Γραμματόσημα και ταχυδρομική ιστορία της Κύπρου

1966, μία λίρα (πολυχρωμο). Η σειρά είχε αρχαιολογικά θέματα.

Επισκόπηση των ταχυδρομικών γραμματοσήμων και της ταχυδρομικής ιστορίας της Κύπρου. Η ταχυδρομική ιστορία της χώρας συνδέεται πολύπλοκα με το πολιτικό παρελθόν του νησιού.

Οθωμανικές και Αυστριακές ταχυδρομικές υπηρεσίες

Οι ταχυδρομικές υπηρεσίες υπήρχαν κατά τη διάρκεια της Βενετικής και της Οθωμανικής περιόδου κατοχής. Υπήρχε μια οθωμανική ταχυδρομική υπηρεσία στη Νικοσία (Λευκωσία) από το 1871, όπου οι επιστολές σφραγίζονταν "KIBRIS" με το χέρι. Ισοτιμία: 40 παράδες = 1 γρόσι (piastre). Μερικά τουρκικά γραμματόσημα Duloz είναι γνωστά ότι χρησιμοποιήθηκαν ως τμήματα ή μόνα (δεν έχει βρεθεί ακόμη πλήρες φύλλο). Τα γραμματόσημα των Αυστριακών ταχυδρομείων στην Οθωμανική αυτοκρατορία χρησιμοποιήθηκαν στη Λάρνακα από το 1864 με τιμές έως και 25 κρόιτσερ.

Βρετανική διοίκηση

Αγγλική κατοχή 1878-1925

Η βρετανική διοίκηση της Κύπρου ξεκίνησε στις 11 Ιουλίου 1878 και αρχικά χρησιμοποιήθηκαν βρετανικά γραμματόσημα, τα οποία μπορούν να αναγνωριστούν από τις αριθμημένες ακυρώσεις που χρησιμοποιήθηκαν. Ισοτιμία: 30 παράδες = 1 πέννα, 12 πέννες = 1 σελίνι, 20 σελίνια = 1 λίρα.

Τα πρώτα γραμματόσημα που έγραφαν "CYPRUS" ήταν βρετανικά γραμματόσημα, που επισημάνθηκαν στην Κύπρο από το 1880. Αξίες: 1/2 πέννας, 1, 2 1/2, 4, 6 πέννες, 1 σελίνι. Τα τρία πρώτα είχαν αριστερά και δεξιά, μέσα στη δαντέλα, τον αριθμό της πλάκας, πχ 181, ενώ τα γράμματα στις κάτω γωνίες δείχνουν τη θέση του γραμματοσήμου στην πλάκα, πχ J F (γραμμή J (10η), στήλη F (6η).

Το 1881 επανεκδόθηκε η 1 πέννα με επισημασμένη νέα αξία. Επίσης (1η Ιουλίου) η πρώτη σειρά γραμματοσήμων που έγραφε CYPRUS (αξίες 1/2, 1, 2, 4, 6 γροσίων), με το κεφάλι της βασίλισσας Βικτωρίας (μονόχρωμα). Το 1882-86 ίδια μορφή (αξίες 1/2, 3/4, 1, 2, 4 γροσίων). Το 1882 και το 1886 εκδόθηκαν επισημάνσεις σε προηγούμενα (επισημασμένες αξίες 1/2). Το 1892-94 το ίδιο σχέδιο (αξίες 1/2, 3/4, 1, 2, 4, 6, 12 γροσίων). Το 1894-96 εκδόθηκαν με το ίδιο θέμα, αλλά δίχρωμα (αξίες 1/2, 3/4, 1, 2, 4, 6, 9, 12, 18, 45 γροσίων).

Το 1902-04 εκδόθηκαν με όμοιο σχέδιο, αλλά με το κεφάλι του βασιλιά Εδουάρδου Ζ΄ (αξίες ίδιες με την προηγούμενη σειρά). Το 1904/10 με το ίδιο θέμα.

