Θαλάσσια οριοθέτηση Ρουμανίας - Ουκρανίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Map of the Black Sea and surrounding area, with red and blue boundary lines
Θαλάσσια όρια που διεκδικούνταν από τη Ρουμανία και την Ουκρανία

Η Υπόθεση σχετικά με τη θαλάσσια οριοθέτηση ανάμεσα στη Ρουμανία και Ουκρανία στην Μαύρη Θάλασσα (2009) "ICJ 3" ήταν απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ). Στις 16 Σεπτεμβρίου 2004 η Ρουμανία προσέφυγε στο δικαστήριο μετά από ανεπιτυχείς διμερείς διαπραγματεύσεις. Στις 3 Φεβρουαρίου 2009 το δικαστήριο εξέδωσε την ετυμηγορία του, δημιουργώντας θαλάσσια σύνορα, συμπεριλαμβανομένης της υφαλοκρηπίδας και αποκλειστικών οικονομικών ζωνών για τη Ρουμανία και την Ουκρανία.

Γεγονότα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1997 η Ρουμανία και η Ουκρανία υπέγραψαν μια συνθήκη στην οποία αμφότερα τα κράτη «επιβεβαιώνουν ότι τα υφιστάμενα σύνορα μεταξύ τους είναι απαραβίαστα και, συνεπώς, θα απέχουν, τώρα και στο μέλλον, από κάθε απόπειρα κατά των συνόρων, καθώς και από οποιαδήποτε απαίτηση ή πράξη, κατάσχεση και σφετερισμός μέρους ή του συνόλου του εδάφους του συμβαλλόμενου μέρους».[1] Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι αν δεν μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα εντός δύο ετών, οποιαδήποτε πλευρά θα μπορούσε να ζητήσει την έκδοση οριστικής απόφασης από το Διεθνές Δικαστήριο. Δέκα εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου και ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα σε αποθέματα φυσικού αερίου ανακαλύφθηκαν κάτω από τον βυθό της θάλασσας.

Η BP και η Royal Dutch / Shell υπέγραψαν συμβάσεις προοπτικής με την Ουκρανία, ενώ η Total συμφώνησε με τη Ρουμανία. Η αυστριακή OMV (ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της Ρουμανίας, Petrom) υπέγραψε σύμβαση με τη Naftogas της Ουκρανίας και την Chornomornaftogaz για να συμμετάσχουν σε δημοπρασία δικαιωμάτων παραχώρησης στην περιοχή.

Λόγω της θέσης του, το Φιδονήσι επηρέασε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Εάν το Φιδονήσι ήταν νησί, η υφαλοκρηπίδα του θα θεωρείτο ουκρανικά ύδατα. Αν ήταν νησίδα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας δεν θα το λάμβαναν υπόψη. Η Ρουμανία ισχυρίστηκε ότι η Ουκρανία έκανε ανάπτυξη στο Φιδονήσι για να αποδείξει ότι ήταν νησί και όχι νησίδα.[2]

Δικαστικές ακροάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2004 η Ρουμανία προσέφυγε ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου κατά της Ουκρανίας, στο πλαίσιο διαμάχης για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των δύο κρατών της Μαύρης Θάλασσας και ισχυρίστηκε ότι το Φιδονήσι δεν είχε κοινωνικοοικονομική σημασία.[3] Τα νησιά γενικά λαμβάνονται υπόψη όταν τα όρια οριοθετούνται από τα ίδια τα κράτη ή από ένα τρίτο μέρος, όπως το ΔΔΧ. Ανάλογα σε μεμονωμένες περιστάσεις, τα νησιά μπορούν θεωρητικά να έχουν πλήρη, μερική ή μηδενική επίπτωση στον προσδιορισμό του δικαιώματος στις θαλάσσιες περιοχές.

