Χρήστης:Chimariotis/πρόχειρο/Η Νεολιθικοποίηση στην Ελλάδα
|
Αυτή η σελίδα είναι ένα πρόχειρο του χρήστη Chimariotis. Εξυπηρετεί ως χώρος δοκιμών και ανάπτυξης σελίδων της Βικιπαίδειας και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα.
|
Ο/Η/Το Η Νεολιθικοποίηση στην Ελλάδα είναι …
Η γέννηση ενός «προβλήματος»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καθώς το πέρασμα στην Νεολιθική Εποχή οριοθετείται από την οριστική μετάβαση του ανθρώπου από το τροφοσυλλεκτικό-θηρευτικό στάδιο και τον νομαδικό τρόπο διαβίωσης, στο τροφοπαραγωγικό στάδιο και την μόνιμη κατοίκηση σε ένα μέρος. Τέθηκε νωρίς από την αρχαιολογική έρευνα, το ζήτημα της προέλευσης του τροφοπαραγωγικού τρόπου ζωής στον ελλαδικό χώρο. Εστιάζοντας στο αν η ελληνική Νεολιθική είναι εισηγμένη ή γηγενής. Κι’ αυτό, παρά το γεγονός πως οι σχετικές ανασκαμμένες θέσεις μέχρι τότε, αλλά έως και πρόσφατα ακόμη, ήταν λίγες και επιπλέον, σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις, οι ανασκαφικές εργασίες που είχαν πραγματοποιηθεί ήταν περιορισμένης έκτασης. Με αποτέλεσμα η αρχική σπανιότης ή η απουσία ανάλογων ευρημάτων να παρερμηνευτεί και να θεωρηθεί, πως όλες οι μεταβολές και οι βελτιώσεις, προς την κατεύθυνση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ήταν εισηγμένες και προέρχονταν από την Εγγύς Ανατολή. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η ουσία του «προβλήματος» της Νεολιθικοποίησης στον ελλαδικό χώρο, όπως είναι ευρύτερα γνωστό. Μιας «θεωρίας» που ταλάνισε για πολλές δεκαετίες γενιές ερευνητών, αλλά και την ίδια την έρευνα. Μεταθέτοντας ένα τυπικό κενό που υπήρχε στην έρευνα, στο γνωστικό πεδίο και καταλήγοντας με τον τρόπο αυτό τελείως αυθαίρετα και μονοσήμαντα σε ολωσδιόλου πρόωρα και λανθασμένα συμπεράσματα.
Τα νεότερα ανασκαφικά ευρήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εικόνα αυτή θα ανατρέπονταν άρδην, από τα νεότερα ανασκαφικά δεδομένα1 τα οποία μας παρέχουν μια πολύ πιο πλήρη και ασφαλώς τεκμηριωμένη εικόνα μιας περισσότερο σύνθετης και μακροχρόνιας μεταβατικής διαδικασίας από τον ένα τρόπο εξασφάλισης τροφής και ενδιαιτήματος στον άλλο. Ξεκινώντας από τα πορίσματα των ανασκαφικών ερευνών στην λεγόμενη σπηλιά του Κύκλωπα στα Γιούρα Αλλονήσου και τον Μαρουλά της Κύθνου. Όπου αμφότεροι οι πληθυσμοί, ήδη από την μεσολιθική περίοδο, ασκούν διαπιστωμένα κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Είτε διαθέτοντας κοπάδια εξημερωμένων αιγοπροβάτων, είτε εκτρέφοντας οικόσιτους χοίρους. Τις οποίες δραστηριότητες συνδυάζουν, με τις πιο παραδοσιακές θηρευτικές και συλλεκτικές τους ασχολίες. Και φτάνοντας, ως τα αντίστοιχα πορίσματα από το σπήλαιο της Θεόπετρας Τρικάλων. Όπου, σύμφωνα με την ίδια την ανασκαφέα, οι «ανασκαφές στο σπήλαιο της Θεόπετρας ήρθαν να επιβεβαιώσουν την προς τα πίσω άρρηκτη συνέχεια του Νεολιθικού πολιτισμού, με την παρουσία της Μεσολιθικής περιόδου για πρώτη φορά στη Θεσσαλία, αλλά και τη σύνδεση της τελευταίας με τις προγενέστερες βαθμίδες, την Ανώτερη και τη Μέση Παλαιολιθική, και να αποδείξουν με τα σχετικά ευρήματα πως και η καθιέρωση της καλλιέργειας και η κεραμική τεχνολογία υπήρξαν το αποτέλεσμα προσπαθειών πολλών χιλιετιών που μετέτρεψαν το άγριο σε καλλιεργημένο και τον πηλό σε κεραμική».1
Αντίστοιχα ευρήματα, όμως, εντοπίστηκαν και σε τρεις άλλες περιοχές της Κύθνου (δυτικά των Λουτρών η μία, στο ακρωτήριο του Αγίου Σώστη η δεύτερη και στην περιοχή της Νάουσας η τρίτη). Στον συνοικισμό του Μαρουλά ανασκάφηκαν, επίσης, συνολικά 17 κυκλικά ή ελλειψοειδή ενδιαιτήματα (καλύβες), μαζί με λιθόστρωτα που εκτείνονταν προς την μεριά της θάλασσας. Από αυτά τα ενδιαιτήματα αυτά τα κυκλικά, έχουν διάμετρο 2,50-3,20 μ. και διαθέτουν δάπεδο από σχιστολιθικές πλάκες, ενώ οριοθετούνται περιμετρικά από άλλες όρθιες πλάκες. Ανασκάφηκαν, επίσης, μεγάλοι πλακοστρωμένοι χώροι ορθογώνιοι, κυκλικοί ή ακανόνιστοι σε τρία σημεία του οικισμού, οι οποίοι σημαίνουν διαφορετική χρήση. Όλα αυτά μαρτυρούν μόνιμη εγκατάσταση, γεγονός που καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό, καθώς πρόκειται για τον μοναδικό οικισμό μεσολιθικής περιόδου που έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα, ενώ επιπροσθέτως είναι ο παλιότερος στο Αιγαίο.
