Τουρκικές κοινοβουλευτικές εκλογές (2023)
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Οι Τουρκικές κοινοβουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 14 Μαΐου 2023, παράλληλα με τις προεδρικές εκλογές, για την ανάδειξη των 600 μελών της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης. Τα νεοεισερχόμενα μέλη σχημάτισαν το 28ο Κοινοβούλιο της Τουρκίας. Οι εκλογές είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τις 18 Ιουνίου, αλλά η κυβέρνηση τις διεξήγαγε ένα μήνα νωρίτερα για να μην συμπέσουν με τις εξετάσεις στα πανεπιστήμια, το προσκύνημα του Χατζ και την έναρξη των θερινών διακοπών. Πριν τις εκλογές, το εκλογικό όριο για την είσοδο ενός κόμματος στο κοινοβούλιο μειώθηκε από το 10% στο 7% από το κυβερνών κόμμα.
Στις εκλογές συμμετείχαν συνολικά 24 πολιτικά κόμματα. Ορισμένα κόμματα αποφάσισαν να συμμετάσχουν στις εκλογές ως μέρος μιας εκλογικής συμμαχίας, πολλά από τα οποία είχαν σχηματιστεί για τις προηγούμενες εκλογές του 2018 και είχαν διευρυνθεί έκτοτε. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του νυν προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ηγήθηκε της Λαϊκής Συμμαχίας, στην οποία συμμετείχαν επίσης το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), το Κόμμα Μεγάλης Ένωσης (BBP) και το Κόμμα Νέας Ευημερίας (YRP). Η μεγαλύτερη συμμαχία της αντιπολίτευσης είχε επικεφαλής το κύριο αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και περιελάμβανε άλλα πέντε κόμματα. Σε αυτά περιλαμβάνονταν το Καλό Κόμμα (İYİ), το Κόμμα Ευτυχίας (SP), το Δημοκρατικό Κόμμα (DP) και δύο άλλα κόμματα με επικεφαλής πρώην ανώτερους πολιτικούς του ΑΚΡ, δηλαδή το Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) του πρώην υπουργού Οικονομίας Ali Babacan και το Κόμμα του Μέλλοντος (GP) του πρώην πρωθυπουργού Ahmet Davutoğlu. [παραπομπή] Το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) επέλεξε να κατέβει στις λίστες του Κόμματος των Πρασίνων και του Αριστερού Μέλλοντος (YSGP) ενόψει μιας πιθανής υπόθεσης κλεισίματος. Το ίδιο το YSGP ηγήθηκε της αριστερής Συμμαχίας Εργασίας και Ελευθερίας μαζί με το Κόμμα Εργαζομένων της Τουρκίας (TİP). Δύο μικρότερες συμμαχίες, η Συμμαχία των Προγόνων του υποψήφιου προέδρου Σινάν Ογάν και η Ένωση Σοσιαλιστικών Δυνάμεων, συμμετείχαν επίσης για πρώτη φορά στις εκλογές.
Η Λαϊκή Συμμαχία διατήρησε την πλειοψηφία της στο κοινοβούλιο με 322 βουλευτές. Το AKP, με επικεφαλής τον νυν πρόεδρο Ερντογάν, κέρδισε το μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων με 36%, αν και υπέστη το χειρότερο αποτέλεσμά του από το 2002. Το MHP, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της Λαϊκής Συμμαχίας, ξεπέρασε τις προσδοκίες και κέρδισε το 10,1% των ψήφων. Η συμμαχία συνολικά κέρδισε λίγο κάτω από το 50% των ψήφων. Η Συμμαχία του Έθνους βελτιώθηκε οριακά μόνο σε σχέση με την ψήφο του 2018, κερδίζοντας συνολικά 34% και 213 βουλευτές. Η Συμμαχία Εργατικών και Ελευθερίας υπέστη μείωση των ψήφων της, κερδίζοντας λίγο πάνω από το 10% και 66 έδρες. Καμία άλλη εκλογική συμμαχία δεν κέρδισε έδρες. Οι εκλογές είχαν ως αποτέλεσμα την είσοδο επτά κομμάτων στο κοινοβούλιο, γεγονός που αποτελεί ρεκόρ για την τουρκική πολιτική.