Ωστόσο στην πράξη ακόμη και οι νησίδες συχνά γίνονται σεβαστές στη θαλάσσια οριοθέτηση. Για παράδειγμα, το νησί Aves λήφθηκε υπόψη στις Θαλάσσια Συνοριακή Συνθήκη Ηνωμένων Πολιτειών - Βενεζουέλας παρά το μικρό του μέγεθος και το γεγονός ότι ήταν ακατοίκητο. Τα περισσότερα κράτη δεν κάνουν διάκριση μεταξύ των νησιών, σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφο 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, απαιτούν την υφαλοκρηπίδα ως ΑΟΖ για όλα τα νησιά τους. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν νησί Rockall του Ηνωμένου Βασιλείου, Okinotorishima της Ιαπωνίας, τα νησιά της Χαβάης και μια σειρά από ακατοίκητα νησιά κατά μήκος του ισημερινού των ΗΠΑ, το Κλίπερτον και άλλα νησιά της Γαλλίας, και Γιαν Μάγεν της Νορβηγίας.

Οι αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων και άλλων οργάνων επίλυσης διαφορών τρίτων ήταν λιγότερο ομοιόμορφες. Παρόλο που σύμφωνα με το άρθρο 121 παράγραφο 3 λαμβάνονται υπόψη οι βράχοι στα οριακά θαλάσσια σύνορα, μπορεί να παραβλεφθούν, να μειωθούν ή να εγκλωβιστούν εάν έχουν αποτέλεσμα δυσανάλογης στρέβλωσης λόγω του μεγέθους και της θέσης τους. Ακόμη και αν τέτοια νησιά δεν παραμεριστούν, η επιρροή τους στην οριοθέτηση μπορεί να είναι ελάχιστη. Συνεπώς, οι υπάρχουσες αποφάσεις δεν έχουν φτάσει στο επίπεδο ομοιομορφίας που είναι απαραίτητο για ένα καθεστώς δικαίου.

Μέχρι να υπάρξει αυτή η διαφωνία, δεν υπήρξε διεθνής επανεξέταση του καθεστώτος ενός συγκεκριμένου στοιχείου ως βράχου του άρθρου 121 (3) ή νησιού του άρθρου 121 (2) και η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ήταν δύσκολο να προβλεφθεί. Εάν αποφάσιζε ότι το Φιδονήσι είναι νησί, οριοθετώντας τις θαλάσσιες ζώνες, το ΔΔΧ θα μπορούσε να εξετάσει «ειδικές» ή «σχετικές» περιστάσεις και να δώσει στο Φιδονήσι πλήρη, μερική ή καθόλου επίδραση στα θαλάσσια όρια. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2008, το ΔΔΧ έκλεισε την δημόσια ακρόασή του.[4][5]

Απόφαση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Map of the Black Sea and surroundings, with a single boundary
Θαλάσσια σύνορα που καθόρισε το ICJ

Το δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του στις 3 Φεβρουαρίου 2009,[6] διαιρώντας τη Μαύρη Θάλασσα με μια γραμμή μεταξύ των ισχυρισμών της κάθε χώρας. Από τη ρουμανική πλευρά, το ΔΔΧ διαπίστωσε ότι το άκρο του αναχώματος Σουλίνα και όχι η ανθρώπινη κατασκευή στην άκρη του, θα πρέπει να αποτελεί τη βάση της αρχής της ίσης απόστασης. Το δικαστήριο σημείωσε ότι ένα ανάχωμα έχει διαφορετική λειτουργία από ένα λιμάνι και μόνο τα λιμενικά έργα αποτελούν τμήμα της ακτής. [7]

