Πόλεμος της Υπερδνειστερίας

Πόλεμος της Υπερδνειστερίας
	Μέρος της Διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης και της διαμάχης της Υπερδνειστερίας
	Αυτονομιστικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια μάχης στο Μπεντέρ
Χρονολογία	2 Νοεμβρίου 1990 – 21 Ιουλίου 1992 ; (1 χρόνος, 8 μήνες, 2 εβδομάδες και 5 μέρες)
Τόπος	Υπερδνειστερία, Μολδαβία
Έκβαση	Νίκη Ρωσίας-Υπερδνειστερίας Η Υπερδνειστερία είναι de facto ανεξάρτητο κράτος, αλλά παραμένει διεθνώς αναγνωρισμένη ως μέρος της Μολδαβίας.;
Αντιμαχόμενοι
Μολδαβία Υπερ της Μολδαβίας εθελοντές από την Υπερδνειστερία ; Ρουμάνοι εθελοντές; και στρατιωτικοί σύμβουλοι;	Υπερδνειστερία ; Ρωσία ; Ουκρανοί εθελοντές ; Γκαγκαούζοι εθελοντές
Ηγετικά πρόσωπα
Μίρτσεα Σνέγκουρ	Ίγκορ Σμιρνόφ; Μπορίς Γέλτσιν ; Αλεξάντρ Λέμπεντ

Ο Πόλεμος της Υπερδνειστερίας (ρουμανικά: Războiul din Transnistria, ρωσικά: Война в Приднестровье) ξέσπασε στις αρχές του Νοεμβρίου του 1990 στην περιοχή Ντουμποσάρι (ρουμανικά: Dubăsari, ρωσσικά: Дубоссары) της Μολδαβίας μεταξύ αυτονομιστών της Υπερδνειστερίας που είχαν την υποστήριξη του τότε σοβιετικού στρατού, και μολδαβικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων μολδαβικών στρατευμάτων και αστυνομίας.

Οι μάχες γίναν πιο σφοδρές από την 1η Μαρτίου του 1992 μέχρι που την 21η Ιουλίου του 1992 κηρύχθηκε κατάπαυση του πυρός, η οποία και τηρήθηκε. Η σύγκρουση είναι μερικές φορές γνωστή ως Μολδαβο-Ρωσικός πόλεμος (ρουμανικά: Războiul moldo-rus) στη Μολδαβία και τη Ρουμανία.^[7]

Πολιτικό παρασκήνιο

Υπό τη σοβιετική κυριαρχία, η Μολδαβική ΣΣΔ έγινε αντικείμενο εκρωσισμού, συμπεριλαμβανομένης της απομόνωσης από τη ρουμανική πολιτιστική κουλτούρα και της επιβολής του κυριλλικού αλφαβήτου για τη ρουμανική γλώσσα.^[8] Κατά τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1980, το πολιτικό τοπίο της Σοβιετικής Ένωσης άλλαζε λόγω των πολιτικών της περεστρόικα και της γκλάσνοστ του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, οι οποίες επέτρεπαν τον πολιτικό πλουραλισμό σε περιφερειακό επίπεδο.

Στη Μολδαβική ΣΣΔ, όπως και σε πολλά άλλα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης, τα εθνικά κινήματα έγιναν η κορυφαία πολιτική δύναμη.^[9] Καθώς αυτά τα κινήματα επέδειξαν ολοένα και πιο εθνικιστικά αισθήματα και εξέφρασαν την πρόθεσή τους να αποχωρήσουν από την ΕΣΣΔ με σκοπό την ένωση με τη Ρουμανία, αντιμετώπισαν αυξανόμενη αντίθεση από τις κυρίως ρωσόφωνες εθνοτικές μειονότητες που ζούσαν στη δημοκρατία.^[10] Αυτή η αντίθεση στις νέες τάσεις και τις πιθανές μελλοντικές πολιτικές εκδηλώθηκε με πιο ορατό τρόπο στην Υπερδνειστερία, όπου, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Μολδαβική ΣΣΔ, οι Μολδαβοί (39,9%) ήταν λιγότεροι από τον συνολικό αριθμό των Ρώσων και των Ουκρανών (53,8%) σύμφωνα με την απογραφή του 1989 στην Υπερδνειστερία, κυρίως λόγω της υψηλότερης μετανάστευσης κατά τη σοβιετική εποχή.