Κάτω από το φως των νέων δεδομένων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αν σε αυτά τα νέα δεδομένα, προσθέσουμε και τα ανασκαφικά δεδομένα των παλαιότερων ευρημάτων, κυρίως από την Θεσσαλία και την Κρήτη, που εσφαλμένα είχαν παραβλεφθεί ή παρερμηνευτεί. Καθώς αμφότερα ανήκουν στην «Προκεραμική» ή «Ακεραμική» Νεολιθική. Αλλά το πρόβλημα, εξαρχής ήταν πως οι τομές που είχαν γίνει σε θέσεις της Θεσσαλίας και στην Κνωσό είχαν πολύ μικρή έκταση. Μαζί με τα αντίστοιχα από την θέση Δένδρα της Αργολίδας, που επίσης ανήκει στην «Προκεραμική Νεολιθική» ή σε μια ενδιάμεση σύνθετη φάση μεταξύ της Μεσολιθικής και της Νεολιθικής. Φάση, όμως, που χαρακτηρίζεται από ένα είδος λιθοτεχνίας αντιπροσωπευτικό του συνόλου της Αρχαιότερης Νεολιθικής στον ελλαδικό χώρο (6700-6000 πχ), το οποίο συνοδεύεται πάντα από εξημερωμένα αιγοειδή και καλλιεργημένα δημητριακά. Τότε εύκολα συμπεραίνουμε πως η διαδικασία μετάβασης από την μεσολιθική στην νεολιθική περίοδο στον ελλαδικό χώρο συντελέσθηκε σταδιακά, απαίτησε μακροχρόνιες προσπάθειες και πειραματισμούς και χαρακτηρίζεται, μάλλον, από ένα είδος κανονικότητας παρά τις όποιες τοπικές ή άλλες επιμέρους διαφορές.
Το αν η όλη διαδικασία υπήρξε γηγενής και ανεξάρτητη ή αν υπήρξαν επιρροές από την Ανατολία είναι κάτι που μένει να διευκρινιστεί.
 |
Το λήμμα τελειώνει εδώ. |
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Συριόπουλος , Κ. Θ. (1994). Η Προϊστορική Κατοίκηση της Ελλάδος και η γέννησις του Ελληνικού Έθνους. Αθήνα: Εκδόσεις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
- Σάμψων, Α. (1996). Νέα στοιχεία για την Μεσολιθική Περίοδο στον Ελληνικό Χώρο. Αρχαιολογία και Τέχνες. Τεύχος 61: 46-51
- Σάμψων, Α. (2007). Προϊστορική Αρχαιολογία της Μεσογείου. Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
- Σάμψων, Α (2010). Μεσολιθική Ελλάδα (9000-6500 πχ) Παλαιοπεριβάλλον, Οικονομία, Τεχνολογία. Εκδόσεις "Ίων".
- Θεοχάρης, Δ, Ρ. (1989). Νεολιθικός Πολιτισμός. Σύντομη επισκόπηση της Νεολιθικής στον ελλαδικό χώρο. Αθήνα 1989. Εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.
- Τσούντας, Χ. (1908). Αί προΐστορικαί Ακροπόλεις ∆ιµηνίου και Σέσκλου. Αθήναι. Εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ.
- Αδρύμη-Σισμάνη, Β. (1990). Προϊστορικός Οικισμός Σέσκλου. Αρχαιολογία. Τεύχος 34: 21-24.
- Γαλλής, Κ. (1990). Πρόσφατες έρευνες στη Νεολιθιή Θεσσαλία. Αρχαιολογία. Τεύχος 34:9-20.
- Κυπαρίσση-Αποστολίκα, Νίνα. Σπήλαιο Θεόπετρας στη Θεσσαλία: Μια προϊστορία 130.000 χρόνων. Μέρη 1ο, 2ο και 3ο https://www.vlioras.gr/Philologia/History/.../2015_05_01_Archaiologia_Spilaio2.htm
- Κυπαρίσση-Αποστολίκα, Νίνα. Το σπήλαιο της Θεόπετρας με αρχαιολογική «ματιά». Archaeology Newsroom.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]