Κανλικά Τραπεζούντας

Η ονομασία Κανλικά προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις Κανλί-καγιά που σημαίνουν ματωμένος βράχος. Βρισκόταν σε μικρή απόσταση -περίπου 4-5 χλμ- νότια της Τραπεζούντας και συγκροτήθηκε από οικογένειες που κατέφυγαν εκεί κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, εξαιτίας των θηριωδιών των περίφημων τερεμπέηδων της Ματσούκας. Οχτακόσιες οικογένειες, μας πληροφορεί ο Νίκος Λαπαρίδης, την περίοδο εκείνη, κατέφυγαν στην Τραπεζούντα και άλλα παραθαλάσσια μέρη. Οικογένειες από το Χαμουρί, το Σκαλίτα, τη Λαραχανή κ.λ.π. ήταν αυτές που συγκρότησαν τον οικισμό, χτίζοντας σπίτια σε κτήματα που αγόρασαν από Οθωμανούς μπέηδες.Το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων του Κανλικά διατήρησε πολλά στοιχεία απ’ αυτό της Ματσούκας, όπως και διατηρήθηκαν έθιμα ανάλογα.

Η κύρια πηγή εισοδήματος των κατοίκων του Κανλικά ήταν η σχέση τους με την αγορά της Τραπεζούντας. Αγωγιάτες, παπλωματάδες, ραφτάδες, τσαγκάρηδες, έμποροι, υπάλληλοι, ξυλουργοί, μαστόροι, τενεκετζήδες κ.λ.π. ήταν τα επαγγέλματα που εξασκούσαν. Ανεβοκατέβαιναν πρωί-βράδυ στην πόλη και εξασφάλιζαν στις οικογένειές τους ένα καλό εισόδημα. Παράλληλα η περιορισμένη γεωργία και κτηνοτροφία λειτουργούσαν ως σοβαρό συμπλήρωμα της οικογενειακής οικονομίας, με πρωταγωνιστές τις γυναίκες, οι οποίες κατέβαζαν και πουλούσαν στην Τραπεζούντα τα προϊόντα τους, γιαούρτια, υλιστόν, μιντζίν, βούτορον, αβγά κ.α.

Διθέσιο ήταν το δημοτικό σχολείο, όπου δίδασκαν δάσκαλοι, απόφοιτοι του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας, συνήθως ντόπιοι. Στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου (τη Παναίας) ήταν αφιερωμένος ο ενοριακός ναός του χωριού. Υπήρχαν και τα εξωκλήσια της Αγίας Πελαγίας που γιόρταζε στις 4 Μαίου, του Αγίου Ακινδύνου που γιόρταζε στις 22 Αυγούστου και της Ευαγγελίστριας που γιόρταζε στις 25 Μαρτίου. Απλωμένα τα σπίτια σε μεγάλη και ειδυλλιακή έκταση έμοιαζαν με εξοχικές κατοικίες μέσα σε μια καταπράσινη φύση. Πολλές χριστιανικές οικογένειες από την Τραπεζούντα παραθέριζαν στο Κανλικά, για το ευχάριστο και δροσερό του κλίμα. Η μικρή απόσταση από την Τραπεζούντα, διευκόλυνε την έφεση για σπουδές, ιδίως κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Επιστήμονες και κυρίως δάσκαλοι ήρθαν στην Ελλάδα με την ανταλλαγή. Ο οικισμός αποδιοργανώθηκε το 1922 όταν πια η διαβίωση εκεί έγινε αφόρητη και οι κάτοικοι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς προς την Ελλάδα κυρίως.

Σήμερα το Κανλικά, (Beştaş-Μπεστάς το ονόμασαν οι τουρκικές αρχές, που σημαίνει πέντε πέτρες), κατοικείται στην πλειοψηφία του, από Θοανήτες-Τονιαλήδες που έχουν ως μητρική τους γλώσσα τα ρωμαίϊκα-ποντιακά.