Μετάβαση στο περιεχόμενο

Επιπωμάτιο (γαστερόποδα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το δισκοειδές επιπωμάτιο που φράζει την είσοδο του οστράκου των γαστεροπόδων

Το επιπωμάτιο των γαστεροπόδων είναι μια δισκοειδής κατασκευή με την οποία φράσσεται η είσοδος του οστράκου τους δίκην πώματος (καπάκι), εξ ου και η ονομασία του. Έχει γενικά μορφή δίσκου, ή ωοειδή· το ακριβές σχήμα και μέγεθος ποικίλλει αντίστοιχα με τη μορφή και τη διάσταση του ανοίγματος της εισόδου του οστράκου, το οποίο και φέρεται στο πόδι του γαστεροπόδου.

Η σημασία του επιπωματίου είναι ιδιαίτερα σπουδαία στην επιβίωση των γαστεροπόδων που φέρουν όστρακο. Τούτο, εκτός από την ασφάλεια που παρέχει κλείνοντας την είσοδο όταν το ζώο το τραβά καθώς εισχωρεί εντός του οστράκου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως σκαπτικό μέσο προς άγρα τροφής μέσα σε άμμο και λάσπη και να καταστήσει ευκολότερη την μετακίνηση του ζώου πάνω σ΄ αυτή. Η σημαντικότερη όμως λειτουργία του προκύπτει από το γεγονός ότι κλείνει ερμητικά και έτσι, όταν το γαστερόποδο κινούμενο σε πολύ μικρά βάθη που επηρεάζονται από την παλίρροια βρεθεί σε άμπωτη εκτός νερού, συγκρατεί εντός του οστράκου μια ποσότητα νερού ικανή να προφυλάξει το ζώο από τον κίνδυνο της αποξήρανσης.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω το σχήμα και το μέγεθος των επιπωματίων ποικίλλει. Συνηθέστερα έχουν σχήμα δισκοειδές, πεταλοειδές, ελλειπτικό ή πολύ ελλειπτικό ωοειδές που θυμίζει νύχι.

Εκτός της ονομασίας που λαμβάνουν τα επιπωμάτια εκ του σχήματός τους, διακρίνονται επίσης και εκ του τρόπου της ανάπτυξης τους, που επί το πλείστον γίνεται ακτινοειδώς ή σπειροειδώς· έτσι διακρίνονται σε ακτινωτά και σπειροειδή. Τα δεύτερα ανάλογα του αριθμού των σπειρών διακρίνονται επιμέρους σε ολιγόσπειρα, μέτρια ή απλά σπειροειδή, πολύσπειρα, ακτινωτά, αρθρωτά κ.λπ..

Πολλοί βιολόγοι ταξινομιστές προχωρούν σε διάκριση των οστρακοφόρων γαστεροπόδων ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι του οργάνου αυτού διακρίνοντας αυτά σε: "επιπωματιοφόρα" και σε "μη επιπωματιοφόρα" γαστερόποδα.

  • Collin's Λεξικό Όρων Βιολογίας Εκδ. Φλώρος Αθήνα σελ.653.