Εμπορικό σήμα (Ελλάδα)

Το εμπορικό σήμα ανήκει στα δικαιώματα της πνευματικής ιδιοκτησίας και συγκεκριμένα είναι περιουσιακό στοιχείο του φορέα του σήματος.

Το Εθνικό σήμα μπορεί να είναι οποιοδήποτε σημείο όπως λέξη, εικόνα, χρώμα, αριθμός, ήχος, βίντεο, σχήμα ή συσκευασία προϊόντος. Πρέπει να έχει διακριτό χαρακτήρα, να μην περιγράφει το προϊόν ή την υπηρεσία και να διαφοροποιεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μιας επιχείρησης σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις και να αναπαρίσταται στο μητρώο με χρήση κατάλληλης τεχνολογίας για τον σαφή προσδιορισμό του.

Το εθνικό σήμα απονέμεται από την Διεύθυνση Σημάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων ή τα Διοικητικά Δικαστήρια και προστατεύεται σε όλη την ελληνική επικράτεια. Το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης απονέμεται από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) και ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη. Το διεθνές σήμα καταχωρείται στο διεθνές μητρώο σημάτων που τηρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Απονέμεται από την Διεύθυνση Σημάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων ή τα Διοικητικά Δικαστήρια αφού γίνει η αίτηση για επέκταση της προστασίας του στην ελληνική επικράτεια.

Σκοπός του σήματος

Αρχικά το σήμα υπηρετεί το συμφέρον του δικαιούχου του. Είναι ένα μέσο όπου χρησιμοποιεί για να προωθήσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της επιχείρησής του. Ως αποτέλεσμα, αυξάνονται οι πωλήσεις των αγαθών και προσελκύονται νέοι πελάτες.

Δημιουργεί νοητικούς συνδέσμους στο μυαλό των καταναλωτών σε σχέση με την καινοτομία του προϊόντος ή της υπηρεσίας και του συγκεκριμένου σήματος και συνεπώς της μάρκας. Άρα είναι ένα μέσο όπου προωθεί και την ανταγωνιστικότητα.

Επιπλέον, το σήμα διευκολύνει τον καταναλωτή στην διαδικασία αναζήτησης κάποιου προϊόντος ή υπηρεσίας της προτίμησής του. Για το συμφέρον του καταναλωτή κρίνεται απαραίτητο, η χρήση του σήματος στα αγαθά, να μην αποτελεί κίνδυνο παραπλάνησής του κατά την διαδικασία αγοράς αγαθού.

Τέλος, το σήμα αποτελεί την ταυτότητα του προϊόντος ή της υπηρεσίας και εγγυάται την ποιότητα και την προέλευσή τους. Ο καταναλωτής είναι σε θέση να αναγνωρίζει την ποιότητα και την προέλευση μέσω του σήματος.

Είδη σημάτων

Τα σήματα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες, με βάση διάφορα κριτήρια:

