Συζήτηση:Περλίτης/Εργασία 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΓΕΝΙΚΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΛΙΤΗ

Ο περλίτης είναι ένα ηφαιστειογενές υαλώδες αργιλλοπυριτικό πέτρωμα του οποίου η γενεσιουργός αιτία είναι η όξινη λαβα , που εγχύθηκε επιφανειακά ή υποθαλάσσια κατά την διάρκεια ηφαιστειακών δραστηριοτήτων .Η τελευταία στην συνέχεια ψύχθηκε και στερεοποιήθηκε ταχύτατα , υπό συνθήκες που δεν επέτρεψαν στα άτομα του ορυκτού να τοποθετηθούν σε σχηματισμούς κρυσταλλικού πλέγματος , γεγονός που έδωσε τελικά στον περλίτη την υαλώδη μορφή του . Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που επέδρασε για τον σχηματισμό του περλίτη ήταν η παρουσία νερού και διαφόρων αερίων που παγιδεύτηκαν στην μάζα του , την στιγμή της ψύξης και στερεοποίησης του. Το όνομα προέρχεται από την υφή του που χαρακτηρίζεται από την παρουσία κόκκων, θυμίζοντας μικρά μαργαριτάρια (πέρλες). Πετρογραφικά ο περλίτης είναι ένα ηφαιστειογενές υλικό. Έχει χαρακτηριστική περλιτική δομή που αποτελείται από ομόκεντρα σπασίματα τα οποία μοιάζουν με πέρλες που είναι τοποθετημένες σε όλο το γυαλί, άλλοτε κυκλικά και άλλοτε σε πολυγωνικούς σχηματισμούς. Αυτό είναι και το έντονο χαρακτηριστικό του περλίτη . Τα προαναφερθέντα σπασίματα είναι φαινόμενο που παρατηρείται σε όξινα γυαλιά.

ΦΥΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Τα φυσικά χαρακτηριστικά του περλίτη ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή προέλευσης του ορυκτού . Τα πιο σημαντικά από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι : η υφή , το χρώμα , η ειδική πυκνότητα και η ψαθυρότητα .

Υφή : Η υφή του περλίτη αποτελεί ίσως το σημαντικότερο φυσικό χαρακτηριστικό του, αφού αποτελεί το κυριότερο κριτήριο αναγνώρισης και ποικίλει από ανοιχτόχρωμη αφρώδη (σαν της ελαφρόπετρας) έως λεπτόκοκκη περλιτική. Μερικοί τύποι ωστόσο, έχουν λεία υαλώδη επιφάνεια .

Χρώμα : Το χρώμα του φυσικού περλίτη ποικίλει από μαύρο έως λευκό με πιο συνηθισμένες του γκρίζου , ενώ έχει σημειωθεί και μια σειρά άλλων χρωμάτων όπως ανοιχτό κίτρινο έως καφέ , βαθύ ροζ και κιτρινωπό πράσινο . Σημειώνεται επίσης ότι μερικοί από τους χρωματισμούς του ορυκτού οφείλονται σε κηλίδες .

Ειδικό βάρος : Το ειδικό βάρος του φυσικού πετρώματος ποικίλει από 2,36 g/cm3 μοιάζοντας αρκετά με αυτό του γυαλιού , έως 1,2 g/cm3 πλησιάζοντας σε τιμή το ειδικό βάρος της ελαφρόπετρας . Το ειδικό βάρος του περλίτη που εξορύσσεται στα Ελληνικά λατομεία κυμαίνεται μεταξύ 2.3 με 2,4 g/cm3 .

Ψαθυρότητα : Η σκληρότητα του περλίτη παρουσιάζει διακυμάνσεις από κοίτασμα σε κοίτασμα. Έτσι παρουσιάζεται μια σειρά πετρωμάτων που ξεκινά από εξαιρετικής σκληρότητας και καταλήγει σε πετρώματα εξαιρετικά μαλακά και ψαθυρά . Η μεγάλη σημασία της ψαθυρότητας του περλίτη φαίνεται στο στάδιο της κονιοποίησης του πετρώματος σε μύλους , με στόχο τη δημιουργία κόκκων .

