Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών
Το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών ήταν ένα καλλιτεχνικό σωματείο του Μεσοπολέμου, μέλη του οποίου ήταν αποκλειστικά γλύπτες και μαρμαροτεχνίτες.
Ίδρυση και σκοποί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ίδρυση του Σωματείου έγινε τον Ιούνιο του 1929, ως προσπάθεια ορισμένων γλυπτών να αυτονομηθούν από την επίδραση των ζωγράφων που κυριαρχούσαν στον παλαιότερο και μεγαλύτερο Σύνδεσμο Ελλήνων Καλλιτεχνών (ΣΕΚ). Ουσιαστική επιλογή τους, ωστόσο, ήταν να αναδείξουν τη σημασία της τέχνης που υπηρετούσαν – της γλυπτικής – διαχωρίζοντάς τη από τη ζωγραφική και προβάλλοντας τη σημασία της στην ελληνική κοινωνία.
Σε δημοσίευμα του Ελεύθερου Βήματος περιγράφονταν αναλυτικότερα οι στόχοι του νέου καλλιτεχνικού φορέα που συγκεκριμένα προέβλεπαν: α) την προσπάθεια για την προαγωγή της γλυπτικής τέχνης, β) τη διοργάνωση εκθέσεων (με γλυπτικά έργα) των μελών του, γ) την εκλαΐκευση της γλυπτικής που χαρακτηριζόταν ως η «κατεξοχήν ελληνική τέχνη», μέσα από διαλέξεις, δημοσιεύματα και εκδόσεις, δ) την ίδρυση Γλυπτοθήκης και ε) τη σύσταση Ταμείου αλληλοβοήθειας για τους γλύπτες-μέλη του.[1]
Στο αναθεωρημένο καταστατικό του Σωματείου Ελλήνων Γλυπτών, το 1939, ως βασικός στόχος οριζόταν σαφέστερα, η κατοχύρωση του επαγγέλματος του γλύπτη και η εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μελών του Σωματείου.[2]
Μέλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ιδρυτικά μέλη του Σωματείου Ελλήνων Γλυπτών ήταν (αλφαβητικά) οι Βούλγαρης Ιωάννης, Θωμόπουλος Θωμάς, Κουλουρής Γιαννούλης, Μαυρομαράς Πέτρος, Μπονάνος Γεώργιος, Παπαχριστόπουλος Κωνσταντίνος (Costi), Ρούμπος Κωνσταντίνος, Ρούμπος Πέτρος, Ρωκ Φωκίων, Σώχος Αντώνιος, Τόμπρος Μιχάλης, και Φώσκολος Κωνσταντίνος.[3]
Το 1939 τα μέλη του Σωματείου είχαν αυξηθεί στα 64 και ήταν (αλφαβητικά) οι: Ανδρέου Κωνσταντίνος, Απάρτης Αθανάσιος (1899 - 1972), Απέργης Αχιλλέας, Βαβούρης Ευριπίδης, Βαλσάμης Κωνσταντίνος, Βασιλείου Θεόδωρος, Βούλγαρης Ιωάννης, Βρούτος Νικίας, Γεντέκος Δημήτριος, Γεωργαντής Νικόλαος, Γεωργακάς Κωνσταντίνος, Γεωργαντή-Γιώρτζου Λουκία, Γεωργιάδης Βασίλειος, Γκικάδης Ευθύμης, Δέμπης Λεωνίδας, Δημητριάδης Δημήτριος, Δημητρόπουλος Γεώργιος, Ζευγώλης Γρηγόριος, Ζογγολόπουλος Γιώργος, Κακουλίδης Γεώργιος, Κανάκης Ιωάννης, Καπράλος Χρήστος, Καστριώτης Γεώργιος, Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, Κουβαράς Νικόλαος, Κουλεντιανός Κώστας, Κουλουρής Ιωάννης, Λαζαρίδης Απόστολος, Λαμέρας Λάζαρος, Λημναίος Αθανάσιος, Λουκόπουλος Κλέαρχος, Μακρής Αγαμέμνων (Μέμος), Μαρινάκη Αικατερίνη, Ματαράγκας Γεώργιος, Μαυρίκιος Αντώνιος, Μουλός Κωνσταντίνος, Νάτσιος Χριστόφορος, Νοταράς Ιωάννης, Ντουφεξής Γεώργιος, Παναγιωτάκης Ανδρέας, Παπαδημητρίου Ιάσων, Παπάς Ιωάννης, Παπαχριστόπουλος Κωνσταντίνος (Costi), Παυλίδης Χρήστος, Παυλόπουλος Νικόλαος (Νικόλας), Περάκης Δημήτριος, Περάκης Κωνσταντίνος, Περαντινός Νικόλαος, Ραφτοπούλου Μπέλλα, Ρήγας Γεώργιος, Ρηγανάκος Ιωάννης, Σακελλαρίου Φάνης, Σοφιαλάκης Νικόλαος, Στάλιου Αμαλία, Συννέφας Γεώργιος, Σώχος Αντώνιος, Σώχος Νικόλαος, Τόμπρος Μιχάλης, Τρέζος Ιωάννης, Φαληρέας Βάσος, Φερεντίνος Δημήτριος, Φιλιππότης Αυγουστής, Φώσκολος Κωνσταντίνος και Χρυσοχοΐδου Τίτσα.[4]
Δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την ίδρυσή του, το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών επέδειξε ενδιαφέρον για τα άμεσα συνδικαλιστικά ζητήματα των γλυπτών, παρεμβαίνοντας μέσω υπομνημάτων και του Τύπου σε διάφορα ζητήματα, που στην πλειοψηφία τους αφορούσαν κρατικές παραγγελίες. Αντίθετα, το Σωματείο δεν διοργάνωσε ποτέ καλλιτεχνικές εκθέσεις των μελών του, με αποτέλεσμα πολλοί γλύπτες-μέλη του Σωματείου να δραστηριοποιηθούν εκθεσιακά μέσα από άλλα σωματεία, όπως η Ομάδα Τέχνη (Τόμπρος, Σώχος, Ρωκ), ή οι Ελεύθεροι Καλλιτέχνες (Γκικάδης, Περαντινός, Φερεντίνος).
Το 1929 το Σωματείο παρενέβη στο ζήτημα ανέγερσης του μνημείου του Πιρότ, που αποτέλεσε μια από τις πρώτες στοχευμένες δράσεις του[5]. Ακολούθησε, λίγο αργότερα, η οξεία παρέμβαση του Σωματείου στο ζήτημα του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη (πλατεία Συντάγματος), όπου με παρέμβαση της κυβέρνησης ακυρώθηκε το καλλιτεχνικό τμήμα του διαγωνισμού (όπου είχε λάβει το πρώτο βραβείο ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών και πρόεδρος του Σωματείου Γλυπτών, Θωμάς Θωμόπουλος), προκειμένου να εκτελέσει την παραγγελία ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης, καλυμμένος πίσω από τον βοηθό του, Φωκίωνα Ρωκ.[6]
Τα μέλη του Σωματείου ανέλαβαν και τις δεκαέξι προτομές των Ηρώων του 1821 που στήθηκαν στην αλέα των Ηρώων, στο Πεδίον του Άρεως το 1937. Τις προτομές των ηρώων φιλοτέχνησαν οι γλύπτες Απάρτης (προτομή Ανδρούτσου) Βούλγαρης (προτομή Θ. Κολοκοτρώνη), Γεωργαντής (προτομή Παπανικολή), Ζευγώλης (προτομή Νικηταρά), Ζογγολόπουλος (προτομή Μιαούλη), Λαμέρας (προτομή Μπουμπουλίνας), Ρωκ (προτομή Καραϊσκάκη), Παπαχριστόπουλος (προτομή Παπαφλέσσα), Παππάς (προτομή Δ. Υψηλάντη), Π Ρούμπος (προτομή Αθ. Διάκου), Συννέφας (προτομή Παλαιών Πατρών Γερμανού), Κουβαράς (προτομή "Μ. Μαυρογένους") Σώχος (προτομή Π. Μαυρομιχάλη) και Τόμπρος (προτομή Κανάρη).[7]
Σε μια προσπάθεια των Ελλήνων γλυπτών να διεκδικήσουν αποτελεσματικότερα κρατικές παραγγελίες, το 1940 ίδρυσαν τον Συνεταιρισμό Ελλήνων Γλυπτών. Το Σωματείο υπήρξε μια από τις καλλιτεχνικές ενώσεις του Μεσοπολέμου που πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ένωσης Σωματείων Εικαστικών Τεχνών (ΕΣΕΤ) και ήταν ένα από τα εννέα σωματεία που συνέβαλε στην ίδρυση του Καλλιτεχνικού Επαγγελματικού Επιμελητηρίου, το 1944, όπως αναφέρεται στον ιδρυτικό νόμο.[8]
