Ταραχές στη Φεζ το 1912
Οι ταραχές στη Φεζ, γνωστές και ως ανταρσία ή εξέγερση στην Φεζ, ή και ως αιματηρές μέρες στη Φεζ στη γαλλική ιστοριογραφία και ως Τριτλ στη εβραϊκή ιστοριογραφία, ονομάζονται τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη πόλη Φεζ, τότε πρωτεύουσα του Μαρόκου, αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Φεζ στις 30 Μαρτίου του 1912 που συνέλαβε στην ίδρυση του Γαλλικού προτεκτοράτου του Μαρόκου .[1]
Γεγονότα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η υπογραφή της συνθήκης της Φεζ από τον σουλτάνο Αμντ Αλ-Χαλίφ και τη γαλλική αντιπροσωπεία, που παραχωρούσε την κυριαρχία του κεντρικού και νότιου Μαρόκου στην αποικιακή Γαλλία, προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια του πληθυσμού της χώρας αλλά και των κατοίκων της πόλης, τότε πρωτεύουσας του σουλτανάτου. Για πολλούς, αυτή η συνθήκη αποτελούσε καθαρή προδοσία, αφού συνιστούσε παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας. Για λόγους ασφαλείας, ο τότε μονάρχης είχε καταφύγει στο Ραμπάτ, ενώ αργότερα μετά τις ταραχές που ακολουθησαν, αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπέρ του αδελφού του Γιουσούφ.[2]
Παρά τις προειδοποιήσεις μιας ενδεχόμενης εξέγερσης, ο γαλλικός στρατός είχε εγκαταλείψει τη πόλη αφήνοντας πίσω του 1.500 Γάλλους οπλίτες και 5.000 Μαροκινούς αποικιακούς πολιτοφύλακες (Ασκάρ) υπό τις διαταγές Γάλλων αξιωματικών. Το πρωί της 17ης Απριλίου, οι Γάλλοι επιτελείς ανακοίνωσαν τα νέα μέτρα στους ντόπιους πολιτοφύλακες φέρνοντας τους αναστάτωση, ενώ πολλοί από αυτούς στασίασαν, προκαλώντας έτσι πλήρη απώλεια ελέγχου του στρατεύματος.
Οι εξεργεμένοι πολιτοφύλακες καταδίωξαν τους Γάλλους αξιωματικούς, έφυγαν από τους στρατώνες τους και επιτέθηκαν στην ευρωπαϊκή και την εβραϊκή συνοικία της πόλης. Το γαλλικό πυροβολικό με τις βολές του προσπάθησε να αναγκάσει τους εξεγερμένους κατοίκους να παραδοθούν. Οι γαλλικές αρχές κατάφεραν τελικά να ανακτήσουν τον ελέγχο της πόλης μετά από δύο ημέρες. Ο τελικός απολογισμός των ταραχών ήταν 66 Ευρωπαίοι, 42 Εβραίοι και πάνω από 600 Μαροκινοί νεκροί.[3]
Η πρώτη αποτίμηση των γεγονότων έγινε από τον Υμπέρ Ζακ (Hubert Jacques), Γάλλο δημοσιογράφο στη παριζιάνικη εφημερίδα "Le Matin", προσωπικό φίλο του τοπικού κυβερνήτη Υμπέρ Λυωτύ (Hubert Lyautey). Ο αρθρογράφος ήταν επικριτικός με τις ενέργειες του διπλωμάτη Εγέν Ρενιώ (Eugène Regnault), διαπραγματευτή της Γαλλίας κατά την υπογραφή της συνθήκης.[4]
Προτεινόμενη βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Γαλλικά) Jacques, Hubert (1913), Les journées sanglantes de Fez, 17-18-19 avril 1912: les massacres ; récits militaires ; responsabilités, Libraririe Chapelot, https://books.google.com/books/about/Les_journées_sanglantes_de_Fez_17_18_19.html?id=sHM7AQAAMAAJ&redir_esc=y
- (Αγγλικά) Burke III, Edmund, «The Fez Mutiny and the Revolt of El Hiba», Prelude to Protectorate in Morocco: Pre-Colonial Protest and Resistance, 1860-1912, University of Chicago Press, 2009, ISBN 9780226080840, https://books.google.com/books?id=jJIM45sajbYC&pg=PA180#v=onepage&q&f=false
- (Αγγλικά) Gershovich, Moshe (2000). «Pre-Colonial Morocco: Demise of the Old Mazhkan». French Military Rule in Morocco: colonialism and its consequences. Routledge. ISBN 0-7146-4949-X.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Mohammed Kenbib. "Fez Riots (1912)." Encyclopedia of Jews in the Islamic World. Executive Editor Norman A. Stillman. Brill Online, 2014
- ↑ Gershovich 2000, σελ. 56.
- ↑ Gershovich 2000, σελ. 57: "The result was a total loss of control by the French instructors over some units which turned into an anarchic, violent mob. The mutineers attacked their French commanders and then spread to the streets of Fez in search of any European they could find. The Jewish quarter (mellah) was leveled before order was restored on 19 April when French artillery shelled the centers of resistance and forced the rebels to surrender. The toll of casualties included 66 Europeans, 42 Jews and some 600 Moroccans killed."
- ↑ French Military Rule in Morocco: Colonialism and its Consequences, Moshe Gershovich, p.62