Στον παρακάτω πίνακα 1 δίνονται συμπληρωματικά άλλες ενδεικτικές φυσικές ιδιότητες του περλίτη που εξορύσσεται στην χώρα μας :

Πίνακας 1 - Ενδεικτικές Φυσικές Ιδιότητες Δείκτης Διάθλασης 1.5 Υγρασία, Maximum 0.5% pH 6.5 - 8.0 Ειδικό Βάρος 2.2 - 2.4 Πυκνότητα (αορίστου βάρους) 2-25 lb/ft³ range (32-400kg/m³) Κοκκομετρία 4-8 mesh & finer Σημείο εξευμενισμού 1600-2000°F (871-1093°C) Σημείο Τήξης 2300-2450°F (1260-1343°C) Ειδική Θερμότητα 0.2 Btu/lb°F (387 J/kg•K) Θερμική αγωγιμότητα στους 75°F (24°C) 0.27-0.41 Btu•in/h•ft2•°F(.04-.06 W/m•K) Διαλυτότητα θερμά, πυκνά διαλύματα αλκαλιών, σε HF , αδιάλυτο σε μεταλλίκα οξέα Προσρόφηση Ελαίων 50-100 g/g περλίτη Προσρόφηση νερού 200-600% κατά βάρος

Επιπλέον ο περλίτης παρουσιάζει τα παρακάτω χαρακτηριστικά, που του προσδίδουν την ικανότητα να έχει τεράστια ποικιλία εφαρμογών : 1) Φυσική σταθερότητα 2) Χημική αδράνεια 3) Καθαρότητα και απουσία οσμών 4) Χαμηλό ειδικό βάρος 5) Θερμομονωτικές ιδιότητες 6) Ηχομόνωση 7) Ασφάλεια και ευκολία στη χρήση 8) Ουδέτερο pΗ 9) Βέλτιστος αερισμός και διατήρηση υγρασίας στις ρίζες για υπέργειες καλλιέργειες 10)Αποστειρωμένο υλικό 11)Φιλικότητα προς το περιβάλλον

ΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Με βάση την περιεκτικότητα σε SiO2 (70-75%) ο περλίτης κατατάσσεται στα όξινα πυριγενή πετρώματα

Το κυρίως πτητικό υλικό του περλίτη είναι το νερό, το οποίο βρίσκεται σε ποσοστό 3-5% και είναι παγιδευμένο στη δομή του. Το νερό του περλίτη υπάρχει σε δύο μορφές: ως μοριακό νερό και στη μορφή υδροξυλίων. Η αναλογία των δύο μορφών νερού ποικίλει και εξαρτάται από τον τρόπο δημιουργίας του περλίτη . Πιστεύεται , ότι η σύσταση του περλίτη και ιδιαίτερα το ποσοστό MgO και του CaO επηρεάζει τον ρυθμό με τον οποίο ενυδατώνεται. Η περλιτική υφή οφείλεται στη διάχυση του μοριακού νερού στην ηφαιστειακή ύαλο. Καθώς αυτό διαχέεται δημιουργούνται ισχυρές τάσεις στο μέτωπο της σφαιρικής επιφάνειας διάδοσης του μοριακού νερού μεταξύ αυτού και της ύαλου. Όταν οι τάσεις υπερβούν την αντοχή της ύαλου, θραύεται δημιουργώντας τη χαρακτηριστική σφαιρική θραυσιγενή επιφάνεια. Όταν ο ακατέργαστος περλίτης θερμανθεί σε 750 ως και 1.000 βαθμούς Κελσίου αυξάνεται στο 20πλάσιο του αρχικού όγκου του, χάρη στο ενωμένο με τη μάζα του νερό που ελευθερώνεται με μορφή ατμού αλλά δυσκολεύεται να φύγει.

ΤΥΠΟΙ ΠΕΡΛΙΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ

Οι περλίτες που έχουν οικονομική σημασία εμφανίζονται με μια ποικιλία δομών που φαίνεται ότι σχετίζονται με το βάθος σχηματισμού τους. Στα κοιτάσματα εμφανίζονται οι εξής δομές :

Α) Κισσηρώδης . Εμφανίζεται κοντά στην επιφάνεια. Πρόκειται για περλίτη με μικρό ειδικό βάρος, ο οποίος δεν επηρεάστηκε από τη λιθοστατική πίεση. Με το βάθος οι φυσαλίδες της κίσσηρης γίνονται πιο επίπεδες, ενώ παρατηρείται επιμήκυνση κατά μήκος ροής. Αν και ο περλίτης αυτός μπορεί να διογκωθεί, η σημασία του γενικά είναι μικρή λόγω της ευθρυπτότητάς του .

Β) Κοκκώδης . Ο περλίτης με κοκκώδη δομή είναι πιο συμπαγής, έχει ζαχαρώδη εμφάνιση και είναι πιο σημαντικός από οικονομική άποψη, λόγω της μεγαλύτερης ευκολίας κατά την κονιοποίηση, ταξινόμηση και διόγκωση. Συχνά εμφανίζονται ρευστικές δομές .

