Εργοστάσιο φαγεντιανής Μοντερώ

Το εργοστάσιο φαγεντιανής Montereau ιδρύθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα στη συμβολή των ποταμών Yonne και Σηκουάνα. Το 1819 αγοράστηκε από τον Saint-Cricq-Casaux, ιδιοκτήτη του εργοστασίου πορσελάνης Creil, ο οποίος το 1825 το νοίκιασε στους Λουί Λεμπέφ και Thibault. Οι δυο τους παρέμειναν συνεταίροι μέχρι το 1833, οπότε ο Thibault πέθανε. Ο Λεμπέφ συνέχισε τη λειτουργία του εργοστασίου μέχρι το 1840, οπότε ο Saint-Cricq-Casaux συγχώνευσε τις δύο επιχειρήσεις με την επωνυμία ''Faienceries de Creil et Montereau''. Τα δύο εργοστάσια συνέχισαν την παραγωγή τους μέχρι το 1895, οπότε η παραγωγή του Creil μεταφέρθηκε στις εγκαταστάσεις του Montereau που παρέμεινε μόνο αυτό σε λειτουργία. Το 1921 η εταιρεία Boulenger & Co του Choisy εξαγόρασε την Faienceries de Creil et Montereau. Το εργοστάσιο συνέχισε να λειτουργεί έως το 1955.

Το εργοστάσιο του Montereau παρήγαγε σερβίτσια φαγητού, κυρίως πιάτα σε δωδεκάδες και σερβίτσια τσαγιού. Τα προϊόντα του διακοσμούνταν με θέματα του συρμού και θέματα από την επικαιρότητα. Οι παραστάσεις σε αυτά αποτυπώνονταν επάνω στην πορσελάνη με τη μέθοδο της χαλκομανίας. Κοινό στοιχείο της κάθε σειράς πιάτων αποτελούσε η διακοσμητική ταινία στο περιχείλωμα, καθώς υπήρχε ποικιλία διακοσμητικών μοτίβων. Τα προϊόντα του εργοστασίου μέχρι το 1825 έφεραν τις σφραγίδες MONTEREAU και MAU, οπότε αυτή αντικαταστάθηκε από τη σφραγίδα LL & T MONTAU που έφερε τα αρχικά των νέων εκμεταλλευτών Louis Leboeuf και Thibault.

Στην παραγωγή του εργοστασίου εντοπίζονται σειρές πιάτων με παραστάσεις εμπνευσμένες από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τη σφραγίδα LL & T MONTAU. Τα αντικείμενα αυτά χρονολογούνται περί το 1826-1827. Οι παραστάσεις των πιάτων αυτών βασίζονται σε έργα χαρακτικής. Πέντε από αυτές προέρχονται από μία σειρά 16 λιθογραφιών που φιλοτέχνησε το 1824 ο Charles Henri Loeillot-Hartwig (ή Karl Loeillot) με το γενικό τίτλο Recueil de sujets Grecs. Πρόκειται για τα θέματα Pacha fait prissonnier και La veille d' une attaque, καθώς και τρία ακόμη με παραλλαγμένο τον τίτλο που αποδίδουν τον Ανδρέα Μιαούλη (Miaulis prenant un navire turc), τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο (Mavrocordatos prenant un fort defendu par des Turcs) και τον Λόρδο Βύρωνα (Lord Byron à la tête d' un détachement grec). Η σειρά συμπληρωνόταν με επτά ακόμη θέματα που αποδίδουν τον Κωνσταντίνο Κανάρη (Constantin Canaris sur un brulot), τον Μάρκο Μπότσαρη (Marcos Botzaris dans le camp des Turcs), σκηνές από την άλωση του Μεσολογγίου (Les Turcs emmenant les femmes et les enfants grecs, Les femmes de Missolonghi à la brêche, Les Grecs reçevant la bénédiction à Missolonghi) και στιγμιότυπα από τη φιλελληνική κίνηση στο Παρίσι (Comité grec présidé par Mr. de Chateaubriand και Quête pour les Grecs).

Τα πιάτα της φιλελληνικής σειράς του Montereau διακρίνονται, με βάση τη διακοσμητική ταινία στο περιχείλωμα, στις εξής σειρές: 1η: φιλελληνικό πλαίσιο αποτελούμενο από στεφανάκια με τα ονόματα ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης (Κανάρης, Μιαούλης, Μπότσαρης), Γάλλων φιλελλήνων (Φαβιέρος, Βύρων, Εϋνάρδος) και τις λέξεις La croix και Liberté (ασπρόμαυρη, κιτρινόμαυρη, πολύχρωμη) 2η: πλοχμός από φύλλα και καρπούς αγριοκαστανιάς (ασπρόμαυρη, κιτρινόμαυρη) 3η: «λεπτή» κληματαριά (ασπρόμαυρη, κιτρινόμαυρη) 4η: πολεμικά σύμβολα (ασπρόμαυρη, πολύχρωμη) 5η: κίτρινο πλαίσιο (ασπρόμαυρη) 6η: σχηματοποιημένα ανθέμια (ασπρόμαυρη, κιτρινόμαυρη, πολύχρωμη) 7η: σκυλιά και λαγοί (πολύχρωμη) 8η: «μεγάλη» κληματαριά (πολύχρωμη)

Βιβλιογραφία

• J. Bontillot, Les marques de la faience de Creil & Montereau. Faiences de Montereau et de Creil & Montereau (du debut du XIXeme au milieu du XXeme siècle), Edit. Des Amis de la faience fine, 2006.
• Α. Amandry, Η Ελληνική Επανάσταση σε γαλλικά κεραμικά του 19ου αιώνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο, 1982.
• Α. Amandry, «Φιλελληνική παράσταση σε γαλλικό βάζο», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας 23 (1980), σσ. 335-339.
• Α. Amandry, «Φιλελληνικά ενθύμια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας 29 (1986), σσ. 257-267.
• Ελ. Πιτάρη-Μαγιολέττι, «Θέματα του Εικοσιένα σε γαλλικές πορσελάνες», Ζυγός 21 (1976), σσ. 7-9
• Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου (εκδ.), Η Ελληνική Επανάσταση. Ο Ντελακρουά και οι Γάλλοι ζωγράφοι. 1815-1848, Κατάλογος έκθεσης, Αθήνα, 1997, σσ. 258-265, 284-287.
• Ν. Καστρίτη, Η Ελλάδα του ΄21 με τη ματιά των Φιλελλήνων. Γαλλική φιλελληνική παραγωγή από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 2006, σσ. 111-138.
• Π. Παναρίτη, «Δύο σπάνια κεραμικά σκεύη με φιλελληνικές παραστάσεις», στο Τεκμήρια Ιστορίας. Μονογραφίες, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο-Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 2009.
• Π. Παναρίτη, «Η συλλογή φιλελληνικών κεραμικών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Απηχήσεις από φιλελληνικές παραστάσεις σε χαρακτικά», στο Τεκμήρια Ιστορίας. Μονογραφίες. Τεύχος Α’, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο-Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 2010.