Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γιάκομπους Γκάλους

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γιάκομπους Γκάλους
Πορτρέτο σε ξυλογραφία του Γιάκομπους Γκάλους από το Opus musicum, Βιβλίο IV (1590)
Γέννηση3  Ιουλίου 1550 ή 31  Ιουλίου 1550[1] ή 3  Ιουλίου 1550[2]
Ριμπνίκα
Θάνατος18  Ιουλίου 1591[3][4][5]
Πράγα[6][7][2]
Χώρα πολιτογράφησηςΑγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ιδιότητασυνθέτης[1][8][2] και τραγουδιστής[1]
Όργαναεκκλησιαστικό όργανο και φωνή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Γιάκομπους Γκάλους Καρνίολους ή Γιάκομπ(-ους) Χαντλ ή Γιάκομπ(-ους) Χεντλ ή Χαντλ Γιάκομπ[9] (Jacobus Gallus Carniolus ή Jacob(-us) Handl ή Jacob(-us) Händl ή Handl Jacob, σλοβενικά: Jakob Petelin Kranjski, Ρίμπνιτσα ; 3 Ιουλίου 1550 – Πράγα 18 Ιουλίου 1551) ήταν Σλοβένος [10] συνθέτης και οργανίστας της ύστερης Αναγέννησης. Θεωρείται από τους σημαντικότερους κεντροευρωπαίους συνθέτες της συγκεκριμένης περιόδου.[11]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γιάκομπους Γκάλους γεννήθηκε -πιθανότατα- στην πόλη Ρίμπνιτσα (Ribnica) της Ν. Σλοβενίας που, τότε, ονομαζόταν Ράιφνιτς (Reifnitz), το 1550. Ωστόσο, η σλοβενική λαϊκή παράδοση θέλει τη γενέτειρά του να βρίσκεται στην κοινότητα της Σεντβίσκα Γκόρα (Šentviška Gora) της Δ. Σλοβενίας.[12] Όταν γεννήθηκε είχε το επώνυμο Petelin Kranjski [13] αλλά, σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, το εκλατίνισε σε Γκάλους. Άλλωστε, «petelin» σημαίνει «κόκορας» στα σλοβενικά, το ίδιο με το γερμανικό «handl» και το λατινικό «gallus». Ο ίδιος πρόσθετε συχνά το προσωνύμιο Καρνίολους (Carniolus) στο επίθετό του, αποτίοντας φόρο τιμής στην πατρίδα του Καρνιόλα, ιστορική περιοχή της Σλοβενίας.

Κατά πάσα πιθανότητα, εκπαιδεύτηκε στην Κιστερκιανή Μονή Στίτσνα (Stična) της Καρνιόλα. Έφυγε από την περιοχή, κάπου μεταξύ 1564 και 1566, ταξιδεύοντας πρώτα στη γειτονική Αυστρία και αργότερα στη Βοημία, τη Μοραβία και τη Σιλεσία. Για κάποιο διάστημα έζησε στο Αββαείο Μελκ των Βενεδικτίνων, στην Κάτω Αυστρία. Υπήρξε μέλος του παρεκκλησίου της Αυλής της Βιέννης, το 1574, και χοράρχης της Επισκοπής του Όλομουτς, μεταξύ 1579 (ή 1580) και 1585. Από το 1585 μέχρι τον θάνατό του εργάστηκε στην Πράγα ως οργανίστας στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Μπαλουστράντε. Πέθανε στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, το 1591.[10]

Μουσική και μουσικολογικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκάλους αντιπροσώπευε την Αντιμεταρρύθμιση στη Βοημία, αναμειγνύοντας το πολυφωνικό ύφος της Γαλλο-Φλαμανδικής Σχολής με εκείνο της Σχολής της Βενετίας. Η παραγωγή του ήταν τόσο θρησκευτική όσο και κοσμική και εξαιρετικά μεγάλη: πάνω από 500 έργα τού έχουν αποδοθεί. Μερικά είναι μεγαλόπνοα, με πολλαπλές χορωδίες αποτελούμενα -μέχρι και- από 24 ανεξάρτητα μέρη.[10][14]