Γ) Τυπική περλιτική . Το υλικό με την κλασσική περλιτική δομή εμφανίζεται κάτω από το προηγούμενο. Ο περλίτης έχει προκύψει από ενυδάτωση οψιδιανού ο οποίος διατηρείται .

ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ ΠΕΡΛΙΤΗ

Η Ελλάδα περιλαμβάνεται μαζί με τις Η.Π.Α. στις μεγαλύτερες παραγωγούς περλίτη παγκόσμια. Στις Η.Π.Α. η κυρίως εξόρυξη πραγματοποιείται στο κοίτασμα του New Aqua Mountain στο Νέο Μεξικό, το οποίο είναι και το πιο καλά μελετημένο. Έχει επίσης δημιουργηθεί στις Η.Π.Α. και ινστιτούτο έρευνας περλίτη, το οποίο μελετά τις δυνατότητες του υλικού για νέες εφαρμογές. Εκτός από τις δυο αυτές πρωτοπόρες χώρες στην εξόρυξη και εξαγωγή περλίτη, αλλά με μικρότερη συνεισφορά, δραστηριοποιούνται η Ρωσία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Τουρκία, η Ουγγαρία και η Ν. Αφρική .

Η Ελλάδα είναι η πρώτη παραγωγός χώρα περλίτη σύμφωνα με ανακοινώσεις του Αμερικάνικου Ινστιτούτου Έρευνας για τον Περλίτη για τα έτη 2005,2006 . Μεγάλα κοιτάσματα περλίτη βρίσκονται στη Μήλο, την Κίμωλο στην τοποθεσία Ξαπλοβούνι, την Κω στη χερσόνησο Κεφάλου, την Αντίπαρο, στη νησίδα Γυαλί κοντά στην Νίσυρο, την Λέσβο στις περιοχές Σκουτάρου, Κάπης, Καλλονής ,Πετσοφά, Πολυχνίτου, Λεμονής και Δαφιάς καθώς γίνονται και έρευνες για νέες ελπιδοφόρες περιοχές όπως εκείνη του Ν. Έβρου. Πρόκειται για όξινα ηφαιστειακά πετρώματα Πλειοκαινικής– Πλειστοκαινικής ηλικίας . Το κύριο εξορυκτικό κέντρο είναι η Μήλος με σημαντικά κοιτάσματα στις περιοχές του Τράχηλα, του Προβατά, και της Χιβαδολίμνης .Οι περλίτες της Μήλου δεν εμφανίζουν τυπικό περλιτικό ιστό . Έχουν συνήθως ρευστική δομή και αποτελούνται κατά κύριο λόγο από άμορφο υλικό (ύαλος) και από φαινοκρυστάλλους χαλαζία, πλαγιοκλάστων και βιοτίτη. Πρόκειται στην πλειονότητα τους για καλά συγκολλημένους κισσηρώδεις τόφφους με μικρό βαθμό αφυέλωσης, γεγονός που τους προσδίδει ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Πίνακας 4 Παγκόσμια παραγωγή περλίτη σύμφωνα με το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Περλίτη (σε χιλιάδες τόνους ) .

ΧΩΡΕΣ 2005 2006 Η.Π.Α. 508 457 ΕΛΛΑΔΑ 525 500 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 145 70 ΙΑΠΩΝΙΑ 240 250 ΤΟΥΡΚΙΑ 140 130 ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ 395 410 ΣΥΝΟΛΟ 1950 1820

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΞΟΡΥΞΗΣ

Η εξόρυξη και η κατεργασία περλίτη στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1958. Η επιφανειακή εξόρυξη είναι η μόνη οικονομικά συμφέρουσα μέθοδος εκμετάλλευσης του περλίτη. Στην κισσηρώδη μορφή, το υλικό είναι αρκετά εύθρυπτο, έτσι ώστε να εξορύσσεται με μπουλντόζες και εκσκαφείς. Για τους άλλους τύπους είναι απαραίτητη χρήση εκρηκτικών. Συχνά απαιτείται επιλεκτική εξόρυξη έτσι ώστε να αποφεύγονται αργιλικές φλέβες , οψιδιανός , ή άλλα μη περλιτικά υλικά.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

Αφού εξορυχθεί, περνάει από ειδικούς σπαστήρες(όπου γίνεται θραύση σε κόκκους), ξηραίνεται, λειοτριβείται και διαχωρίζεται ανάλογα με την κοκκομετρία του. Στη συνέχεια, ο επεξεργασμένος περλίτης θερμαίνεται σε ειδικούς φούρνους, διογκώνεται καθώς το εγκλωβισμένο νερό εξατμίζεται, λειοτριβείται και αεροδιαχωρίζεται.