Στις 31 Αυγούστου 1989, το Ανώτατο Σοβιέτ της Μολδαβικής ΣΣΔ ψήφισε δύο νόμους. Ένας από αυτούς όρισε τα μολδαβικά ως επίσημη γλώσσα, αντί της ρωσικής. Ο δεύτερος νόμος όριζε την επιστροφή στο λατινικό ρουμανικό αλφάβητο. Στις 27 Απριλίου 1990, το Σοβιέτ υιοθέτησε επίσης την παραδοσιακή τρίχρωμη σημαία (μπλε, κίτρινο και κόκκινο) με το μολδαβικό έμβλημα και αργότερα, το 1991, άλλαξε τον εθνικό ύμνο σε Deșteaptă-te, române!, τον εθνικό ύμνο της Ρουμανίας από το 1990. Αργότερα, το 1990, οι λέξεις "Σοβιετική" και "Σοσιαλιστική" αφαιρέθηκαν και το όνομα της χώρας άλλαξε σε «Δημοκρατία της Μολδαβίας».

Αυτά τα γεγονότα, συμπεριλαμβανομένου του τέλους του καθεστώτος Τσαουσέσκου με την Ρουμανική επανάσταση τον Δεκέμβριο του 1989 και του μερικού ανοίγματος των συνόρων μεταξύ Ρουμανίας και Μολδαβίας στις 6 Μαΐου 1990, οδήγησαν πολλούς στην Υπερδνειστερία και τη Μολδαβία να πιστέψουν ότι μια ένωση μεταξύ Μολδαβίας και Ρουμανίας ερχόταν σύντομα. Αυτή η πιθανότητα προκάλεσε φόβους στον ρωσόφωνο πληθυσμό ότι θα αποκλειστούν από τις περισσότερες πτυχές της δημόσιας ζωής. Από τον Σεπτέμβριο του 1989, υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες στην περιοχή κατά των εθνοτικών πολιτικών της κεντρικής κυβέρνησης.

Οι διαμαρτυρίες εξελίχθηκαν στο σχηματισμό αποσχιστικών κινημάτων στην Γκαγκαουζία και την Υπερδνειστερία, τα οποία αρχικά επιδίωκαν αυτονομία εντός της Μολδαβικής ΣΣΔ, προκειμένου να διατηρήσουν τα ρωσικά και τα γκαγκαουζικά ως επίσημες γλώσσες. Καθώς το εθνικιστικά κυριαρχούμενο Ανώτατο Σοβιέτ της Μολδαβίας έθεσε εκτός νόμου αυτές τις πρωτοβουλίες, η Δημοκρατία της Γκαγκαουζίας και η Υπερδνειστερία δήλωσαν ότι είναι ξεχωριστές από τη Μολδαβία και ανακοίνωσαν την αίτησή τους να επανενταχθούν στη Σοβιετική Ένωση ως ανεξάρτητες ομοσπονδιακές δημοκρατίες.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1990, ανακηρύχθηκε η δημοκρατία της Υπερδνειστερίας με το όνομα «Πριντνεστρόβιε» στα ρωσικά. Για δύο μήνες, οι μολδαβικές αρχές απείχαν από τη λήψη μέτρων κατά αυτής της διακήρυξης.

Συγκρούσεις

Ντουμποσάρι

Μία από τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ της μολδαβικής κυβέρνησης και των αυτονομιστών έλαβε χώρα στις 2 Νοεμβρίου 1990 στο Ντουμποσάρι.^[11] Τρεις κάτοικοι του Ντουμποσάρι σκοτώθηκαν και 16 τραυματίστηκαν, με αποτέλεσμα τα πρώτα θύματα της σύγκρουσης.^[11]^[12] Στις 13 Δεκεμβρίου 1991 άλλη μια σύγκρουση έλαβε χώρα στην πόλη και ως αποτέλεσμα 27 αυτονομιστές αιχμαλωτίστηκαν και 4 Μολδαβοί στρατιώτες σκοτώθηκαν.

Την 1η Μαρτίου 1992, ο Ιγκόρ Σιπτσένκο, αρχηγός της πολιτοφυλακής των αυτονομιστών της Υπερδνειστερίας στο Ντουμποσάρι, δολοφονήθηκε από έναν έφηβο και η μολδαβική αστυνομία κατηγορήθηκε για τη δολοφονία. Σε απάντηση, Κοζάκοι που ήρθαν από το Ροστόφ επί του Ντον για να υποστηρίξουν την πλευρά της Υπερδνειστερίας εισέβαλαν στο αστυνομικό τμήμα του Ντουμποσάρι κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο πρόεδρος της Μολδαβίας Μίρτσεα Σνέγκουρ, φοβούμενος την έναρξη ένοπλης σύγκρουσης, διέταξε τους 26 αστυνομικούς να παραδοθούν στους επιτιθέμενους Κοζάκους και στις αυτονομιστικές δυνάμεις.