Τα αγάλματα των Μουσών στην πλατεία Ομόνοιας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πιο σημαντική παραγγελία που ανέλαβε το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών κατά τη δεκαετία του ’30 και αποτέλεσε παράδειγμα για την ουσιαστικότερη πρόθεση του Σωματείου να αναλάβει συγκροτημένα κρατικές παραγγελίες, υπήρξε η δημιουργία των αγαλμάτων των Μουσών, για τη διακόσμηση της πλατείας Ομόνοιας, το 1934. Για τη δημιουργία των αγαλμάτων εργάστηκαν οι γλύπτες Ιωάννης Βούλγαρης, Ευάγγελος Βρεττός, Γεώργιος Δημητρόπουλος, Γρηγόριος Ζευγώλης, Γιώργος Ζογγολόπουλος, Δάντης Θωμόπουλος, Θωμάς Θωμόπουλος, Ιωάννης Ιωάννου, Γεώργιος Κακουλίδης, Νικόλαος Κουβαράς, Ιωάννης Κουλουρής, Πέτρος Μαυρομαράς, Επαμεινώνδας Μαυρουδής, Αντώνιος Μπεϊλής, Χριστόφορος Νάτσιος, Ανδρέας Παναγιωτάκης, Δημοσθένης Παπαγιάννης, Κωνσταντίνος Παπαχριστόπουλος, Δημήτρης Περάκης, Γεώργιος Ρήγας, Πέτρος Ρούμπος, Εμμανουήλ Τζωρτζάκης και Κωνσταντίνος Φώσκολος, που φιλοτέχνησαν τα αγάλματα των οκτώ Μουσών (πλην της Καλλιόπης), αγάλματα τα οποία έμειναν στην πλατεία μέχρι την Αποκριά του 1937, οπότε απομακρύνθηκαν.[9]
Η ανάθεση και η επιτυχής εκτέλεση των αγαλμάτων των Μουσών, για την πλατεία της Ομόνοιας, φανερώνει τη σημασία της συνισταμένης δράσης των γλυπτών για την επίτευξη συμφωνίας με κρατικές αρχές με στόχο τη δημιουργία μεγάλων γλυπτικών παραγγελιών. Αποτέλεσε, μαζί με τις προτομές στο Πεδίον του Άρεως, μια από τις πιο επιτυχημένες επαγγελματικές πρωτοβουλίες του Σωματείου Ελλήνων Γλυπτών και η εμπειρία που αποκόμισαν οι γλύπτες από την όλη διαδικασία, τους οδήγησε στην ίδρυση του Συνεταιρισμού, το 1940.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ανώνυμος, «Ίδρυσις σωματείου των Ελλήνων Γλυπτών», Ελεύθερον Βήμα, 20 Ιουνίου 1929
- Δημήτρης Παυλόπουλος, Ζητήματα Νεοελληνικής Γλυπτικής, Αθήνα 1998
- Υπαίθρια Γλυπτική της Αθήνας, περιοδικό Επτά Ημέρες της Καθημερινής, 25 Οκτωβρίου 1998
- Συραγώ Τσιάρα, Τοπία της Εθνικής Μνήμης. Ιστορίες της Μακεδονίας γραμμένες σε μάρμαρο, Αθήνα 2004
- Σπύρος Μοσχονάς, Καλλιτεχνικά σωματεία και ομάδες τέχνης στο α’ μισό του εικοστού αιώνα, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2010
Σημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ελεύθερον Βήμα, 20 Ιουνίου 1929
- ↑ Μοσχονάς 2010, σελ. 359.
- ↑ Μοσχονάς 2010, σελ. 352-353.
- ↑ Μοσχονάς 2010, σελ. 360-361.
- ↑ Για το μνημείο του Πιρότ βλ. Τσιάρα 2004, σελ. 51-62.
- ↑ Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, "Το μνημείο του Άγνωστου... γλύπτη. Το συμβολικό μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη και η σκανδαλώδης ιστορία του", στο: Υπαίθρια Γλυπτική της Αθήνας, περιοδικό Επτά Ημέρες της Καθημερινής, 25 Οκτωβρίου 1998, σελ. 20-22.
- ↑ Παυλόπουλος 1998, σελ. 155, 157.
- ↑ «Νόμος υπ. Αριθμ. 1863, Περί ιδρύσεως Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου», Άρθρο 5, παράγραφος 5, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 25 Σεπτεμβρίου 1944, φύλλο 218, σελ. 1078. Επίσης, Μοσχονάς 2010, σελ. 531-534.
- ↑ Παυλόπουλος 1998 σελ. 146, 148. Επίσης, Δημήτρης Παυλόπουλος, "Το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών. Παραγγελίες που εκτελούν μέλη του Σωματείου στην πλατεία Ομονοίας και το Πεδίον του Άρεως", στο: Υπαίθρια Γλυπτική της Αθήνας, περιοδικό Επτά Ημέρες της Καθημερινής, 25 Οκτωβρίου 1998, σελ. 18-19.