Το 1912-15 εκδόθηκαν με όμοιο σχέδιο, αλλά με το κεφάλι του βασιλιά Γεωργίου Ε΄ (αξίες ίδιες με την προηγούμενη). Το 1921-23 με το ίδιο θέμα. Το 1924/28 με το ίδιο θέμα.

Αγγλική αποικία 1925-1960

Το 1928 εκδόθηκε αναμνηστική σειρά για τα 50 έτη βρετανικής διακυβέρνησης, με ιστορικά θέματα (αξίες όπως πριν).Το 1934 με τοπία της Κύπρου και το κεφάλι του Γεωργίου Ε΄ επάνω δεξιά σε οβάλ. Το 1935 αναμνηστική για το αργυρό ιωβηλαίο (25ετία) του Γεωργίου Ε΄.

Το 1937 εκδόθηκε σειρά με τον Γεώργιο ΣΤ΄ και τη σύζυγό του. Το 1938-51 τοπία της Κύπρου με το κεφάλι του Γεωργίου ΣΤ΄ επάνω δεξιά σε οβάλ. Το 1946 αναμνηστική έκδοση για τη νίκη στον Β΄ Π. Π. Το 1948 για τους αργυρούς γάμους (25ετία) του Γεωργίου ΣΤ΄ και της συζύγου του. Το 1949 για τα 75 έτη UPU.

Το 1953 με την Ελισάβετ Β΄ (αξίας 1 1/2 γροσίου). Το 1955 τοπία της Κύπρου με το κεφάλι της Ελισάβετ Β΄ επάνω αριστερά (15 αξίες σε μιλιέμ και λίρα). Ισοτιμία: 1000 μιλιέμ = 1 λίρα.(1955-1983).

.

• 
  1880 μία πέννα (κόκκινο), βρετανικό γραμματόσημο με επισήμανση "CYPRUS". Εκδόθηκε για την Κύπρο (πλάκα 181, θέση JF).
• 
  1881 μισό γρόσι (σμαραγδί), επιγραφή CYPRUS. Η πρώτη σειρά που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για το νησί.
• 
  1928 ενάμισι γρόσι (κόκκινο), αναμνηστικό για τα 50 χρόνια της Κύπρου υπό βρετανική κυριαρχία.

1960 μία λίρα (γκρι πράσινο και καφεκόκκινο) με μπλε επισήμανση "ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Kıbrıs Cumhuriyeti" σε γραμματόσημο του 1955.

Κυπριακή Δημοκρατία 1960 και εντεύθεν

Το 1960 επισημασμένα της προηγούμενης έκδοσης. Επίσης μία σειρά με τον χάρτη της Κύπρου (10, 30, 100 μιλιέμ)

Από το 1960, που η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της, οι Ταχυδρομικές Υπηρεσίες της Κύπρου εκδίδουν γραμματόσημα σε διάφορες σειρές ετησίως. Σειρές με πολλές αξίες είναι του 1962 με το κρι-κρι και άλλα τουριστικά θέματα (13 αξίες), του 1966 με την Αφροδίτη και άλλα αρχαιολογικά θέματα (14 αξίες), του 1971 με θέματα αρχαίας τέχνης (14 αξίες), του 1976 με αρχαιολογικούς θησαυρούς Α΄ (12 αξίες), του 1980 με τους θησαυρούς Β΄ (14 αξίες), το 1983 άλλαξε η υποδιαίρεση του νομίσματος: 1 λίρα = 100 cent, έτσι το 1983 εκδόθηκε η προηγούμενη σειρά με επισημασμένες νέες αξίες σε cents, το 1985 με τουριστικά τοπία (15 αξίες), το 1989 με ψηφιδωτά (15 αξίες), το 1994 με Κυπριακές ενδυμασίες (14 αξίες).

Επίσης επαναλαμβάνονται εκδόσεις με θέματα όπως η Ευρώπη UPU (Universal Postal Union), τα Χριστούγεννα, τους Κύπριους πρόσφυγες, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, διάφοροι Επέτειοι-Γεγονότα, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, τα Αρχαία Νομίσματα, και τα πτηνά, φυτά, πεταλούδες, όστρακα, ερπετά, ψάρια, δένδρα, μανιτάρια, έντομα, ορυκτά.