Ο περλίτης χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα σε διογκωμένη μορφή, και οι εφαρμογές για τις οποίες προορίζεται υπαγορεύουν το μέγεθος του υλικού πριν υποστεί διόγκωση. Οι κόκκοι μετά την διόγκωση κυμαίνονται από λίγα εκατοστά του χιλιοστού (0,05mm) έως 3 χιλιοστά .

ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΑ ΜΕΓΕΘΟΣ (mm) Χοντρή 0,8-3 Μεσαία 0,6-1,2 Λεπτή 0,3-0,6 Υπέρλεπτη 0,05-0,3 Πίνακας 5. Κοκκομετρίες περλίτη

Η μόνη επεξεργασία του θρυμματισμένου περλίτη είναι η διόγκωση (popping), η οποία γίνεται σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 750-1000 0C , ανάλογα με το είδος του περλίτη. Οι κόκκοι περνούν με μεγάλη ταχύτητα από ειδικούς κλιβάνους με τη βοήθεια κατάλληλου αναρροφητή. Έτσι επιτυγχάνεται στιγμιαία πύρωση χωρίς τήξη και συρρίκνωση. Κατά την διόγκωση, το ρεύμα του αέρα μεταφέρει στον κυκλώνα τα ελαφρότερα σωματίδια. Τα βαρύτερα παραμένουν χαμηλά , στην θερμή ζώνη, έως ότου διογκωθούν και ανυψωθούν με το ρεύμα του αέρα. Τα υλικά που δεν διογκώνονται όπως οψιδιανός και άστριοι παραμένουν στον πυθμένα.

Διάγραμμα διόγκωσης περλίτη συναρτήσει της θερμοκρασίας

Ο βαθμός διόγκωσης εξαρτάται από το είδος του περλίτη, το χρόνο πύρωσης, την περιεκτικότητα του σε νερό και το περιεχόμενο του σε μη διογκούμενα σωματίδια(sinks), π.χ. κρύσταλλοι βιοτίτη αστρίων κ.α. Κατά τη διάρκεια αυτής της επεξεργασίας ο περλίτης χάνει το 30 % περίπου του αρχικού του βάρους. Μόνο η εφαρμογή του διογκωμένου περλίτη ως μέσου διήθησης, απαιτεί νέα άλεση και κοκκομετρική ταξινόμηση.

ΕΙΚΟΝΑ1:Χοντροκομμένος-ενδιάμεσος διογκωμένος περλίτης-λεπτόκοκκος

Χρήσεις του Περλίτη

Το πεδίο εφαρμογών του περλίτη είναι τεράστιο και ολοένα διευρύνεται. Όλες όμως σχεδόν οι χρήσεις αφορούν τον διογκωμένο περλίτη που συνδυάζει ενα πλήθος ιδιοτήτων: μικρό μοριακό βάρος, τεράστια ειδική επιφάνεια και πορώδες, δυνατότητα κατεργασίας της επιφάνειας του περλίτη και μετατροπή της σε υδρόφοβη. Γενικά οι χρήσεις του περλίτη μπορούν να διαιρεθούν σε τρεις γενικές κατηγορίες: 1. κατασκευαστικές εφαρμογές 2. αγροτικές- γεωργικές εφαρμογές 3. βιομηχανικές εφαρμογές.

1. Κατασκευαστικές εφαρμογές:

Ως υλικό χαμηλής πυκνότητας με εξαιρετικές ιδιότητες θερμομόνωσης και ηχομόνωσης, ο διογκωμένος περλίτης χρησιμοποιείται γενικά για την κατασκευή δομικών υλικών (πλάκες, μονωτικά χωρίσματα), επιχρισμάτων (σοβάδες, κονιάματα, ελαφρά κονιάματα για οροφές και δάπεδα), καθώς και ως ελαφρύ σκυρόδεμα ("περλιτόδεμα").

