Πτυελοδοχείο
Το πτυελοδοχείο (αγγλ. spit(t)oon ή cuspidor) είναι ένα ειδικό δοχείο που χρησιμεύει για να δέχεται πτύελα (σάλια κτλ) ή άλλα υλικά που απορρίπτονται με πτύση (φτύσιμο) όπως καπνό (ταμπάκο), κρασί μετά τη δοκιμή κ.ά. Χρησιμοποιείται επίσης στα νοσοκομεία και οδοντιατρεία. Στην ελληνική, χρησιμοποιείται μεταφορικά και ως υποτιμητικό, προσβλητικό ή σκωπτικό. [1] [2][3]
Κατασκευή και χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το δοχείο συνήθως κατασκευαζόταν από μπρούτζο ώστε να μην οξειδώνεται. Άλλα υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν ο σίδηρος, το γυαλί και η πορσελάνη. Υπήρχαν πτυελοδοχεία υψηλής ποιότητας με περίτεχνη διακόσμηση, για χώρους όπως ακριβά ξενοδοχεία. Έχει επίπεδο πυθμένα και είναι έτσι φιαγμένο ώστε να μην ανατρέπεται εύκολα. Εσωτερικά έχει ένα " χείλος " ώστε σε περίπτωση ανατροπής να μη χυθεί το περιεχόμενο. Μερικά έχουν καπάκια και άλλα έχουν τρύπες στα πλάγια , μερικές φορές με πώμα , για να διευκολύνεται η εκκένωση και ο καθαρισμός. Κατά τις αρχές του 20ου αιώνα, οι γιατροί συνιστούσαν στους πάσχοντες από φυματίωση να χρησιμοποιούν προσωπικά φορητά πτυελοδοχεία τσέπης αντί των δημοσίων. Στην Ελλάδα αυτός ο τύπος πτυελοδοχείου λεγόνταν πτυελίστρα (η) και αναφέρεται ως υάλινο με πώμα.[4] Αυτό το πτυελοδοχείου τσέπης ήταν επινόηση του Γερμανού ιατρού Peter Dettweiler (1837-1904) στα τέλη του 19ου αιώνα.[5] Παρόμοιες συσκευές εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από μερικούς φυματικούς.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα τέλη του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ και την Αυστραλία το πτυελοδοχείο έγινε ένα πολύ κοινό σκεύος σε παμπ και σαλούν, οίκους ανοχής , ξενοδοχεία , καταστήματα , τράπεζες , σιδηροδρομικά βαγόνια , και σε άλλα μέρη όπου συγκεντρώνονταν άνθρωποι ( κυρίως ενήλικες άνδρες ). Παλαιότερα τα πτυελοδοχεία θεωρήθηκαν στοιχεία προόδου στη δημόσια συμπεριφορά και την υγεία, αφού αντικαθιστούσαν το φτύσιμο στο πάτωμα και τους δρόμους. Σε ορισμένα μέρη θεσπίστηκαν νόμοι που απαγόρευαν το φτύσιμο δημοσίως εκτός αν αυτό γινόταν σε πτυελοδοχείο .
Μετά την επιδημία γρίπης του 1918 οι υποστηρικτές της υγιεινής και των καλών τρόπων άρχισαν να δυσφημίζουν τη δημόσια χρήση του πτυελοδοχείου , και έτσι η χρήση του άρχισε να παρακμάζει . Οι τσίχλες αντικατέστησαν τον καπνό ως αγαπημένο υλικό για μάσημα στη νεότερη γενεά. Τα τσιγάρα επίσης θεωρήθηκαν πιο υγιεινά από το μάσημα του καπνού . Ακόμα και στη δεκαετία του 1930 δεν ήταν ασυνήθιστο θέαμα το πτυελοδοχείο σε ορισμένους δημόσιους χώρους σε περιοχές των ΗΠΑ. Όμως ο τεράστιος αριθμός των παλαιών μπρούτζινων πτυελοδοχείων αποσύρθηκαν και κατέληξαν στην ανακύκλωση μετάλλων για τις ανάγκες του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου. Μια μεγάλη δημόσια συλλογή πτυελοδοχείων υπάρχει στο Durham της Β. Καρολίνας. Το 2008 , το εκεί μουσείο καπνού πρόσθεσε στο εκθετήριο του 282 πτυελοδοχεία, και φέρεται ως η μεγαλύτερη συλλογή του κόσμου. [6] Το πτυελοδοχείο παρέμεινε σε χρήση στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες σε δημόσια κτίρια, τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1970. Για παράδειγμα, το Μουσείο Capitol της Γεωργίας στην Ατλάντα, έχει ως έκθεμα ένα πτυελοδοχείο που εχρησιμοποιείτο σε νομοθετικές συνεδρίες στα 1970. Η Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών έχει επίσης πτυελοδοχεία σε διάφορα σημεία της Αίθουσας Συνεδριάσεων (Senate Chamber) καθώς θεωρείται μια παράδοση της Γερουσίας. [7] Ομοίως, κάθε Δικαστικός στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχει ένα πτυελοδοχείο δίπλα στο κάθισμα του/της στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ωστόσο, αυτά τα πτυελοδοχεία λειτουργούν απλώς ως κάλαθοι αχρήστων.
