Ξυστά (τεχνική)
Τα Ξυστά είναι τεχνική διακόσμησης της πρόσοψης των οικοδομημάτων που συναντάται στην περιοχή Πυργί του νησιού Χίος. Αποτελείται από γεωμετρικά διακοσμητικά σχήματα χαραγμένα κατά βάση από τα μισά της πόρτας εισόδου, σε ποικίλα σχέδια μεταξύ των οποίων κύκλοι, ρόμβοι, πελαργοί και κλαδιά δέντρων. Η τεχνοτροπία αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της εν λόγω τοπικής κοινότητας καθιστώντας την περιοχή ιστορικού ενδιαφέροντος. [1][2]
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο όρος ξυστά έχει αποδοθεί από την τεχνοτροπία κατασκευής κατά την οποία απαιτείται η σταδιακή αφαίρεση υλικών που είχε επικαλυφθεί στην επιφάνεια της πρόσοψης του κτήματος σε προγενέστερο στάδιο. Επί της ουσίας ο τεχνίτης αφαιρεί μέρος του λευκού σοβά με τα κατάλληλα εργαλεία αποδίδοντας σχέδια.
Τόπος και χρόνος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η τεχνική των «Ξυστών» για κάποιους αποτελεί ανατολίτικη τεχνοτροπία και για άλλους θεωρείται Ιταλικής προελεύσεως (STUCCO / Sgraffito). Ωστόσο, τα «Ξυστά» φαίνεται να προέρχονται από 3 διαφορετικές περιόδους. [1]
- Η πρώιμη περίοδος, στην οποία ανήκουν τα ξυστά από το διάστημα της εμφάνισής τους έως τα μισά του 19ου αιώνα
- Η δεύτερη περίοδος φθάνει περίπου έως το 1950
- Η τρίτη περίοδος φθάνει ως τον 20ο αιώνα
Σχεδόν όλα τα σπίτια, τα δημόσια κτήρια και οι εκκλησίες του χωριού, έχουν στο εξωτερικό τους τα ξυστά. Δεν πρόκειται μόνο για μια διακοσμητική τεχνική αλλά για ένα πολιτισμικό φαινόμενο, μία υπαρκτή παραδοσιακή τέχνη που εξελίσσεται ακόμα. [3]
Τεχνική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εργαλεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Διαβήτης
- Χάρακας
- Πιρούνι
- Μυστρί
Υλικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μαύρη άμμος
- Ασβέστη
Διαδικασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για την κατασκευή χρειάζεται αρχικά η ανάμιξη των υλικών με τσιμέντο, ασβέστη και άμμο θαλάσσης. Η παρασκευή αυτή απλώνεται με μυστρί στην επιφάνεια των οικοδομημάτων. Στη συνέχεια, η επιφάνεια αυτή καλύπτεται με ρευστό ασβέστη και γίνεται άσπρη. Μόλις στεγνώσει, χαράσσονται πάνω σ’ αυτήν μοτίβα με τη βοήθεια διαφόρων εργαλείων όπως ο διαβήτης, το αλφάδι, το μέτρο, και η μεταλλική γραφίδα. Το επόμενο βήμα είναι να ξυστεί η επιφάνεια του ασβέστη σε σχέδια όπως τρίγωνα, ρόμβοι, κύκλοι, ημικύκλια και πληθώρα ακόμα σχεδίων. Αυτό γίνεται με ένα πιρούνι. Μόλις φύγει ο ασβέστης, εμφανίζεται το σκούρο υπόστρωμα και διαμορφώνονται τα μοτίβα που είναι στην πλειοψηφία τους γεωμετρικά. [1]
Πολιτισμική επιρροή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τα έτη 1998-1999, υλοποιήθηκε έργο με τίτλο «Διατήρηση και αποκατάσταση των κτηριακών όψεων στο Πυργί της Χίου», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος RAPHAEL code 97/F, στόχος του οποίου ήταν η ανάδειξη της ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας της τεχνοτροπίας των «Ξυστών».
Γκαλερί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Τα Ξυστά στο Πυργί της Χίου». www.egeorgalas.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2021.
- ↑ tzeni (9 Αυγούστου 2017). «Το "ζωγραφιστό χωριό". Έχει αναδειχθεί σε διατηρητέο μνημείο και φημίζεται για την εξωτερική διακόσμηση των κτιρίων με γεωμετρικά σχήματα». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2021.
- ↑ Τσαγκαράκης, Κωνσταντίνος-Αντώνιος (2005). Αξιοποίηση και ανάδειξη των πολιτιστικών και φυσικών πόρων του Πυργίου διαμέσου τουριστικής ερμηνείας. http://hellanicus.lib.aegean.gr/handle/11610/11435.