Χάρη στα εξαιρετικά μονωτικά χαρακτηριστικά του καθώς επίσης και στο μικρό του βάρος, χρησιμοποιείται ευρέως σαν αραιού τύπου μόνωση στις οικοδομικές κατασκευές. Χάρη στην ελεύθερη ροή του, η έγχυση περλίτη στις κοιλότητες θεωρείται εύκολη κι ως εκ τούτου, χρησιμοποιείται ευρέως ως υλικό πληρώσεως δαπέδων, ρωγμών, του κενού των διπλών τοίχων, καθώς επίσης και για τη δημιουργία ρύσεων στην οροφή. Σε αυτή την εφαρμογή, ο περλίτης ελευθέρας ροής εισάγεται μέσα στις εσοχές του μπετόν γεμίζοντας ολοκληρωτικά όλους τους πόρους και τις τρύπες που μπορεί να υπάρχουν. Παράλληλα, αποτελεί εξαιρετικό υλικό για την επισκευή οροφών, παρέχοντας επιπλέον μόνωση και αποστράγγιση. Επιπρόσθετα, με εξαιρετικές ιδιότητες θερμομόνωσης , ο περλίτης έχει χαμηλό κόστος , εύκολη εφαρμογή και δεν αλλάζει η μορφή του (δεν μειώνεται, δεν μουσκεύει κ.τ.λ.). Τέλος, βελτιώνει τα επίπεδα φωτιάς ( όντας ένα ηφαιστειακό γυαλί είναι άφλεκτος και πληρεί τις προδιαγραφές των νόμων περί πυροπροστασίας) , μειώνει την μετάδοση του ήχου και έχει προστατευτικές ιδιότητες από την σκουριά και τους τερμίτες.

Ο περλίτης είναι επίσης ιδανικός για μονώσεις χαμηλών θερμοκρασιών και κρυογενικού τύπου δοχείων. ‘Όταν χρησιμοποιείται σαν συστατικό στο σκυρόδεμα παράγεται ένα μείγμα σκυροδέματος("περλιτόδεμα") που είναι ελαφρύ, μονωτικό, με μεγάλη αντίσταση στη φωτιά, αυξημένη αντοχή σε θλίψη για υψηλές καταπονήσεις από ανεμοπίεση και σεισμό. Το μείγμα αυτό είναι ιδανικό για ψευδοροφές και άλλες παραπλήσιες εφαρμογές.

Ο περλίτης μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό σε σκυρόδεμα τύπου "Portland", σε γύψινες κατασκευές για εξωτερικές εφαρμογές καθώς και στην πυροπροστασία πυλώνων και κολόνων.

Η προσθήκη περλίτη στην γυψοκονία ή τσιμεντοκονία προσδίδει ελαφρότητα στο τελικό προϊόν, χαμηλότερο συντελεστή γραμμικής διόγκωσης, μεγαλύτερη ελαστικότητα, καλύτερη συγκόλληση στην επιφάνεια επίστρωσης και βελτιωμένες δυνατότητες κατεργασίας με σημαντική βελτίωση της θερμομόνωσης και της ηχομόνωσης του κτιρίου.

Άλλες κατασκευαστικές εφαρμογές περιλαμβάνουν υπόγειες μονώσεις, εσωτερικές κατασκευές καμινάδων, συστατικό χρώματος, κατασκευή γυψοσανίδων, καλυμμάτων οροφής και μονωτικών βάσεων. Η φιλική προς το περιβάλλον φύση του τον κάνει να υπερτερεί έναντι των άλλων μη φυσικών υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές.

2. Αγροτικές/Κηπευτικές εφαρμογές:

Στις κηπευτικές εφαρμογές ο περλίτης χρησιμοποιείται παγκοσμίως ως συστατικό για ειδικά μείγματα χώματος κυρίως με τύρφη για τη δημιουργία του κατάλληλου υποστρώματος ανάπτυξης των φυλλωδών και ανθοφόρων καλλωπιστικών φυτών σε γλάστρες. Η επιτυχία του στη συγκεκριμένη περίπτωση οφείλεται στο συνδυασμό πολλαπλών ιδιοτήτων: παρέχει στη ριζόσφαιρα την ιδανική αναλογία αέρα και νερού καθόλη τη διάρκεια του έτους, και παρουσιάζει τις ιδανικότερες συνθήκες στράγγισης. Επίσης, αποτελεί ένα ομοιόμορφο μέσο ανάπτυξης καθιστώντας τις ρίζες πυκνότερες με ομοιόμορφη κατανομή στο υπόστρωμα (για τον θερισμό ριζοβολημάτων χρησιμοποιείται 100% περλίτης). Έρευνες έχουν δείξει πως τα υδροπονικά συστήματα βασισμένα σε περλίτη έχουν εξαιρετικές αποδόσεις.