Φεγιέ εξέδοσε το 1963 για τους προσκόπους, το 1965 για τον Κέννεντυ, το 1967 για τους αθλητικούς αγώνες στη Λευκωσία, το 1968 για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το 1969, 1972, 1998 για τα Χριστούγεννα, το 1974 για το Β΄ Συνέδριο Κυπριακών Σπουδών, το 1978 για τον θάνατο του αρχιεπισκόπου Μακαρίου το προηγούμενο έτος, το 1980 για τα 100 έτη του κυπριακού γραμματοσήμου, το 1984 για τις χαλκογραφίες με θέμα την Κύπρο, το 1989 για του Γ΄ Αγώνες Μικρών Κρατών της Ευρώπης, το 1990 για το 30 έτη της Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1995 για το Γ΄ Συνέδριο Κύπρου, το 1995 για τη Φιλοτελική έκθεση Εurophilex.

Ταχυδρομικό υλικό

Αχρησιμοποίητο περιτύλιγμα για αποστολή εφημερίδων, για χρήση στην Κύπρο.

Οι βρετανικές καρτ ποστάλ χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην Κύπρο από το 1878, αλλά παραδείγματα τέτοιων καρτ ποστάλ που χρησιμοποιήθηκαν στην Κύπρο είναι πολύ σπάνια. Τον Απρίλιο του 1880 εκδόθηκαν καρτ ποστάλ της Μ. Βρετανίας με επισήμανση "CYPRUS". Καρτ ποστάλ με το όνομα Cyprus στο σχέδιο εκδόθηκαν για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1881. Με τις αλλαγές στα ταχυδρομικά τέλη και το σχέδιο, διάφορες καρτ ποστάλ συνέχισαν να διατίθενται, μέχρι σήμερα.

Όπως και με τα καρτ ποστάλ, από τον Ιούλιο του 1878 έγιναν διαθέσιμα βρετανικά συστημένα (fregistered) φάκελα, ακολουθήθηκαν από τα επιτυπωμένα από τη Μεγάλη Βρετανία φάκελα εγγραφής τον Απρίλιο του 1880 και το 1881 εκδόθηκαν φάκελα με το όνομα Κύπρος στο σχέδιο. Συνολικά έχουν εκδοθεί πάνω από 150 διαφορετικοί συστημένοι φάκελοι μέχρι σήμερα.

Τα πρώτα περιτυλίγματα εφημερίδων ήταν βρετανικά περιτυλίγματα με επισήμανση CYPRUS και εκδόθηκαν το 1880. Αυτά το περιτυλίγματα συνήθως βρίσκονται αχρησιμοποίητα, και μόνο ένα που χρησιμοποιήθηκε είναι γνωστό. Το 1881 στο νησί προστέθηκαν περιτυλίγματα εφημερίδων με τη λέξη Cyprus στο σχέδιο. Διαφορετικά σχέδια συνέχισαν να παράγονται μέχρι το 1976, μετά από το οποίο διακόπηκαν.

Προεπιτυπωμένα αερογραμμών (ή αεροπορικές επιστολές όπως ήταν έγραφαν επάνω), με σφραγίδα 4 1⁄2 piastre, έγιναν διαθέσιμα για πρώτη φορά το 1944. Τα αερογραμμών με τυπωμένο γραμματόσημο έγιναν διαθέσιμα για πρώτη φορά το 1946, και διάφορα σχέδια έχουν παραχθεί από εκείνη την ημερομηνία.

