Το άρθρο αυτό συντάσσεται με αφορμή τα διάφορα προβλήματα και τις αστοχίες που έχουν συμβεί κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα σε Δημόσια Έργα Οδοποιίας, και ειδικότερα μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές αλλά και πλημμυρικές βροχοπτώσεις που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή και στην χώρα μας.
Τα σημαντικότερα προβλήματα Γεωτεχνικής Μηχανικής που ενδέχεται να συναντηθούν και που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μεγάλα Δημόσια Έργα Οδοποιίας της χώρας ποικίλλουν, αλλά μερικά από τα πιο συνηθισμένα και σοβαρά είναι τα ακόλουθα:
Καθίζηση
1. Ευστάθεια Πρανών:
Κατολισθήσεις πρανών: Η υποβαθμισμένη Γεωτεχνική κατάσταση, η ασταθής γεωλογία, η διάβρωση και η αποσάθρωση, η υψηλή στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα και η σεισμική δραστηριότητα μπορούν να προκαλέσουν κατολισθήσεις πρανών, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια του αυτοκινητοδρόμου και των χρηστών του.
ΕδαφορρευστοποίησηΠτώσεις βράχων: Σε περιοχές με απότομες πλαγιές ή πρανή και χαλαρούς βράχους, η πτώση βράχων μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό κίνδυνο.
2. Εξασφάλιση Θεμελίωσης:
Καθίζηση: Η αδυναμία του εδάφους να στηρίξει το βάρος του αυτοκινητοδρόμου μπορεί να οδηγήσει σε καθίζηση, με αποτέλεσμα ρωγμές στο οδόστρωμα και αλλοιώσεις της ευθυγράμμισης του αυτοκινητοδρόμου.
Εξασθένηση εδάφους: Η υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία, η διάβρωση, η διόγκωση και η ελλιπής συμπύκνωση της βάσης και υπόβασης του οδοστρώματος μπορούν να μειώσουν δραματικά την αντοχή του εδάφους (Γεωτεχνική Υποβάθμιση), θέτοντας σε κίνδυνο τη σταθερότητα του αυτοκινητοδρόμου.
3. Διαχείριση Υδάτων:
Επικίνδυνες Πλημμύρες: Η ανεπαρκής αποστράγγιση του τάπητα κύλισης του οδοστρώματος μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση νερού, δημιουργώντας επικίνδυνες συνθήκες οδήγησης και αυξάνοντας τον κίνδυνο υδρολίσθησης.
Διάβρωση Εδάφους: Η ροή του νερού μπορεί να διαβρώσει το έδαφος γύρω και κάτω από τα θεμέλια του αυτοκινητοδρόμου, υπονομεύοντας την σταθερότητά του.
4. Σεισμική Δραστηριότητα:
Σεισμικές δονήσεις: Σε σεισμογενείς περιοχές, οι δρόμοι είναι ευάλωτοι σε ζημιές από σεισμικές δονήσεις, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν ρωγμές, καθιζήσεις, κατολισθήσεις και πτώσεις βράχων.
Εδαφορρευστοποίηση: Η σεισμική δραστηριότητα σε υδατοκορεσμένα εδάφη μπορεί να οδηγήσει σε εδαφορρευστοποίηση του εδάφους, μειώνοντας δραματικά την διατμητική αντοχή του και θέτοντας σε κίνδυνο τη σταθερότητα του αυτοκινητοδρόμου.
5. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις:
Αλλαγές στο Υδάτινο Τοπίο: Η κατασκευή δρόμων μπορεί να αλλοιώσει τη φυσική ροή των υδάτων, επηρεάζοντας το υδρολογικό ισοζύγιο και βλάπτοντας το οικοσύστημα.
Αποψίλωση Δασών: Η κατασκευή δρόμων σε δασικές περιοχές μπορεί να οδηγήσει σε αποψίλωση δασών, με αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής.
