Ιερά Οδός

Το παρόν λήμμα αφορά την Ιερά Οδό στα νεώτερα χρόνια, για την αρχαία οδό: Αρχαία Ιερά Οδός

Η Ιερά Οδός είναι ο αρχαιότερος δρόμος της Ελλάδας. Όμως η ανάδειξή του ως μνημείου της κλασικής αρχαιότητας με την αντίστοιχη ιστορική του αξία δεν έχει προχωρήσει. Επί 2.500 χρόνια παρέμενε ο μοναδικός εθνικός δρόμος που συνέδεε την Αθήνα με τη Βόρεια Ελλάδα, την Ήπειρο και την Πελοπόννησο. Η κατασκευή του με υποδομές και άσφαλτο έγινε το 1927. Έκτοτε έχει την ίδια μορφή, με μόνη διαφοροποίηση ορισμένες διαπλατύνσεις. Καμιά άλλη πρόσβαση στην Αθήνα δεν υπήρχε μέχρι το 1956, όταν κατασκευάστηκε η Λεωφόρος Καβάλας, η οποία συναντιέται με την Ιερά Οδό στο ύψος της Μονής Δαφνίου.

Στη συνέχεια, με τη διάνοιξη της εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας το «διάσελο» του Δαφνιού έπαψε να είναι η μοναδική σύνδεση με τη Βόρεια Ελλάδα. Η μοναδική αυτή λειτουργικότητα της Ιεράς Οδού ως μόνης εθνικής οδού που περνούσε από το Χαϊδάρι, έκανε την πόλη να γείρει προς αυτήν. Στο μέτωπο πάνω στον δρόμο αυτό, στη συμβολή με τη σημερινή οδό Φώκαιας, δημιουργήθηκε το κέντρο της πόλης. Εκεί έκανε στάση το λεωφορείο για την Αθήνα και τον Πειραιά, στη στάση Σιδηρόπουλου, και εκεί βρισκόταν το ιστορικό καφενείο του Ευαγ. Τσέρη, ο φούρνος του Εμμ. Σίμου, το φαρμακείο του Αντ. Μητροκώστα -το πρώτο της πόλης-, το εμπορικό του Αναστ. Κουλαλόγλου και το παντοπωλείο του Σιδηρόπουλου. Στη συμβολή της Ιεράς Οδού με τη σημερινή Στρατοπέδου Χαϊδαρίου υπήρχε ένας πυρήνας με αρχιτεκτονικά αξιόλογες κατοικίες, που έδιναν μια εικόνα ξεχωριστής αισθητικής, με πιο χαρακτηριστικό το σπίτι του γιατρού Σκουλικίδη.

Πάνω στην Ιερά Οδό ήδη από το 1887 δημιουργήθηκε το Δρομοκαΐτειο Ίδρυμα από τον ευεργέτη Γ. Δρομοκαΐτη. Στη συνέχεια, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, με μέτωπο σχεδόν επί της Ιεράς Οδού, δημιουργήθηκε ο Οικισμός των Νεοφωκαέων Προσφύγων. Εκεί υπάρχει και ο ιερός ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, που βρίσκεται σχεδόν επί της Ιεράς Οδού, στη συμβολή με τις οδούς Ηλία Βενέζη και Καραολή και Δημητρίου.

Ακολουθώντας την Ιερά Οδό συναντάμε τον Διομήδειο κήπο, τον βοτανικό κήπο του Πανεπιστημίου Αθηνών, έκτασης 1.500 στρεμμάτων, που εκτός από την εκπαιδευτική του αξία, αποτελεί πολύτιμο πνεύμονα πρασίνου για την πόλη.

Σημαντική επίσης βελτίωση στην εικόνα της Ιεράς Οδού πρόσφεραν οι παρεμβάσεις του Δήμου Χαϊδαρίου και συγκεκριμένα η αρχιτεκτονική διαμόρφωση το 1984 της έκτασης μεταξύ της Λεωφόρου Αθηνών και της Ιεράς Οδού, καθώς και της έκτασης στη συμβολή τής Περραιβού με την Ιερά Οδό, που έγινε το 1996. Στο έργο αυτό της αναβάθμισης της Ιεράς Οδού περιλαμβάνεται και η δημιουργία του 2ου Αθλητικού Κέντρου της πόλης στο παλαιό γήπεδο Σιδηρόπουλου.

Για τη λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση της Ιεράς Οδού ο Δήμος Χαϊδαρίου σε συνεργασία με τον ΑΣΔΑ προχώρησε στην εκπόνηση συνολικής μελέτης για το τμήμα από τα σύνορα με το Αιγάλεω μέχρι το Δαφνί. Η μελέτη αυτή, μετά την έγκρισή της και από το Υπουργείο Πολιτισμού, άρχισε να υλοποιείται το 2001 αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί η εφαρμογή της, διότι έφτασε μέχρι τη συμβολή της Ιεράς Οδού με την οδό Φώκαιας.

Ο ιστορικός χώρος του ιερού της Αφαίας , χάρη σε παρεμβάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού, που έγιναν το διάστημα 2002-2005 σε συνεργασία με τον Δήμο Χαϊδαρίου, προστατεύτηκε και αναδείχθηκε. Απαλλοτριώθηκαν και κατεδαφίστηκαν τα κτίσματα που βρίσκονταν γύρω στον αρχαιολογικό χώρο και παράλληλα με κατάλληλη αρχιτεκτονική διαμόρφωση επιτεύχθηκε η ανάδειξή του. Κοντά στον ναό δημιουργήθηκε ο σύγχρονος οικισμός της Αφαίας Σκαραμαγκά.

Στη συνέχεια η αρχαία διαδρομή της Ιεράς Οδού συναντούσε, λίγο πριν από τις λίμνες Ρειτούς (Κουμουνδούρου), την ακτή Σκαραμαγκά, η οποία δέχτηκε βάναυσο πλήγμα με την απαλλοτρίωση μεγάλου μέρους της για την κατασκευή των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά τη δεκαετία του ‘50.

Ο Δήμος Χαϊδαρίου με ομόφωνες αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου ζητά την επιστροφή στον δήμο του τμήματος της έκτασης που δεν είναι πλέον απαραίτητο για τους σκοπούς των ναυπηγείων, και την ανάκτηση και ανάπλαση της ακτής, για να επαναλειτουργήσει ως χώρος περιπάτου, άθλησης και αναψυχής.