει μικρός και χαρακτήριζε τα βήματα του χορού. Το όνομα πήρε και η μουσική που συνόδευε τον χορό. Αποσπασμένη η μουσική από τον χορό, εμφανίστηκε αρχικά στην σουίτα τον 17ο αιώνα, πέαασε στην συμφωνία και την σονάτα ως 3ο μέρος τον 18ο αιώνα και έφτασε να αποτελεί και ανεξάρτητη φόρμα.

Μορφή

Η μορφή του μενουέτου ήταν αρχικά διμερής. Αργότερα, με την επέκτασή του και την επανάληψη του πρώτου του μέρους, καθιερώθηκε η νέα του μορφή ως μενουέτο-τρίο, με τριμερή μορφή Α-Β-Α. Α είναι το μενουέτο που επαναλαμβάνεται και στο τέλος, ενώ Β είναι το τρίο το οποίο έχει έναν πιο μελωδικό χαρακτήρα που έρχεται σε αντίθεση με το μενουέτο. Το τρίο πήρε την ονομασία που από τον αρχικό αριθμό των οργάνων από τα οποία εκτελούνταν που ήταν τρία: δύο όμποε και ένα φαγκότο ή δύο βιολιά και ένα βιολοντσέλο. Βρίσκεται σε κάποια κοντινή τονικότητα με το μενουέτο, ενώ σπάνια βρίσκεται στην ίδια.

Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές στην μορφή του μενουέτο-τριο όπου εμφανίζεται ένα επιπλέον τρίο και μία coda.

Σκέρτσο

Ο Χάυντν, ο Μπετόβεν και άλλοι συνθέτες χρησιμοποίησαν το σκέρτσο στην θέση του μενουέτο-τρίο, το οποίο είναι ουσιαστικά μία παραλλαγή του με λαϊκή καταγωγή, όντας πιο γρήγορο και με κωμικό χαρακτήρα.

Παραδείγματα ρεπερτορίου

• Μότσαρτ Menuetto, Συμφωνία αρ. 40, 3ο μέρος
• Μότσαρτ Μικρή νυχτερινή μουσική σε σολ μείζονα
• Μπαχ, Σονάτα BWV1033
• Σοπέν, Μαζούρκα σε σι ύφεση μείζονα
• Μπετόβεν, Σονάτα αρ. 2, 3ο μέρος

Πηγές

• Βεντούρας, Παύλος - Η μορφολογία της μουσικής και αναλύσεις. Εκδόσεις Γαϊτάνου Κοκονέτση, 1995.
• Βαλέτ, Ι. - Μορφολογία και ανάλυση, οι μουσικές μορφές από την πρώτη πολυφωνία μέχρι τον ρομαντισμό. Εκδόσεις Κ. Παραγρηγορίου - Χ. Νάκας, 1999.
• Κατσίμπας, Δημήτρης - Μορφολογία της μουσικής. Εκδόσεις Κ. Παραγρηγορίου - Χ. Νάκας, 1999.