Βλέπε επίσης

• Τα γραμματοσήματα και ταχυδρομική ιστορία της Βόρειας Κύπρου
• Ενάριθμα εισπρακτέα (revenue stamps) της Κύπρου

Περαιτέρω ανάγνωση

• Κάστρο, Wilfrid T. F. Κύπρος, 1353-1986: Ιστορία, Ταχυδρομική Ιστορία & Σφραγίδες. Λονδίνο: Κρίστι-Ρόμσον Λόου/Κυπριακό Κύκλο Έρευνας, 1987 ISBN 546p.(ISBN 0-85397-418-7)
• Φρανγκούντις, Κέντρο Κύπρου Καταλόγος Σφραγμάτων και Ταχυδρομικής Ιστορίας 1845-2002. Αθήνα: Ο συγγραφέας, 2003 ISBN 336 σ.(ISBN 9609205003)
• Georgallis, C. και Spencer, M. Stamp Booklets 1962-2013. Δαουλίς: Κύπρος Κύκλος Σπουδών, 2014 100 π. Τίτλος της σειράς: Κυπριακή μελέτη Κύκλου Διάβασης, 15.
• Ιωάννηδης, Αλέξανδρος C. και Κρίστοφερ J. Σελίδα ταχυδρομείου Κύπρου 1878-2000. Το κείμενο αυτό περιέχει επίσης το κείμενο "Οι συγγραφείς", 2000 ISBN 185 σ.(ISBN 0-9638547-1-2)
• Μιχρανιαν, Barkev et al. Σφραγίδες Κύπρου, 1880-2004: συνδυασμός ιστορίας και πολιτισμού. Νικοσία: Υπουργείο Επικοινωνιών και Εργασιών της Δημοκρατίας της Κύπρου, Υπουργείο Ταχυδρομείων, 2005 ISBN 996336201X 398p.(ISBN 996336201X)
• Με περηφάνια, Edward B. Η ταχυδρομική ιστορία της Κύπρου. Χίθφιλντ: Εκδόσεις Τελικής Ιστορίας, 1998 ISBN 688p.(ISBN 1872465250)
• Wigmore, J. Air Mails 1929-1960. Δαουλίς: Κύπρος Σχολείο Κύκλου, 2004 100p. Τίτλος σειράς: Κύπρος Σχολική Σχολική Έκθεση, 3.

Εξωτερικές συνδέσεις

• Ταχυδρομικές υπηρεσίες Κύπρου
• Κυπριακή Φιλοτελική Εταιρεία
• Κύπρος Κύκλος Διδασκαλίας
• Κυπριακά θέματα γραμματοσήμων από το 1960
• Αυτή η Ημέρα στην Ιστορία - Η Κύπρος Διακηρύσσει την Ανεξαρτησία της APS

Εικόνες

• 
  1894-96, 2 γρόσια (μπλε και λιλιά). Το κεφάλι της βασίλισσας Βικτωρίας.
• 
  1944 επιστολή που εστάλη από την Κύπρο στην Ινδία. Φέρει γραμματόσημα 1 και 9 γροσίων, λογοκρισία της Κύπρου (Μ/39), λογοκρισία της Ινδίας (DHC/303).
• 
  1949, σειρά για τα 75 έτη UPU. 1 1/2 γρόσια (βιολέ).
• 
  1949, σειρά για τα 75 έτη UPU. 2 γρόσια (καρμινόχρωμο).
• 
  1949 σειρά για τα 75 έτη UPU. 3 γρόσια (μπλε γκρι).
• 
  1949, για τα 75 έτη UPU. 9 γρόσια (λιλά).
• 
  1960, γραμματόσημα του 1955 με επισήμανση "ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ" (αξίες 2, 3, 5, 15, 20, 30, 35 miliem)
• 
  1961 σειρά Ευρώπης, 40 μιλιέμ (μπλε κοβαλτίου και θαλασσί)
• 
  1962 σειρά Ευρώπης, 10, 40, 150 μιλιέμ (μαύρο και μπλε, μαύρο και κόκκινο, μαύρο και σμαραγδί)
• 
  1963 σειρά Ευρώπης, 30 μιλιέμ (μπλε κίτρινο και γκρι).
• 
  1967 σειρά Ευρώπης, 20, 30, 150 μιλιέμ ((πολύχρωμα)
• 
  1968 σειρά Ευρώπης, 20, 30, 150 μιλιέμ (πολύχρωμα).
• 
  1977 για τους πρόσφυγες, 10 μιλιέμ (πολύχρωμο).