Άλλα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει ο περλίτης στις κηπευτικές εφαρμογές είναι το ουδέτερο pH του, η στειρότητά του και το γεγονός ότι δεν επιτρέπει την ανάπτυξη αγριόχορτων. Επιπλέον, το ελαφρύ του βάρος τον καθιστά ιδανικό για καλλιέργεια σε κοντέινερ (container growing).

Άλλες αγροτικές εφαρμογές του περλίτη περιλαμβάνουν την χρήση του ως κομιστή λιπάσματος, βοτανισμάτων, φυτοφαρμάκων και για ταξινόμηση των σπόρων. Ο "κηπευτικός" περλίτης είναι εξίσου χρήσιμος στον απλό κηπουρό όσο και στον επαγγελματία αγρότη. Χρησιμοποιείται με την ίδια επιτυχία στην θερμοκηπευτική, τις χωματουργικές εφαρμογές των αγρών, τον κήπο και στα φυτά εσωτερικού χώρου του σπιτιού.

3. Βιομηχανικές εφαρμογές:

Οι βιομηχανικές εφαρμογές του περλίτη είναι οι πιο ποικίλες. Παρακάτω αναφέρονται αναλυτικά οι σημαντικότερες από αυτές:

1. Βοηθητικά φίλτρων - Διήθηση υγρών

Ο διογκωμένος περλίτης είναι ένα αποτελεσματικό και φτηνό μέσο διήθησης υγρών που χαρακτηρίζεται από μεγάλο πορώδες, χημική καθαρότητα, σταθερότητα, αδιαλυτότητα και αδράνεια. Ο περλίτης δεν αλλοιώνει τη χημική σύσταση του υγρού που διηθείται, αλλά το διαυγάζει από τις στερεές ξένες ύλες που περιέχει μέσω μιας φυσικής διαδικασίας διαχωρισμού, παρέχοντας ταυτόχρονα υψηλή παραγωγικότητα διεργασίας και επαρκή καθαρότητα τελικού προϊόντος. Ο περλίτης χρησιμοποιείται κυρίως για τη διήθηση κρασιών, ζάχαρης και αμύλου, μπύρας, εδώδιμων ελαίων, ύδατος, καθώς επίσης και στις χημικές και φαρμακευτικές βιομηχανίες.

2. Βιομηχανική Μόνωση

Ο διογκωμένος περλίτης έχει ποικίλες εφαρμογές λόγω της θερμομονωτικής ικανότητάς του: π.χ. χρησιμοποιείται τόσο στα τοιχώματα των κρυογενικών δεξαμενών ή βυτίων (όπου απαιτείται η διατήρηση εξαιρετικά χαμηλών θερμοκρασιών ως και –200 0C) όσο και σε εφαρμογές διατήρησης μέσης ή υψηλής θερμοκρασίας (όπως στο μονωτικό σκυρόδεμα, τα πυρίμαχα τούβλα και τη μόνωση δαπέδων). Σε χαμηλές θερμοκρασίες, ο περλίτης αποτελεί μοναδική λύση για την αποθήκευση υγροποιημένων βιομηχανικών αερίων όπως το οξυγόνο, το άζωτο, το LNG ή για τη μόνωση αποθηκευτικών σφαιρών ηλίου και υδρογόνου με διπλά τοιχώματα. Η Ελληνική εταιρία Α&Β διαθέτει μια ειδική ποιότητα περλίτη, η οποία θεωρείται παγκοσμίως ως "υλικό αναφοράς" για την κρυογενική μόνωση.

3. Χημικές βιομηχανίες

Ο διαβαθμισμένος περλίτης χρησιμοποιείται συχνά σε εργοστάσια φωσφορικού οξέως με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας της διεργασίας διήθησης μετά τον αντιδραστήρα καθώς επίσης και την κατακράτηση των αερίων HF με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της διάβρωσης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις εκπομπές του ΗF στην ατμόσφαιρα

4. Συστατικό Πλήρωσης Χημικών Προϊόντων

Ο ψιλόκοκκος περλίτης χρησιμοποιείται ως αδρανές ελαφροβαρές υλικό πλήρωσης και έχει πολλές βιομηχανικές εφαρμογές λόγω της ελαφρότητάς του, της ενισχυτικής του δομής, της υψηλής του λευκότητας και της καλής του συνδετικής ικανότητας. Επίσης αποτελεί μια καλή λύση όσον αφορά τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας (άριστη εργασιμότητα με καλές πυράντοχες και μονωτικές ιδιότητες). Ενδεικτικά αναφέρεται η χρήση του σε μπογιές, πλαστικά, υλικά στεγανοποίησης, κόλλες, εκρηκτικά, προσροφητικά, βερνίκια κ.τ.λ.