1. Λεκτικό σήμα: Το σήμα αποτελείται από λέξεις, αριθμούς, γράμματα ή από έναν συνδυασμό τυπογραφικών χαρακτήρων. Για παράδειγμα, επιτρέπεται χρήση φανταστικών λέξεων που δεν υπάρχουν στο, ξενόγλωσσες λέξεις, ονόματα φυσικών προσώπων, ακόμη και η κατάθεση διαφημιστικών συνθημάτων. Η αναπαράστασή του γίνεται από μια συμβατική γραμματοσειρά χωρίς γραφιστικά στοιχεία.
2. Απεικονιστικό σήμα: Το σήμα αποτελείται από μη τυποποιημένους χαρακτήρες, εικόνες, διάφορα είδη γραφικής παράστασης, κάποιο γραφιστικό χαρακτηριστικό, χρώμα. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα συνδυασμού των παραπάνω με λεκτικά. Η αναπαράσταση αυτών γίνεται με απεικόνιση που περιέχει όλα τα στοιχεία του σήματος, και αν κρίνεται απαραίτητο, συμπεριλαμβάνεται και το χρώμα του.
3. Σήμα τρισδιάστατου σχήματος: Το σήμα περιλαμβάνει τρισδιάστατο σχήμα όπως την το προϊόν, την συσκευασία του ή ακόμη και κάποια όψη του. Η αναπαράστασή του γίνεται είτε με γραφική απεικόνιση (δημιουργία του υπολογιστή), είτε με φωτογραφική απεικόνιση.
4. Σήμα θέσης: Ένας συγκεκριμένος τρόπος τοποθέτησης του σήματος πάνω στο προϊόν, το καθιστά σήμα θέσης. Η απεικόνισή του καθορίζει τη θέση και το μέγεθος του σήματος σε σχέση με το προϊόν. Τα στοιχεία της απεικόνισης που δεν ανήκουν στο σήμα που καταχωρείται αποτελούνται συνήθως από διακεκομμένες γραμμές.
5. Σήμα μοτίβου: Το σήμα αποτελείται από ένα συχνά επαναλαμβανόμενο σύνολο στοιχείων και η αναπαράστασή του περιλαμβάνει αυτό το επαναλαμβανόμενο σύνολο στοιχείων.
6. Σήμα (μεμονωμένου) χρώματος: Το σήμα αποτελείται από μεμονωμένο χρώμα ή από συνδυασμό χρωμάτων χωρίς περιγράμματα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει το χρώμα του ίδιου του προϊόντος ή της συσκευασίας του. Η αναπαράστασή του γίνεται με απεικόνιση του χρώματος και αναφορά του κωδικού RGB.
7. Ηχητικό σήμα: Το σήμα αποτελείται από ήχο ή συνδυασμό ήχων. Η αναπαράστασή του γίνεται μέσω αρχείου σε κατάλληλη μορφή για την αναπαραγωγή του ήχου είτε με την μορφή πενταγράμμου με μουσικές νότες.
8. Σήμα κίνησης: Το σήμα αποτελείται ή περιλαμβάνει μια κίνηση, ή μεταβολή της θέσης ενός στοιχείου και αναπαρίσταται μέσω αρχείου βίντεο ή μέσω μιας σειράς διαδοχικών στατικών εικόνων που συνολικά δείχνουν την συγκεκριμένη κίνηση.
9. Οπτικοακουστικό σήμα: Το σήμα περιέχει συνδυασμό εικόνων και ήχου τότε αναπαρίσταται με αρχείο κατάλληλο για αναπαραγωγή ήχου και εικόνας.
10. Ολογραφικό σήμα: Το σήμα περιέχει ολογραφικά χαρακτηριστικά και αναπαρίσταται μέσω αρχείο βίντεο ή φωτογραφίας με τις απαραίτητες προοπτικές.

Καταχώρηση σημάτων

Τι είναι η καταχώρηση σημάτων;

Η καταχώρηση σημάτων είναι η διαδικασία κατά την οποία κατατίθεται η τελική αίτηση για την απονομή του δικαιώματος εθνικού σήματος στο Μητρώο Σημάτων, μετά την εξέταση των απαραίτητων προϋποθέσεων από την Διεύθυνση Σημάτων. Το Μητρώο Σημάτων περιλαμβάνει εθνικά σήματα, συλλογικά εθνικά σήματα, εθνικά σήματα πιστοποίησης, διεθνή σήματα και αιτήσεις για που εκκρεμούν για εξέταση.

Διαδικασία καταχώρησης σημάτων

Αρχικά πρέπει να συμπληρωθεί η αίτηση καταχώρησης, είτε ηλεκτρονικά είτε με κατάθεση των απαραίτητων δικαιολογητικών στην Διεύθυνση Σημάτων. Αίτηση μπορεί να καταθέσει ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο, όμως το σήμα θα καταχωριστεί στο όνομα του καταθέτη. Τα στοιχεία που πρέπει να συμπεριλαμβάνει η αίτηση είναι ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, στοιχεία επικοινωνίας, αναπαράσταση του σήματος και του αναφορά του είδους του σήματος και τέλος έναν κατάλογο των προϊόντων και ή των υπηρεσιών τα οποία θα προσδιορίζει το σήμα. Η αναζήτηση των προϊόντων μπορεί να γίνει μέσω της ταξινόμησης της Νίκαιας.

Μόλις κατατεθεί η αίτηση, εγγράφεται στο ηλεκτρονικό Μητρώο Σημάτων. Πριν καταχωρηθεί, γίνεται έλεγχος της αίτησης για πληρότητα των στοιχείων, την αναπαράσταση του σήματος και την περιγραφή των προϊόντων και των υπηρεσιών. Το σήμα καταχωρείται πάντα για συγκεκριμένες κατηγορίες (κλάσεις) προϊόντων ή υπηρεσιών και όχι αόριστα. Έπειτα γίνεται έρευνα για ομοιότητα με προγενέστερα σήματα. Μέσω της βάσης δεδομένων TM view όλοι οι πολίτες μπορούν να σήματα και να ελέγξουν αν συμπίπτουν με αυτό που θέλουν να καταχωρήσουν. Αν δεν υπάρχουν ενδείξεις που δεν γίνεται να γίνει δεκτή η αίτηση προς κατάθεση τότε γίνεται δεκτή.