Πυρκαγιές Δασών: Οι πυρκαγιές των δασών, εκτός από τις τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο γενικότερο οικοσύστημα, επηρεάζουν και την μελλοντική ευστάθεια των έργων οδοποιίας, καθώς καταστρέφουν τη βλάστηση που προστατεύει τις πλαγιές και τα πρανή τόσο από διάβρωση όσο και από κατολισθήσεις, αφού το υπόγειο ριζικό σύστημα των δένδρων και φυτών ενισχύει και οπλίζει τα εδάφη έδρασης των έργων οδοποιίας και ιδιαίτερα τα ασταθή.
Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων απαιτεί προσεκτική γεωτεχνική έρευνα και μελέτη, σχεδιασμό και κατασκευή, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωτεχνικές συνθήκες, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τους σεισμικούς κινδύνους της περιοχής. Η χρήση κατάλληλων γεωτεχνικών τεχνικών, όπως η ενίσχυση πρανών, η σωστή θεμελίωση, η αποτελεσματική αποστράγγιση και η σεισμική μόνωση, μπορούν να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την μακροζωία των μεγάλων δημόσιων έργων οδοποιίας.
Επιπλέον, η συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης του αυτοκινητοδρόμου και η έγκαιρη συντήρηση είναι απαραίτητες για την πρόληψη και αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν.
Εκτός από τα ήδη αναφερθέντα, υπάρχουν και άλλα σημαντικά προβλήματα Γεωτεχνικής Μηχανικής που μπορεί να συναντηθούν σε μεγάλα οδικά έργα, μερικά εκ των οποίων είναι:
Διάνοιξη Σηράγγων: Η κατασκευή σηράγγων μπορεί να είναι απαιτητική λόγω της ανάγκης εκσκαφής μέσα από ασταθή ή δύσκολα προς εκσκαφή υλικά, καθώς και λόγω του τοπογραφικούς ανάγλυφου, του ελέγχου των υπόγειων υδάτων και των ερπυστικών κινήσεων του εδάφους.
Αναχώματα και Εκσκαφές: Η κατασκευή αναχωμάτων και εκσκαφών μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια πρανών, διάβρωση και καθίζηση.
Σχεδιασμός Οδοστρώματος: Ο σχεδιασμός του οδοστρώματος πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα φορτία κυκλοφορίας, τις γεωτεχνικές ιδιότητες του εδαφικού υποβάθρου και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Η επιτυχής ολοκλήρωση μεγάλων οδικών έργων απαιτεί την εμπειρία γεωτεχνικών μηχανικών που μπορούν να αναγνωρίσουν και να μετριάσουν τους κινδύνους που εμπλέκονται. Με την προσεκτική εξέταση των γεωτεχνικών συνθηκών και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων μετριασμού, μπορούν να κατασκευαστούν ασφαλείς και ανθεκτικοί αυτοκινητόδρομοι.
Με την προσεκτική εξέταση των γεωτεχνικών συνθηκών και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων μετριασμού, μπορούν να κατασκευαστούν ασφαλείς και ανθεκτικοί αυτοκινητόδρομοι.
Παρακάτω είναι μερικοί πρόσθετοι πόροι που μπορεί να βρείτε χρήσιμους:
Διεθνής Εταιρεία Εδαφομηχανικής και Γεωτεχνικής Μηχανικής (ISSMGE): https://www.issmge.org/
Αμερικανική Εταιρεία Πολιτικών Μηχανικών (ASCE): https://www.asce.org/
Ελπίζω ότι αυτές οι πληροφορίες είναι χρήσιμες σε Δημόσιους Φορείς εκτέλεσης Έργων, Μελετητές Δημοσίων Έργων, και Εργοληπτικές Εταιρείες Κατασκευής Δημόσιων Έργων. Aν έχετε οποιεσδήποτε περαιτέρω ερωτήσεις ή διευκρινήσεις, παρακαλώ ενημερώστε με στο email: costas@sachpazis.info.
Δρ. Κώστας Σαχπάζης, Πολιτικός Μηχανικός, Καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. (www.uowm.gr και www.geodomisi.com)