Πολλά μικρότερα κόμματα κατέβηκαν στις λίστες των μεγαλύτερων για να αποφύγουν τη διάσπαση της ψήφου. Πριν από τις εκλογές, το CHP προκάλεσε διαμάχη, καθώς κατέβασε 77 υποψηφίους του DEVA, του Κόμματος Felicity, του Κόμματος του Μέλλοντος και του Δημοκρατικού Κόμματος στις δικές του λίστες, εκ των οποίων εξελέγησαν 35 (14 DEVA, 9 Felicity, 9 Future και 3 Δημοκρατικοί) - ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό από το εθνικό ποσοστό υποστήριξης αυτών των κομμάτων. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν πρώην υπουργοί του ΑΚΡ, όπως ο Σαντουλάχ Εργκίν (που κατέβηκε ως υποψήφιος του DEVA), ο οποίος επικρίθηκε ευρέως για τον ρόλο του ως υπουργός Δικαιοσύνης στη συνωμοσία Εργκενεκόν κατά των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Εν τω μεταξύ, το ΑΚΡ επικρίθηκε για το γεγονός ότι έθεσε υποψηφίους μέλη του Κόμματος Ελεύθερη Αιτία (HÜDA PAR), ενός κόμματος γνωστού για τους δεσμούς του με την κουρδική Χεζμπολάχ.
Εκλογικό σύστημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα 600 μέλη της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας θα εκλεγούν με αναλογική εκπροσώπηση βάσει κομματικών λιστών σε 87 εκλογικές περιφέρειες, με τη μέθοδο D'Hondt. Για τους σκοπούς των βουλευτικών εκλογών, 77 από τις 81 επαρχίες της Τουρκίας λειτουργούν ως ενιαίες περιφέρειες. Λόγω του μεγάλου πληθυσμού τους, οι επαρχίες της Προύσας και της Σμύρνης χωρίζονται σε δύο περιφέρειες, ενώ οι επαρχίες της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης χωρίζονται η καθεμία σε τρεις.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Τουρκίας, οποιαδήποτε τροποποίηση του εκλογικού νόμου μπορεί να εφαρμοστεί μόνο ένα χρόνο μετά την έναρξη ισχύος της.
Μείωση του εκλογικού ορίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με πρωτοβουλία του κυβερνώντος ΑΚΡ και του κύριου πολιτικού του συμμάχου MHP, το εθνικό εκλογικό κατώφλι για την είσοδο ενός κόμματος στο κοινοβούλιο μειώθηκε από το 10% στο 7%. Αυτή ήταν η πρώτη μείωση του ορίου από τότε που το εισήγαγε η στρατιωτική χούντα μετά το πραξικόπημα του 1980 στην Τουρκία.
Δεν υπάρχει είσοδος για τους ανεξάρτητους υποψηφίους. Τα πολιτικά κόμματα μπορούν επίσης να επιλέξουν να συμμετάσχουν στις εκλογές σε πολιτική συμμαχία με άλλα κόμματα, καταργώντας την απαίτηση του 7%, εφόσον η συμμαχία στο σύνολό της κερδίσει συνολικά πάνω από το 7% των ψήφων.
Άλλες τροποποιήσεις στον εκλογικό νόμο περιλαμβάνουν την κατανομή των εδρών. Προηγουμένως, οι κοινοβουλευτικές έδρες κατανέμονταν με βάση το ποσοστό ψήφων κάθε εκλογικής συμμαχίας σε κάθε δεδομένη περιφέρεια. Τώρα, οι έδρες κατανέμονται αποκλειστικά με βάση το μερίδιο ψήφων κάθε πολιτικού κόμματος στη συγκεκριμένη περιφέρεια. Αν εφαρμοζόταν στις προηγούμενες εκλογές, τα αποτελέσματα θα ήταν ελαφρώς πιο ευθυγραμμισμένα με τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων σε τοπικό επίπεδο. Για παράδειγμα, μία έδρα στο Ερζερούμ από το IYI (4ο μεγαλύτερο κόμμα στο Ερζερούμ) θα πήγαινε στο HDP (3ο μεγαλύτερο κόμμα στο Ερζερούμ) και μία έδρα στο Elazığ από το CHP (3ο μεγαλύτερο κόμμα στο Elazığ) στο MHP (2ο μεγαλύτερο κόμμα στο Elazığ).
Εκλογικές περιφέρειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Τουρκία χωρίζεται σε 87 εκλογικές περιφέρειες, οι οποίες εκλέγουν συγκεκριμένο αριθμό βουλευτών στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας. Η Συνέλευση έχει συνολικά 600 έδρες, ενώ σε κάθε εκλογική περιφέρεια αναλογεί ορισμένος αριθμός βουλευτών ανάλογα με τον πληθυσμό της. Το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο της Τουρκίας διενεργεί πληθυσμιακές αναθεωρήσεις κάθε περιφέρειας πριν από τις εκλογές και μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει τον αριθμό των εδρών μιας περιφέρειας ανάλογα με το εκλογικό της σώμα.
Σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός από τέσσερις, οι εκλογικές περιφέρειες έχουν το ίδιο όνομα και τα ίδια σύνορα με τις 81 επαρχίες, με εξαιρέσεις την Άγκυρα, την Προύσα, τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη. Οι επαρχίες που εκλέγουν μεταξύ 19 και 36 βουλευτές χωρίζονται σε δύο εκλογικές περιφέρειες, ενώ κάθε επαρχία που εκλέγει πάνω από 36 βουλευτές χωρίζεται σε τρεις. Ως οι πολυπληθέστερες επαρχίες της χώρας, η Προύσα και η Σμύρνη χωρίζονται σε δύο υποπεριφέρειες, ενώ η Άγκυρα και η Κωνσταντινούπολη σε τρεις. Η κατανομή των εκλεγμένων βουλευτών ανά εκλογική περιφέρεια φαίνεται παρακάτω.
Πολιτικά κόμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για να αποκτήσουν τα πολιτικά κόμματα πρόσβαση στα ψηφοδέλτια (σε εθνικό επίπεδο), πρέπει να είναι επιλέξιμα και να πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος αριθ. 298 για τις «Βασικές διατάξεις για τις εκλογές και τους εκλογικούς καταλόγους».
Το Κόμμα των Πρασίνων, που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020, αποκλείστηκε από τις εκλογές από το Υπουργείο Εσωτερικών, παρά τη δικαστική απόφαση κατά του υπουργείου. Από το 2022 η ίδρυση του Κόμματος Ανθρωπιάς και Ελευθερίας ανέμενε το Συνταγματικό Δικαστήριο για τέσσερα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της νομικής διαδικασίας.
Στις 11 Μαρτίου 2023, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι 36 κόμματα είχαν δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές.
Διαγωνιζόμενα κόμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις θέσεις των συμμαχιών, των κομμάτων και των ανεξάρτητων υποψηφίων με τη σειρά που εμφανίζονται στο ψηφοδέλτιο. Ωστόσο, το ψηφοδέλτιο δεν είναι το ίδιο σε κάθε εκλογική περιφέρεια, καθώς ορισμένα κόμματα δεν συμμετέχουν σε κάθε εκλογική περιφέρεια ή βρίσκονται στη λίστα άλλου κόμματος.
Άλλα επιλέξιμα κόμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα υπόλοιπα κόμματα που είχαν δικαίωμα να συμμετάσχουν στις εκλογές, αλλά αποφάσισαν να κατέβουν στις λίστες άλλων κομμάτων ή αποφάσισαν να μην κατεβάσουν υποψηφίους.
Διεξαγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολιτική βία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, πολλά περιστατικά που έλαβαν χώρα χαρακτηρίστηκαν ως πολιτική βία. Στις 31 Μαρτίου 2023, τα κεντρικά γραφεία του Καλού Κόμματος στην Κωνσταντινούπολη έγιναν στόχος επίθεσης με πυροβολισμούς. Η Αξενέρ επέκρινε τον Ερντογάν μετά την επίθεση λέγοντας: «Ένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να εκφοβίζεται ενάμιση μήνα πριν από τις εκλογές. Εμείς δεν φοβόμαστε. Δεν φοβάμαι τίποτα άλλο παρά μόνο τον Θεό. Κύριε Ρετζέπ (Ερντογάν), δεν σας φοβάμαι. Αλλά είστε ο πρόεδρος και είστε υπεύθυνος για κάθε πολίτη αυτής της χώρας. Οι επιτιθέμενοι ενθαρρύνθηκαν από τα σκληρά λόγια του προέδρου κατά της αντιπολίτευσης», δήλωσε η Αξενέρ. Μετά από έρευνα, κατέστη σαφές ότι ένας νυχτερινός φρουρός ασφαλείας πυροβόλησε με το όπλο του εναντίον των διαρρηκτών - μόνο και μόνο για να χτυπήσει κατά λάθος το κτίριο με δύο αδέσποτες σφαίρες. Ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε απαντώντας στην Αξενέρ: «Η αλήθεια βγήκε στην επιφάνεια, θα μου ζητήσεις τώρα συγγνώμη;»
Πρόσφατες επιθέσεις εναντίον άλλων κομμάτων έχουν εγείρει ζητήματα πολιτικής πόλωσης και ασφάλειας στη χώρα. 1 Μαΐου, ομάδα αγνώστων οπλισμένων με όπλα και ξύλα επιτέθηκε σε μέλη της νεολαίας HUDAPAR στη Μερσίνα. Η HUDAPAR φιλοξενούσε ένα περίπτερο προεκλογικής εκστρατείας για να βοηθήσει τον εκλογικό της σύμμαχο, το κόμμα ΑΚ. Το HDP αρνήθηκε τις διασυνδέσεις με την επίθεση και κάλεσε τους υποστηρικτές του να απέχουν από τις προκλήσεις.