Το πιο αξιοσημείωτο έργο του είναι το εξαμερές Opus musicum (1587), συλλογή από 374 μοτέτα που, τελικά, κάλυπταν τις λειτουργικές ανάγκες ολόκληρου του εκκλησιαστικού έτους. Τα μοτέτα τυπώθηκαν στο τυπογραφείο της Πράγας «Jiří Nigrin» το οποίο δημοσίευσε, επίσης, 16 από τις 20 υπάρχουσες λειτουργίες του Γκάλους. Το μοτέτο O magnum mysterium προέρχεται από τον πρώτο τόμο (που τυπώθηκε το 1586), ο οποίος καλύπτει την περίοδο από την πρώτη Κυριακή της Νηστείας των Χριστουγέννων έως την ένατη Κυριακή προ του Πάσχα. Αυτό το 8φωνο μοτέτο δείχνει την επιρροή του βενετσιάνικου πολυχωρικού στυλ με τη χρήση της τεχνικής του coro spezzato.

Το, ευρέος φάσματος, εκλεκτικό ύφος του, συνδύαζε αρχαϊσμό και νεωτερισμό. Σπάνια χρησιμοποίησε την τεχνική του cantus firmus, προτιμώντας τον τότε μοντέρνο, βενετσιάνικο πολυχωρικό τρόπο, αλλά ήταν εξίσου γνώστης των παλαιοτέρων τεχνικών μίμησης. Μερικές από τις χρωματικές του υφές προδιέγραφαν τη δύση της τροπικότητας. Το 5φωνο Mysterium Mirabile εμπεριέχει χρωματικές δομές αντάξιες ενός Κάρλο Τζεζουάλντο. Η κατά λέξιν απεικόνιση (word painting) τεχνική του, ακολουθεί το στυλ του μαδριγαλίου, αλλά ήταν ικανός να γράψει το απλό Ecce quomodo moritur justus που, αργότερα, χρησιμοποίησε ο Χέντελ στον επικήδειο ύμνο του The ways of Zion do mourn.[11]

Η κοσμική μουσική του, περίπου 100 μικρά κομμάτια, δημοσιεύθηκε στις συλλογές Harmoniae morales (Πράγα 1589, 1590) και Moralia (Νυρεμβέργη 1596). Μερικά από αυτά τα έργα ήταν μαδριγάλια στα λατινικά, κάτι ασυνήθιστο για τη συγκεκριμένη φόρμα (τα περισσότερα μαδριγάλια ήταν στα ιταλικά)· άλλα ήταν τραγούδια στα γερμανικά και άλλα, διάφορες συνθέσεις στα λατινικά.[10]

Οι σημαντικότερες εκδόσεις έργων του Γκάλους, έχουν εκπονηθεί από τον Edo Škulj και έχουν δημοσιευθεί από το Ερευνητικό Κέντρο της Σλοβενικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (ZRCSAZU). Ο συνθέτης έχει απεικονιστεί στην μπροστινή πλευρά του -τώρα παρωχημένου- τραπεζογραμματίου των 200 Σλοβενικών Δολαρίων (tolar) της Δημοκρατίας της Σλοβενίας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 www.geschichtewiki.wien.gv.at/Jakobus_Gallus. Ανακτήθηκε στις 12  Δεκεμβρίου 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Research Library in Olomouc: (Τσεχικά) REGO. aleph.vkol.cz/F/?func=find-c&ccl_term=sys%3D000003995&local_base=svk04. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2024.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 28  Απριλίου 2014.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13894941v. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w65m76fj. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  7. ↑ The Fine Art Archive. 68285.
  8. ↑ The Fine Art Archive. 68285. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  9. ↑ ΠΛΜ
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Skei & Pokorn
  11. ↑ 11,0 11,1 Jeż
  12. ↑ Savnik
  13. ↑ Reese, 736
  14. ↑ Reese, 736-8

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D. C. L (Oxford, 1880)
  • Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
  • Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
  • Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (ΠΛΜ), έκδοση 1996, τόμος 17, σ. 380
  • Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
  • Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
  • Gustave Reese, Music in the Renaissance. New York, W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0-393-09530-4
  • Savnik, Roman, ed. 1968. Krajevni leksikon Slovenije, vol. 1. Ljubljana: Državna založba Slovenije. p. 424.
  • Tomasz Jeż. "The Motets of Jacob Handl in Inter-confessional Silesian Liturgical Practice" in De musica disserenda III/2, 2007, pp. 37–48.
  • Allen B. Skei/Danilo Pokorn: "Jacobus Handl", Grove Music Online ed. L. Macy
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γιάκομπους_Γκάλους&oldid=10749991"