5. Χυτήρια

Ο περλίτης έχει πολλαπλές εφαρμογές υψηλής θερμοκρασίας σε χυτήρια και χαλυβουργεία, ιδίως ως μέσο πήξεως σκωρίας και κάλυψης της χοάνης. Ο διαβαθμισμένος, μη διογκωμένος περλίτης χρησιμοποιείται στις καμίνους και χοάνες συνεχούς εισαγωγής ως μέσο προσέλκυσης όλων των μεμονωμένων σωματιδίων σκωρίας στο μέταλλο και ως μέσο συγκράτησης ή εισαγωγής ακαθαρσιών στα μεταλλικά λουτρά. Ο διογκωμένος περλίτης χρησιμοποιείται ως μονωτικό συστατικό επιχρισμάτων για υψηλής ποιότητας χύτευση και ως συστατικό σε εξωθερμικούς δακτυλίους σωληνώσεων.

6. Άλλες εφαρμογές

Πέρα από τις προαναφερθείσες χρήσεις, ο περλίτης έχει πολλές άλλες εφαρμογές. Στοχεύοντας στην προστασία του περιβάλλοντος, χάρη στο μεγάλο πορώδες του και την υψηλή προσροφητική του ικανότητα χρησιμοποιείται: για διήθηση αποβλήτων και λιπαντικών, δέσμευση μολυσμένου υπεδάφους, απορρόφηση βιομηχανικών λαδιών και επικίνδυνων υγρών σε μολυσμένες περιοχές κ.λ.π.

Τέλος, οι ήπιες λειαντικές του ιδιότητες τον καθιστούν κατάλληλο συστατικό σαπουνιών και απορρυπαντικών.

Στον παρακάτω πίνακα 6 δίνονται συνοπτικά οι κύριες χρήσεις του περλίτη:

Εφαρμογές Περλίτη Αγορές Κύρια Χρήση Δομικά Υλικά Πλάκες οροφής, μονωτικά χωρίσματα χώρων Επιχρίσματα Σοβάδες, κονιάματα, γεμίσματα δαπέδων και οροφών, μονωτικό πληρωτικό υλικό Γεωργικές εφαρμογές Υπόστρωμα για υδροπονικές καλλιέργειες, παρασκευή ανθοκομικών μειγμάτων Διήθηση υγρών Βοηθητικό μέσο διήθησης ποτών, εδώδιμων ελαίων, νερού, χημικών και φαρμακευτικών Βιομηχανικές εφαρμογές Κρυογενική μόνωση στην αποθήκευση και μεταφορά υγροποιημένων βιομηχανικών αερίων. Πυρίμαχες εφαρμογές σε χυτήρια Χημικές βιομηχανίες Πρόσθετο στην παραγωγή φωσφορικού οξέος

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έτη 2003 και το 2004 από το σύνολο των εξαγωγών κατεργασμένου περλίτη της Ελλάδας, ο οικοδοµικός τοµέας (δοµικά υλικά και επιχρίσµατα) απορρόφησε το 58%-59%, οι γεωργικές χρήσεις (υδροπονία και παραγωγή ανθοκοµικών µειγµάτων) το 28%-30% και οι άλλες χρήσεις(διηθητικά µέσα, κρυογενείς µονώσεις) το υπόλοιπο 11%-14% .

Είναι φανερό πως ο περλίτης έχει μεγάλη ποικιλία εφαρμογών αλλά αυτό που τον κάνει να υπερέχει είναι η χαμήλη του τιμή. Έτσι ο μέσος όρος τιμής του διογκωμένου περλίτη ανά τόνο, είναι για εγκαταστάσεις χαμηλών θερμοκρασιών 420€, για πληρωτικό 411€ για βοηθητικό διηθήσεως 329€, για ανθοκηπουρική χρήση 325€, για οικοδομικό υλικό 150€ Οι τιμές εξαρτώνται από την κοκκομετρία , την ποιότητα και την εφαρμογή.