Στην συνέχεια, η αίτηση πρέπει να δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, για να ενημερωθούν όσοι θα ήθελαν αν ασκήσουν ανακοπή. Σύμφωνα με το άρθρο 25, είναι δυνατόν να ασκηθεί ανακοπή σε διάστημα 3 μηνών από την ημερομηνία δημοσίευσης της αίτησης στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Αν δεν ασκηθούν ανακοπές μετά το πέρας της περιόδου ή αν ασκηθούν και απορριφθούν από την Διοικητική Επιτροπή Σημάτων, τότε το σήμα καταχωρείται στο Μητρώο Σημάτων.

Χρόνος έναρξης ισχύος καταχώρησης

Η ημερομηνία καταχώρησης του σήματος θεωρείται ότι είναι η ημερομηνία κατάθεσης της δήλωσης.

Διάρκεια και ανανέωση καταχώρησης

Το εμπορικό σήμα είναι το μοναδικό διανοητικό δικαίωμα που δεν λήγει ποτέ εφ’ όσον ανανεώνεται. Η καταχώρηση διαρκεί για 10 χρόνια και αρχίζει από την ημερομηνία κατάθεσης της δήλωσης. Η ανανέωση της καταχώρησης γίνεται από τον δικαιούχο αφού πληρωθεί το τέλος ανανέωσης μέσα στους τελευταίους 6 μήνες προστασίας. Η Διεύθυνση Σημάτων ενημερώνει τον δικαιούχο τουλάχιστον 6 μήνες πριν την λήξη του σήματος. Η ανανέωση ισχύει από την επόμενη μέρα της ημερομηνίας λήξης της καταχώρησης. Σε περίπτωση που δεν ανανεωθεί το σήμα σταματάει η προστασία του χωρίς να χρειάζεται κάποια διοικητική πράξη.

Κτήση δικαιώματος

Το δικαίωμα στο σήμα αποκτάται με την καταχώρισή του στο Μητρώο Σημάτων.

Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου

Αν η κατοχύρωση ενός σήματος συγκρούεται με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω λόγους (απόλυτους και σχετικούς) τότε υπάρχει δικαίωμα άσκησης ανακοπής από τρίτο.

Οι απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου είναι οι ενδείξεις που αναφέρονται στο ίδιο το σήμα και δεν επιτρέπουν την καταχώρησή του. Δεν επιτρέπεται η κατοχύρωση των σημάτων τα οποία:

1. δεν αποτελούν σημεία επιδεκτικά γραφικής παράστασης και δεν έχουν διακριτό χαρακτήρα.
2. αποτελούνται μόνο από σημεία που δηλώνουν το είδος, την ποιότητα, την ποσότητα, τον προορισμό, την αξία, την γεωγραφική προέλευση, τον χρόνου παραγωγής του προϊόντος ή της υπηρεσίας ή άλλα χαρακτηριστικά αυτών.
3. αποτελούνται μόνο από σημεία και ενδείξεις όπου χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα.
4. είναι σε αντίθεση με την δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη.
5. μπορούν να παραπλανήσουν τους καταναλωτές σχετικά με την ποιότητα και γεωγραφική προέλευση.
6. έχουν προστατευόμενη ονομασία προέλευσης και γεωγραφική ένδειξη από την ελληνική ή γνωσιακή νομοθεσία όπως τα εγγυημένα ιδιότυπα παραδοσιακά προϊόντα, οι παραδοσιακές ενδείξεις οίνων και φυτικές ποικιλίες του ίδιου ή πολύ συγγενικού είδους.
7. κατατίθενται αντίθετα στην καλή πίστη.
8. έχουν μεγάλη συμβολική σημασία, όπως θρησκευτικά σύμβολα, παραστάσεις και λέξεις.

Σχετικοί λόγοι απαραδέκτου

Οι σχετικοί λόγοι απαραδέκτου, όπου παρατίθενται παρακάτω, είναι οι ενδείξεις που αναφέρονται στον συσχετισμό και στη σύγκρουση ενός σήματος με προγενέστερα, και δεν επιτρέπουν την καταχώρησή του κατόπιν άσκησης ανακοπής.