Στις 2 Μαρτίου 1992, ντόπιοι από το Κοτσιέρι (χωριό έξω από το Ντουμποσάρι), αφού άκουσαν για την κατάσταση, εισέβαλαν στην τοπική αποθήκη όπλων για να οπλιστούν εναντίον της πλευράς των αυτομιστών. Οργάνωσαν μια αμυντική γραμμή γύρω από τρία χωριά και σκότωσαν 3 αυτονομιστές.

Μπεντέρ

Τον Ιούνιο του 1992, στην περιοχή Μπεντέρ βρισκόταν υπό διαπραγμάτευση μια εκεχειρία. Ωστόσο, ξέσπασε μια μεγάλης κλίμακας μάχη αφότου οι τακτικές μολδαβικές δυνάμεις εισέβαλαν στην πόλη σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσουν την εξουσία της Μολδαβίας εκεί. Ακολούθησαν σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών μέσα στην πυκνοκατοικημένη πόλη, προκαλώντας και θύματα αμάχων.^[13] Ρωσικές πηγές ανέφεραν «δεκάδες νεκρούς» στους δρόμους.^[13]

Στις 22 Ιουνίου 1992, ενεργώντας με βάση την είδηση ότι στρατεύματα των Ρώσων και τον αυτονομιστών ήταν έτοιμα να διασχίσουν τον δνείστερο και να κινηθούν βαθιά στη Μολδαβία, ο μολδαβικός στρατός διέταξε αεροπορική επιδρομή για τη καταστροφή της γέφυρας μεταξύ Μπεντέρ και Τιράσπολ. Τρία Mikoyan MiG-29 απογειώθηκαν από το Κισινάου, τα δύο οπλισμένα με έξι βόμβες OFAB-250 το καθένα. Δεν επιτεύχθηκαν άμεσα χτυπήματα στον στόχο, αλλά η γέφυρα δέχτηκε ζημιές από τις κοντινές εκρήξεις και τα θραύσματα.

Εκεχειρία και απώλειες

Στις 21 Ιουλίου υπογράφηκε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Αυτό το επίσημο έγγραφο, του οποίου οι γενικές γραμμές καθορίστηκαν από τη ρωσική πλευρά, υπογράφηκε από τους προέδρους της Ρωσίας (Μπορίς Γέλτσιν) και της Μολδαβίας (Μίρτσεα Σνέγκουρ). Η συμφωνία προέβλεπε δυνάμεις για τη διασφάλιση της τήρησης της κατάπαυσης του πυρός και των ρυθμίσεων ασφαλείας, αποτελούμενες από πέντε ρωσικά τάγματα, τρία μολδαβικά τάγματα και δύο τάγματα Υπερδνειστερίας υπό τις διαταγές μιας κοινής στρατιωτικής δομής διοίκησης.

Υπολογίζεται ότι συνολικά σχεδόν χίλιοι άνθρωποι σκοτώθηκαν στις σύγκρουσεις, οι οποίες δεν έλαβαν χώρα μόνο στο Ντουμποσάρι και το Μπεντέρ αλλά και σε άλλα επαρχιακά μέρη, ενώ ο αριθμός των τραυματιών φτάνει τους 3.000.

Λίγες μέρες μετά την επίτευξη εκεχειρίας, μια στρατιωτική αντιπαράθεση έλαβε χώρα μεταξύ ντόπιων και του μολδαβικού στρατού στην Γκίσκα (Gyska), ένα χωριό με ρωσική πλειοψηφία κοντά στο Μπεντέρ. Τουλάχιστον τρεις χωρικοί σκοτώθηκαν.

Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων "Memorial", ντόπιοι αυτόπτες μάρτυρες του Μπεντέρ στις 19 Ιουνίου 1992 είδαν μολδαβικά στρατεύματα σε τεθωρακισμένα οχήματα να πυροβολούν σκόπιμα σπίτια, αυλές και αυτοκίνητα με βαριά πολυβόλα.^[14] Την επόμενη μέρα, τα μολδαβικά στρατεύματα φέρονται να πυροβόλησαν πολίτες που κρύβονταν σε σπίτια, προσπαθούσαν να δραπετεύσουν από την πόλη ή βοηθούσαν τραυματίες αυτονομιστές. Άλλοι ντόπιοι αυτόπτες μάρτυρες κατέθεσαν ότι την ίδια ημέρα, άοπλοι άνδρες που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία του κέντρου του Μπέντερ κατόπιν αιτήματος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Υπερδνειστερίας, δέχτηκαν πυρά από πολυβόλα.^[14]

Στα τέλη του ιουνίου και οι δύο πλευρές ενεπλάκησαν σε έντονες μάχες στους δρόμους, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν άρματα μάχης, πυροβολικά και εκτοξευτές χειροβομβίδων. Αξιωματικοί και από τις δύο πλευρές παραδέχτηκαν ότι αυτές οι ενέργειες οδήγησαν σε αύξηση των αμάχων θυμάτων.^[14] Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ασθενοφόρα δέχτηκαν πυρά, με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται για τις επιθέσεις. Πηγές της Υπερδνειστερίας ανέφεραν ότι στο Μπεντέρ, ένας γιατρός σκοτώθηκε και αρκετοί τραυματίστηκαν, ενώ έξι μέλη προσωπικού ασθενοφόρων τραυματίστηκαν στο Καούσενι.^[14]

Στην μολδαβική πόλη του Κισινάου, παρατηρητές του κέντρου ανθρωπίνων δικαιωμάτων πήραν συνέντευξη από 12 αιχμαλώτους πολέμου της Υπερδνειστερίας. Οι κρατούμενοι δήλωσαν ότι κατά την αρχική τους κράτηση και ανάκριση στο Καούσενι, ξυλοκοπήθηκαν άγρια με ρόπαλα και κοντάκια όπλων από τη μολδαβική αστυνομία, ενώ απειλήθηκαν και με τυφεκισμό.^[14] Υπήρξαν επίσης αναφορές για ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια αιχμαλώτων Μολδαβών αστυνομικών, στρατιωτών και εθελοντών από τις δυνάμεις των αυτονομιστών της Υπερδνειστερίας.^[14]

Παραπομπές

↑ Munteanu, Anatole (10 Ιουλίου 2009). Кампания в Тигине [Campaign in Tigine]. artofwar.ru (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2022.
↑ Kumar Rupesinghe and Valery A. Tishkov (1996), "Ethnicity and power in the contemporary world" Chapter 5, "Dynamics of the Moldova Trans-Dniester ethnic conflict (late 1980s to early 1990s)" Αρχειοθετήθηκε 10 March 2009 στο Wayback Machine., United Nations University Press
↑ «Mircea Snegur: 'Ne-am achitat cu România cu un MiG 29'». 14 Οκτωβρίου 2011.
↑ de Waal, Thomas (2018). Uncertain Ground: Engaging with Europe's De Facto States and Breakaway Territories (PDF). Carnegie Endowment for International Peace. σελ. 39. Neither side had a proper military force. The intervention of the Russian Fourteenth Army and its commander General Alexander Lebed on behalf of the Transdniestrians was decisive.
↑ Kosienkowski, Marcin· Schreiber, William (8 Μαΐου 2012). Moldova: Arena of International Influences. Lexington. ISBN 9780739173923. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2022.
↑ Bejan, Ștefan (21 August 2017). «'Noi trebuie să ne închinăm rușilor și să uităm de români'. Interviu cu primul lider al găgăuzilor din Moldova» (στα ro). moldNova. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 23, 2017. https://web.archive.org/web/20170823095523/http://moldnova.eu/ro/noi-trebuie-sa-ne-inchinam-rusilor-si-sa-uitam-de-romani-interviu-cu-primul-lider-al-gagauzilor-din-moldova-20505.html/.
↑ Ursu, Valentina (1 March 2020). «Oazu Nantoi: "Conflictul nu este intern. Pacificatorii ruși au menirea de a nu admite rezolvarea acestui conflict"» (στα ro). Radio Europa Liberă Moldova. https://moldova.europalibera.org/a/oazu-nantoi-conflictul-nu-este-intern-pacificatorii-ru%C8%99i-au-menirea-de-a-nu-admite-rezolvarea-acestui-conflict-/30462562.html.
↑ «Transdniestrian conflict: origins and issues». OSCE. 10 Ιουνίου 1994. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2022.
↑ Hare, Paul (1999). «Who are the Moldovans?». Στο: Paul Hare· Mohammed Ishaq· Judy Batt, επιμ. Reconstituting the market: the political economy of microeconomic transformation. Taylor & Francis. σελ. 363. ISBN 90-5702-328-8. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2009.
↑ Hare, Ishaq, Batt, p. 369-370.
↑ ^11,0 ^11,1 Erika Dailey· Jeri Laber· Lois Whitman (1993). Human Rights in Moldova: The Turbulent Dniester (Page 4). Human Rights Watch. ISBN 9781564320896. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2011.
↑ «Dubossary marked anniversary of the first Dniester engagement». newdaynews.ru. 4 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2011.
↑ ^13,0 ^13,1 «Moldovan Forces Seize A Key Town». The New York Times. 21 June 1992. https://www.nytimes.com/1992/06/21/world/moldovan-forces-seize-a-key-town.html.
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 «Large-scale and gross violations of human rights and the situation in the zone of armed conflict in and around the city of Bender (June–July, 1992)». Human Rights Center "Memorial". Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2014.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Transnistria War στο Wikimedia Commons