Αξιολόγηση

Συνοψίζοντας, βάσει των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι ο περλίτης είναι ένα ορυκτό που συνεχώς κερδίζει έδαφος σε μεγάλη ποικιλία χρήσεων, από τον τομέα των οικοδομικών υλικών μέχρι και την προστασ’ια του περιβάλλοντος. Όμως, ποια η σημασία του περλίτη για τη χώρα μας; Ποιοι είναι οι κύριοι ανταγωνιστές του; Υπάρχουν περιβαλλοντικές συνέπειες από την εξόρυξή του και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν; Εν τέλει υπάρχει προοπτική εξέλιξης στον τομέα αυτόν για την Ελλάδα; Παρακάτω, μέσω των απαντήσεων γίνεται η πλήρης αξιολόγηση του βιομηχανικού αυτού ορυκτού. Η Ελλάδα κατέχει την κορυφαία θέση παγκοσμίως. Το ορυκτό βρίσκεται ανάμεσα στα 100 πρώτα εξαγόμενα προϊόντα της χώρας μας. Στον ακόλουθο πίνακα διακρίνεται η θέση (89η) και άλλα οικονομικά στοιχεία του περλίτη για τα έτη 2004, 2005 στη σειρά των εκατό πρώτων προϊόντων εξαγωγής:

ΕΤΟΣ Α/Α ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΞΙΑ(€) ΠΟΣΟΤΗΤΑ (kg) % 2004 89 Βερμικουλίτης, Περλίτης και Χλωρίτες μη εκτονωμένοι 29,232,374 655,004,746 0,21 2005 89 Βερμικουλίτης, Περλίτης και Χλωρίτες μη εκτονωμένοι 21,421,713 612,818,060 0,17

Ενδεικτικά δίνεται και η αξία του ελληνικού περλίτη που εξήχθη στη Ρωσία το 2006 (τη χρονιά αυτή ανήλθε με 123,4 εκατομμύρια ευρώ – 28% επί συόλου, μηδενικές εξαγωγές το 2005):

Αξία 2006 (€): Ποσοστό % επί συνόλου: Αξία 2005 (€): Μεταβολή 2005/2006 (%) 123.358.608 27,96 1.035.138 11817,12

Στον κλάδο του περλίτη, σε παγκόσμιο επίπεδο δραστηριοποιούνται δύο ελληνικές εταιρείες: (α) η S&B Βιοµηχανικά Ορυκτά Α.Ε. (πρών Αργυρομεταλλευμάτων και Βαριτίνης Α.Ε.): η παραγωγή υπερβαίνει τους 500.000 τόνους ετησίως σε ήδη κατεργασµένο υλικό. Αποτελεί σηµαντικό µερίδιο της διεθνούς αγοράς

(β) Περλίτες Αιγαίου: η παραγωγή ανέρχεται στους 70.000 τόνων ετησίως, το σύνολο σχεδόν της οποίας εξάγεται σε Ευρώπη και Αµερική.

Οι άνω εταιρείες συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη της Ελλάδας.

Ο περλίτης έχει και ανταγωνιστές, έτσι η εμφάνισή του στην αγορά αποτέλεσε απειλή για ορισμένα ορυκτά όπως: (α) ο βερμικουλίτης: είναι ο σημαντικότερος ανταγωνιστής στα δομικά υλικά (β) ο διατομίτης: χρησιμοποιείται ακόμα σε μεγάλο βαθμό στη διύλιση και διαύγαση υγρών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) www.perlite.net

2) Αθανάσιος Κατερινόπουλος, Μιχαήλ Σταματάκης: “ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ”, Έκδοση Πανεπιστημίου Αθηνών- Tμήμα Γεωλογίας, Αθήνα 2004.

3) www.sandb.com

4) www.milosminingmuseum.com

5) www.wikipedia.gr

6) Πέππας Α. “Εμβάθυνση στην πειραματική διόγκωση του Περλίτη”, Αθήνα 1998.

7) Κοσιάρης Γ. “Τα βιομηχανικά ορυκτά της Ελλάδας”,Γ΄ Συνέδριο για τον Ελληνικό Πλούτο,Αθήνα 1987.

8) www.hepo.gr

9) Δρ. Γεώργιος Χρηστίδης “ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ II (Βιομηχανικά Ορυκτά και Πετρώματα)”, Χανιά 2004.

10) Δρ.Μιχαήλ Σταματάκης “ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ & ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ(Περιβάλλον σχηματισμού, Κοιτάσματα και Βιομηχανικές Χρήσεις τους)” , Έκδοση Πανεπιστημίου Αθηνών- Tμήμα Γεωλογίας, Αθήνα 2001

11) www.humintech.com

12) Α. Φιλλιπίδης, Σημειώσεις Κοιτασματολογίας, Βιομηχανία Ορυκτά και Πετρώματα-Περλίτης,Α.Π.Θ ., 1986

13) Ν.Γ.Νικολάου,Σ.Δ.Πορφύρης, Περλίτης ο Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος, Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, 1979, 566-567