1. Το σήμα και τα προϊόντα ή υπηρεσίες που προσδιορίζει ταυτίζονται με κάποιο προγενέστερο σήμα.
2. Υπάρχει κίνδυνος παραπλάνησης των καταναλωτών λόγω ταυτοσήμου ή ομοιότητας των σημάτων και των προϊόντων και υπηρεσιών που τα δύο σήματα προσδιορίζουν.
3. Το σήμα ταυτίζεται ή είναι όμοιο με κάποιο προγενέστερο σήμα φήμης στην Ελλάδα ή την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανεξαρτήτως αν τα αγαθά για τα οποία κατατέθηκε ταυτίζονται με το προγενέστερο ή όχι, και η χρήση του θα προκαλέσει ζημία στην φήμη του τελευταίου.
4. Το σήμα συγκρούεται με προγενέστερο δικαίωμα διακριτικού χαρακτήρα το οποίο έχει καταχωριστεί πριν την ημερομηνία του εν λόγω σήματος.
5. Το σήμα συγκρούεται με προγενέστερο δικαίωμα της προσωπικότητας τρίτου ή με προγενέστερο δικαίωμα πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας.
6. Η δήλωση κατάθεσης γίνει κακόπιστα από τον αιτούντα και το εν λόγω σήμα μπορεί να προκαλέσει παραπλάνηση με σήμα που έχει καταχωριστεί και χρησιμοποιείται στο εξωτερικό την στιγμή που κατατέθηκε η δήλωση.
7. Ο πληρεξούσιος του αιτούντα κατέθεσε το σήμα στο όνομά του χωρίς την άδεια του τελευταίου.
8. Το σήμα συγκρούεται με προγενέστερη ονομασία προέλευσης ή γεωγραφική ένδειξη.

Τέλη

Τα καταβαλλόμενα τέλη για την λειτουργία του Μητρώου Σημάτων είναι τα εξής:

1. Η έγχαρτη κατάθεση σήματος κοστίζει εκατόν είκοσι ευρώ, ενώ ή ηλεκτρονική, εκατό ευρώ.
   • Η κάθε επιπλέον κλάση κοστίζει είκοσι ευρώ.
2. Η έγχαρτη κατάθεση Ευρωπαϊκού σήματος κοστίζει χίλια ευρώ, ενώ ή ηλεκτρονική οκτακόσια πενήντα ευρώ.
   • Η δεύτερη κλάση κοστίζει πενήντα ευρώ.
   • Η τρίτη κλάση κοστίζει εκατόν πενήντα ευρώ.
3. Η κατάθεση σήματος από μετατροπή σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή διεθνούς καταχώρισης ή από διαίρεση δήλωσης σήματος σε περισσότερα μέρη ανέρχεται στα εκατόν πενήντα ευρώ.
4. Η έγχαρτη ανανέωση προστασίας σήματος κοστίζει εκατόν δέκα ευρώ, ενώ η ηλεκτρονική ενενήντα ευρώ.
5. Η μεταβίβαση σήματος κοστίζει ενενήντα ευρώ.
6. Η παραχώρηση άδειας χρήσης κοστίζει ενενήντα ευρώ.
   • Η εγγραφή εμπράγματων δικαιωμάτων κοστίζει σαράντα ευρώ.
   • Ο έλεγχος και διαβίβαση διεθνούς αίτησης κοστίζει δεκαπέντε ευρώ.
   • Η αντικατάσταση εθνικού σήματος από διεθνή καταχώριση κοστίζει εκατόν δέκα ευρώ.
   • Η κατάθεση προσφυγών, ανακοπών, παρεμβάσεων και αιτήσεων στην Διοικητική Επιτροπή Σημάτων κοστίζει εβδομήντα ευρώ.
   • Τα παράβολα συζήτησης ανακοπών, προσφυγών, παρεμβάσεων και αιτήσεων στην Διοικητική Επιτροπή Σημάτων κοστίζουν σαράντα ευρώ.
   • Η επαναφορά των πραγμάτων στην αρχική κατάσταση κοστίζει εκατόν δέκα ευρώ.
   • Η έκδοση αντιγράφου σήματος κοστίζει ένα ευρώ.

Βιβλιογραφία

• Αντωνόπουλος, Βασίλης· Γιοβαννόπουλος, Ρήγας· Κοτσίρης, Λάμπρος (2015). Δίκαιο Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Αθήνα - Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σακκουλά. 
• «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας». 20 March 2020. http://www.mindev.gov.gr/wp-content/uploads/2020/04/%CE%9D.-4679-2020-0-%CE%9D%CE%95%CE%9F%CE%A3-%CE%9D%CE%9F%CE%9C%CE%9F%CE%A3-%CE%95%CE%9C%CE%A0%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%9A%CE%A9%CE%9D-%CE%A3%CE%97%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%A9%CE%9D.pdf. 
• «Ταξινόμηση της Νίκαιας». «TMView: Αναζήτηση Εμπορικών Σημάτων».