Παναγιώτης Β. Τζαμαλίκος

Ο Παναγιώτης Β. Τζαμαλίκος, γεννημένος το 1951, είναι ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του αφορούν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία (Προσωκρατικούς, Κλασική και Ύστερη Αρχαιότητα), τις σχέσεις Ελληνισμού και Χριστιανισμού, την εξέλιξη του χριστιανικού δόγματος από τις αρχές του έως τον δέκατο πέμπτο αιώνα, την επίδραση της χριστιανικής σκέψης στον Νεοπλατωνισμό και αντιστρόφως, τη Θεολογία των Εκκλησιαστικών Πατέρων και τον Ωριγένη. Επίσης ερεύνησε αρχαία αδημοσίευτα χειρόγραφα σε βιβλιοθήκες των μοναστηρίων των Μετεώρων και της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης της Ιερουσαλήμ. Σχετικά έχουν εκδοθεί τρεις τόμοι, με μέχρι τώρα άγνωστα αρχαία κείμενα, από τους εκδοτικούς οίκους Brill (2012), Cambridge University Press (2013), και Ferdinand Schöningh (2020).

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς προερχόμενους από τη Σμύρνη. Ο πατέρας του κατήγετο από παλαιά οικογένεια του Μοναστηρίου, η οποία εμπορευόταν ξυλεία στη Σμύρνη μέσω του λιμένος της Θεσσαλονίκης. Η μητέρα του Μαρίτσα είχε γεννηθεί στη Σμύρνη, όπως και ο πατέρας του.

Πήρε πρώτο πτυχίο από το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και δεύτερο πτυχίο από το Φιλοσοφικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ίδιου Πανεπιστημίου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σκωτία και ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Έκανε ακαδημαϊκή καριέρα τόσο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1990-2018) όσο και στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης (ως senior fellow και επισκέπτης καθηγητής, 1986-2001).

Ακαδημαϊκές δραστηριότητες και διακρίσεις

Με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε το 1993 το «Εργαστήριο Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας» στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το Εργαστήριο εξυπηρέτησε επί πολλά χρόνια διδακτικούς και ερευνητικούς στόχους υπό τη διεύθυνσή του. Η διδακτική του δραστηριότητα επεκτάθηκε σχεδόν σε όλα τα Τμήματα της Πολυτεχνικής Σχολής. Τα κύρια γνωστικά αντικείμενά του ήταν η Εισαγωγή στη Φιλοσοφία και η Φιλοσοφία της Τεχνολογίας -ένα γνωστικό αντικείμενο που ο ίδιος εισήγαγε στην Ελλάδα και έγραψε δύο σχετικά συγγράμματα. Το 1995 διοργάνωσε επιστημονική ημερίδα με θέμα: «Η έννοια της ευθύνης στην τεχνοκρατούμενη κοινωνία».

Το 2018 του απονεμήθηκε από τον Πρύτανη του Α.Π.Θ. το Βραβείο Αριστείας ως αναγνώριση του επιστημονικού του έργου στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Τον Νοέμβριο του 2018 ανακηρύχθηκε Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Δημοσιεύσεις

Βιβλία

• Ελληνισμός και Αλλοτρίωση (η ευρωπαϊκή πρόκληση). Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1982.
• Έχει μέλλον η δημοκρατία; Β΄ έκδοση, με πρόλογο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Εκδόσεις Ιωνία, 1983.
• (Επιμέλεια:) Μνήμη Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Ομιλίες – Μελέτες – Κείμενα. Εκδόσεις Γιαλλελής, Αθήνα 1988.
• Δημοσιογραφία και Φιλοσοφία. Εκδόσεις Γιαλλελής, Αθήνα 1990.
• The Concept of Time in Origen. “Peter Lang”, Bern, Frankfurt, Paris, New York 1991, ISBN 978-3261044402 [1]
• Το Εργαστήριο Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη 1996.
• Εισαγωγή στην Φιλοσοφία της Τεχνολογίας, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1997.
• Φιλοσοφικές Θεωρήσεις της Τεχνολογίας, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1997.
• Origen: Cosmology and Ontology of Time. “Supplements to Vigiliae Christianae”, vol. 77, “Brill”, Leiden 2006,
• Origen: Philosophy of History and Eschatology. “Supplements to Vigiliae Christianae”, vol. 85, “Brill”, Leiden 2007.
• A newly discovered Greek Father. Cassian the Sabaite, eclipsed by “John Cassian” of Marseilles. “Supplements to Vigiliae Christianae”, vol. 111, “Brill”, Leiden 2012.
• The real Cassian revisited. Monastic Life, Greek Paideia, and Origenism in the Sixth Century. A Greek Study of an Ancient Manuscript.  “Supplements to Vigiliae Christianae”, vol. 112, “Brill”, Leiden 2012.
• An Ancient Commentary on the Book of Revelation. A Critical Edition of the Scholia in Apocalypsin. "Cambridge University Press", 2013.
• Anaxagoras, Origen and Neoplatonism – The Legacy of Anaxagoras to Classical and Late Antiquity. 2 volumes, “De Gruyter”, Berlin / New York, 2016.
• Origen: New Fragments from the Commentary on Matthew - Codices Sabaiticus 232 & Holy Cross 104, Jerusalem, Verlag "Ferdinand Schöningh - Brill", Paderborn, 2020.
• Origen and Hellenism: The Interplay Between Greek and Christian Ideas in Late Antiquity, Peter Lang, New York 2022 (forthcoming).

Άρθρογραφία (επιλογή)

• “Origen - the source of Augustine's theory of Time”, Φιλοσοφία, Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 17-18 (1987-88), σελ. 396-418.
• “The autonomy of the Stoic view of Time”, Φιλοσοφία, Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 19-20 (1989-90), σελ. 352-369.
• “Origen and the Stoic View of Time”, Journal of the History of Ideas, vol. 52, No. 4 (Oct. - Dec., 1991), pp. 535-561.
• «Φιλοσοφία και Τεχνολογία», Φιλοσοφία, Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 21-22 (1991-92), σελ. 116-143.
• “Η θρησκευτική έκφανση της Τεχνολογίας”, Φιλοσοφία, Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 23-24 (1993-94), σελ. 62-87.
• “The concept of matter (ύλη) in Plato’s Timaeus”, Φιλοσοφία, Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών, τ. 27-28 (1997-98), σελ. 131-141.
• «Η τεχνολογία ως φιλοσοφικό ζήτημα στον Heidegger». Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών 27 (1999), 55-75.
• “The Aristotelian sense of accidental being and its significance for Patristic thought”, στον συλλογικό τόμο Aristotle on Metaphysics, 1999, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1999, σελ. 171-185.
• “Origen and Philosophy”, in Mark Edwards (ed.) The Routledge Handbook of Early Christian Philosophy, pp. 397-425, Routledge, Oxford, 2021.
• Επίσης, συνεργάσθηκε με ημερήσιες εφημερίδες και δημοσίευσε αναλύσεις σε ζητήματα πολιτικής και βιβλιοκρισίες. Καθημερινή και Ελευθεροτυπία (1980-2003).

Πηγές

• Παναγιώτης Τζαμαλίκος: Προσωπική ιστοσελίδα
• Casiday, Augustine: "Review of Tzamalikos". In: Journal of Medieval Monastic Studies (2014)[2]
• Allen, Garrick V.: "Review of An Ancient Commentary on the Book of Revelation: A Critical Edition of the Scholia in Apocalypsin by P. Tzamalikos" (2014)[3]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βραβεία Αριστείας 2018 του ΑΠΘ