Το πτυελοδοχείο στην Κίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Κίνα κατά τη διάρκεια της δυναστείας Qing και αργότερα στην Ιαπωνία , ένα χρυσό πτυελοδοχείο ήταν μεταξύ των πολλών αντικειμένων που εμφανίζονται μπροστά από τον αυτοκράτορα σε μεγάλες τελετές . [9] Όταν η Κίνα έγινε κομμουνιστικό κράτος το 1949 , το πτυελοδοχείο έγινε πολύ πιο διαδεδομένο: Ετοποθετείτο σε κάθε πιθανό δημόσιο χώρο ενώ ήταν και πολύ κοινό στα σπίτια. Η μαζική χρήση των πτυελοδοχείων ήταν χωρίς αμφιβολία μια πρακτική δημόσιας υγιεινής , που είχε στόχο να περιορίσει την κινεζική συνήθεια του φτυσίματος στο πάτωμα. Τα πτυελοδοχεία που χρησιμοποιούνταν στην Κίνα ήταν συνήθως κατασκευασμένα από λευκή πορσελάνη, μερικές φορές διακοσμημένα με την παραδοσιακή κινεζική τέχνη εξωτερικά. Τα πτυελοδοχεία χρησιμοποιήθηκαν ακόμα και κατά τη διάρκεια επίσημων εργασιών από πολιτικούς της Κίνας, ειδικά όταν ο Deng Xiaoping έκανε συχνή χρήση του πτυελοδοχείου στις συναντήσεις του με άλλους πολιτικούς. [10] Αυτό τελικά έγινε αντικείμενο εμπαιγμού από τα ΜΜΕ έξω από την Κίνα . Ως απάντηση , τα πτυελοδοχεία σε μεγάλο βαθμό αποσύρθηκαν από τους δημόσιους χώρους στην Κίνα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Στη σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πτυελοδοχεία δεν είναι πλέον κοινό θέαμα σε δημόσιους χώρους. Υπάρχουν λίγες εταιρείες που κατασκευάζουν σήμερα πτυελοδοχεία για τους χρήστες του καπνού για μάσηση. Μια ειδική χρήση χρήση του πτυελοδοχείου γίνεται κατά τις δοκιμασίες και εκθέσεις κρασιών, καφέ ή άλλων ποτών . Αφού ο δοκιμαστής βάλει στο στόμα του μια γουλιά κρασί για τη δοκιμή, μετά το φτύνει ώστε να μην περιπέσει σε μέθη. [11]
Στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πτυελοδοχεία προβλέπονταν σε χώρους εργασίας όπως καταστήματα, εργαστήρια, γραφεία κτλ με Προεδρικό Διάταγμα του 1934. Αυτά έπρεπε να πλένονται "δι' απολυµαντικής διαλύσεως τουλάχιστον άπαξ της ηµέρας." [12] Αυτό καταργήθηκε με το ΠΔ 16 του 1996 που δεν προβλέπει την υποχρέωση χρήσης πτυελοδοχείων. Η σχετική υποχρέωση παραμένει σε νομοθεσία που αφορά χώρους δοκιμασίας κρασιών ή άλλων ποτών.[13]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Δημήτρης Δανίκας, «Πτυελοδοχείο», ιστοχώρος «Πρώτο Θέμα», 07/03/2013: «… ξεχαρβάλωσε την Αθήνα και [ … ] την μεταμόρφωσε σε πτυελοδοχείο όλων των άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών.»
- ↑ Π. Τατσόπουλος, «Ήμουν κι εγώ εκεί»"Δεν φιλοδοξώ να γίνω τίποτε άλλο από το ηχείο σας. Το πτυελοδοχείο σας. Ο σάκος του μποξ. Το κλύσμα των εμμονών σας".
- ↑ Αθανάσιος Κανελλόπουλος, Το Επταήμερο της αλλαγής. Κάκτος, 1982, σ. 140.: "Έχει μετατραπεί πιά σε πτυελοδοχείο η ελληνική τηλε-πόρωση."
- ↑ 1) Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη (π. 1935). 2) Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς», π. 1965.
- ↑ Ελένη Κουτρούλια et al., Η Ιστορία των Αντιφυµατικών Ιδρυµάτων και Ιατρείων στην Πελοπόννησο, ΑΧΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ, Τόμος 32ος, τεύχος 2, Oκτώβριος 2013, σ. 143.
- ↑ Deborah Straszheim, "Griswold Man May Have World's Largest Spittoon Collection". Norwich (Connecticut) Bulletin. June 16, 2008.
- ↑ «Senate Traditions» (PDF). Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2012.
- ↑ «Spittoon». The Walters Art Museum. Εξωτερικός σύνδεσμος στο
|publisher=(βοήθεια) - ↑ Wan Yi, Wang Shuqing and Lu Yanzheng, Life in the Forbidden City, 2006 Commercial Press (H.K.) Ltd., σ. 30
- ↑ Kaphle, Anup (May 17, 2013). «Chinese tourists’ bad manners harming country’s reputation, says senior official». The Washington Post. http://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2013/05/17/chinese-vice-premier-says-chinese-tourists-bad-manners-is-harming-china. Ανακτήθηκε στις 2014-08-25.
- ↑ «Wine Tasting». RedWines.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ Π.Δ. 14 Μαρτίου 1934, "Περί υγιεινής και ασφαλείας των εργατών και υπαλλήλων των πάσης φύσεως βιοµηχανικών και βιοτεχνικών εργοστασίων, εργαστηρίων κλπ." (ΦΕΚ 112/Α/22-3-34) άρθρο 42.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Κοινή Υπουργική Απόφαση 1746/2015 - ΦΕΚ 135/Β/22-1-2015 "Καθορισμός των προδιαγραφών για τις υπηρεσίες του άρθρου 25 του Ν. 4276/2014 (ΦΕΚ 155/30-07-2014),των τεχνικών, λειτουργικών και ειδικών προδιαγραφών των εγκαταστάσεων των οινοτουριστικών επιχειρήσεων", άρθ. 1(β)