[1] Munteanu, Anatole (10 Ιουλίου 2009). Кампания в Тигине [Campaign in Tigine]. artofwar.ru (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2022.

[rupesinghe-2] Kumar Rupesinghe and Valery A. Tishkov (1996), "Ethnicity and power in the contemporary world" Chapter 5, "Dynamics of the Moldova Trans-Dniester ethnic conflict (late 1980s to early 1990s)" Αρχειοθετήθηκε 10 March 2009 στο Wayback Machine., United Nations University Press

[3] «Mircea Snegur: 'Ne-am achitat cu România cu un MiG 29'». 14 Οκτωβρίου 2011.

[4] Waal, Thomas (2018). Uncertain Ground: Engaging with Europe's De Facto States and Breakaway Territories (PDF). Carnegie Endowment for International Peace. σελ. 39. Neither side had a proper military force. The intervention of the Russian Fourteenth Army and its commander General Alexander Lebed on behalf of the Transdniestrians was decisive.

[5] Kosienkowski, Marcin· Schreiber, William (8 Μαΐου 2012). Moldova: Arena of International Influences. Lexington. ISBN 9780739173923. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2022.

[6] Bejan, Ștefan (21 August 2017). «'Noi trebuie să ne închinăm rușilor și să uităm de români'. Interviu cu primul lider al găgăuzilor din Moldova» (στα ro). moldNova. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 23, 2017. https://web.archive.org/web/20170823095523/http://moldnova.eu/ro/noi-trebuie-sa-ne-inchinam-rusilor-si-sa-uitam-de-romani-interviu-cu-primul-lider-al-gagauzilor-din-moldova-20505.html/.

[7] Ursu, Valentina (1 March 2020). «Oazu Nantoi: "Conflictul nu este intern. Pacificatorii ruși au menirea de a nu admite rezolvarea acestui conflict"» (στα ro). Radio Europa Liberă Moldova. https://moldova.europalibera.org/a/oazu-nantoi-conflictul-nu-este-intern-pacificatorii-ru%C8%99i-au-menirea-de-a-nu-admite-rezolvarea-acestui-conflict-/30462562.html.

[8] «Transdniestrian conflict: origins and issues». OSCE. 10 Ιουνίου 1994. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2022.

[9] Hare, Paul (1999). «Who are the Moldovans?». Στο: Paul Hare· Mohammed Ishaq· Judy Batt, επιμ. Reconstituting the market: the political economy of microeconomic transformation. Taylor & Francis. σελ. 363. ISBN 90-5702-328-8. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2009.

[Hare369-10] Hare, Ishaq, Batt, p. 369-370.

[Dubasari-11] 11,0 ^11,1 Erika Dailey· Jeri Laber· Lois Whitman (1993). Human Rights in Moldova: The Turbulent Dniester (Page 4). Human Rights Watch. ISBN 9781564320896. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2011.

[nr2.ru-12] «Dubossary marked anniversary of the first Dniester engagement». newdaynews.ru. 4 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2011.

[:0-13] 13,0 ^13,1 «Moldovan Forces Seize A Key Town». The New York Times. 21 June 1992. https://www.nytimes.com/1992/06/21/world/moldovan-forces-seize-a-key-town.html.

[Memorial-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ^14,5 «Large-scale and gross violations of human rights and the situation in the zone of armed conflict in and around the city of Bender (June–July, 1992)». Human Rights Center "Memorial". Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]