Από την ουκρανική πλευρά, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι το Φιδονήσι δεν αποτελεί μέρος της παράκτιας διαμόρφωσης της Ουκρανίας, εξηγώντας ότι "η προσμέτρηση του νησιού [Φιδονήσι] ως σχετικού τμήματος της ακτής θα ισοδυναμούσε με τοποθέτηση ενός εμβόλιμου εξωτερικού στοιχείου στην ακτογραμμή της Ουκρανίας. το αποτέλεσμα θα ήταν μια δικαστική αναδιαμόρφωση της Γεωγραφίας". Το ΔΔΧ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Φιδονήσι "δεν πρέπει να έχει καμία επίδραση στην οριοθέτηση σε αυτή την περίπτωση, εκτός από εκείνη που απορρέει από το ρόλο του τόξου των 12 ναυτικών μιλίων των χωρικών υδάτων του".[7] Ενώ η απόφαση επέβαλε μια γραμμή που ήταν δίκαιη και για τα δύο μέρη, η Ρουμανία έλαβε σχεδόν το 80% της αμφισβητούμενης περιοχής επιτρέποντάς της να εκμεταλλευτεί μια σημαντική αλλά απροσδιόριστη μερίδα περίπου 100 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αποθεμάτων φυσικού αερίου και 15 εκατομμυρίων τόνων πετρελαίου κάτω από τον βυθό.[8]

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ουκρανό Επίτροπο στο Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών, Volodymyr Vasylenko, σχεδόν όλα τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου επικεντρώνονται στο βυθό που πήγε στην Ουκρανία.[9]

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιούσενκο δήλωσε ότι η απόφαση ήταν «δίκαιη και τελική» και ελπίζει ότι θα ανοίξει «νέες ευκαιρίες για περαιτέρω παραγωγική συνεργασία σε όλους τους τομείς της διμερούς συνεργασίας μεταξύ Ουκρανίας και Ρουμανίας».[10]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. The Romania-Ukraine Treaty (1997) is available in Romanian and English in the materials submitted by Romania to the International Court of Justice and it is available in Ukrainian from the Ukrainian parliament website .
  2. Ruxandra Ivan (2012). New Regionalism Or No Regionalism?: Emerging Regionalism in the Black Sea Area. Ashgate Publishing, Ltd. σελ. 167. ISBN 978-1-4094-2213-6. 
  3. «Romania brings a case against Ukraine to the Court in a dispute concerning the maritime boundary between the two States in the Black Sea» (PDF). International Court of Justice. 16 Σεπτεμβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Δεκεμβρίου 2008. 
  4. «Conclusion of the public hearings - Court begins its deliberation» (PDF). International Court of Justice. 19 Σεπτεμβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. 
  5. «"Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2020. 
  6. «The Court establishes the single maritime boundary delimiting the continental shelf and exclusive economic zones of Romania and Ukraine» (PDF). International Court of Justice. 3 Φεβρουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Φεβρουαρίου 2009. 
  7. 7,0 7,1 «Case Concerning Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine). Judgment» (PDF). International Court of Justice. 3 Φεβρουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Απριλίου 2015. 
  8. EU's Black Sea border set in stone, EUobserver, February 3, 2009
  9. Ukraine gets bulk of oil, gas reserves in delimitation dispute with Romania, says commissioner to international court Αρχειοθετήθηκε 2011-07-16 στο Wayback Machine., Interfax-Ukraine (February 3, 2009)
  10. Yuschenko: UN International Court Of Justice's Decision On Delimitation Of Black Sea Shelf Between Ukraine And Romania Just Αρχειοθετήθηκε 2009-10-18 στο Wayback Machine., Ukrainian News Agency (February 5, 2009)

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine): A Commentary by Alex Oude Elferink, 27 Mar 2009, The Hague Justice Portal
  • Coalter G. Lathrop (July 22, 2009) "Maritime Delimitation in the Black Sea (Romania v. Ukraine)". American Journal of International Law, Vol. 103. SSRN 1470697
  • Clive Schofield (2012). «Islands or Rocks, Is that the Real Question? The Treatment of Islands in the Delimitation of Maritime Boundaries». Στο: Myron H. Nordquist, John Norton Moore, Alfred H.A. Soons, Hak-So Kim. The Law of the Sea Convention: US Accession and Globalization. Martinus Nijhoff Publishers. σελίδες 322–340. ISBN 978-90-04-20136-1. CS1 maint: Uses editors parameter (link)