Γεώργιος Αξιώτης

Γεώργιος Αξιώτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Γεώργιος Αξιώτης (Ελληνικά)
Γέννηση	1875 ή 1876 Μαριούπολη
Θάνατος	16  Οκτωβρίου 1924
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συνθέτης
Οικογένεια
Τέκνα	Μέλπω Αξιώτη
Γονείς	Παναγιώτης Αξιώτης

Ο Γεώργιος Αξιώτης (Μαριούπολη 1875 – Αθήνα 16 Οκτωβρίου 1924) ήταν Έλληνας συνθέτης και μουσικοκριτικός, πατέρας τής πεζογράφου και ποιήτριας Μέλπως Αξιώτη (1905-1973).

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αξιώτης γεννήθηκε στη Μαριούπολη της σημερινής Ουκρανίας το 1875. Παππούς του ήταν ο πολιτικός Αλέξανδρος Αξιώτης και πατέρας του ήταν ο μυκονιάτικης καταγωγής Παναγιώτης Αξιώτης (1840-1918) πού ασχολήθηκε με το εμπόριο σιτηρών στη Ρωσία και απέκτησε τεράστια περιουσία, συγχρόνως όμως ήταν και αξιόλογος συγγραφέας διηγημάτων και μεταφραστής ρωσικών φιλολογικών έργων. Μητέρα του ήταν η Μελπομένη Πατούνα από την Κωνσταντινούπολη. Η οικογένεια έφυγε από τη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, το 1887.

Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του γράφηκε στη Νομική Σχολή (πιθανότατα το 1892), όπου σπούδασε για τρία χρόνια, ενώ παράλληλα άρχισε μουσική στην Ελλάδα ως μαθητής τού σημαντικού Συριανού συνθέτη Λουδοβίκου Σπινέλλη. Στη συνέχεια, μεταξύ 1895 (;) και 1901, σπούδασε στο Ωδείο San Pietro a Majella της Νάπολης, στο οποίο είχαν φοιτήσει πολλοί Επτανήσιοι συνθέτες, παίρνοντας δίπλωμα και εύφημο μνεία. Καθηγητής του εκεί υπήρξε ο σημαντικότατος δάσκαλος τής εποχής Paolo Serrao και συμαθητής του, ο φίλος του Γεώργιος Λαμπελέτ. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε διευθυντής του Ωδείου Πειραϊκού Συνδέσμου με βοηθό τον Λαμπελέτ. Μαζί του εξέδωσε τον μοναδικό τόμο του περιοδικού Κριτική, μέσω του οποίου έθεσε ως στόχο την αναμόρφωση της μουσικής παιδείας στην Ελλάδα.

Πρώτη σύζυγός του ήταν η αριστοκρατικής καταγωγής Καλλιόπη Βάβαρη, με την οποία απέκτησε την Μέλπω. Χώρισε το 1908 και το 1909 νυμφεύθηκε τη Μαρουλίνα Γρυπάρη, θυγατέρα τού πολιτικού Ιωάννη Γρυπάρη, με την οποία απέκτησε δύο ακόμη παιδιά, τον Παναγιώτη (Πανάγο) και τη Φρόσω. To 1915 διετέλεσε για ένα εξάμηνο πρόεδρος της κοινότητας Μυκόνου.

• Στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο Μυκόνου δραστηριοποιείται ο πολιτιστικός οργανισμός (ΝΠΔΔ) με την επωνυμία «Πολιτιστικός, Αθλητικός και Κοινωνικός Οργανισμός Γεώργιος Αξιώτης».

Κριτική και αντιδράσεις

Έχει συζητηθεί αρκετά η περίπτωση του Αξιώτη και, κυρίως, οι λόγοι για τους οποίους αποσύρθηκε από τα μουσικά πράγματα της εποχής του. Φαίνεται ότι, ως πρωτοπόρος της «αγωνιστικής» κριτικής στην Ελλάδα, με «συγκεκριμένους στόχους αναμόρφωσης της μουσικής παιδείας», προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις και αντιπάθειες που εμπόδισαν τη σταδιοδρομία του. Υπήρξε πολέμιος του συστήματος της μουσικής εκπαίδευσης από το Ωδείο Αθηνών κάτω από τη διευθυνση τότε τού Γ. Νάζου, όπως αυτό φαίνεται στό πόνημά του "Από την Ιστορίαν εις τα Πράγματα". Οι απόψεις του σχετίζονται κυρίως με το ωδειακό «κατεστημένο», όπου επικρίνει έντονα τόσο τις μεθόδους διδασκαλίας του πιάνου, όσο και τα στρυφνά εγχειρίδια διδασκαλίας της αρμονίας (Ρίχτερ), που έχουν ως αποτέλεσμα τη «γερμανοποίηση» της όλης διαδικασίας. Επίσης, από προφορική μαρτυρία του γιου του, Παναγιώτη, αντιπαθούσε τον Καλομοίρη. Οι έντονες αυτές αντιρρήσεις του υπήρξαν ζημιογόνες γιά την μουσική του "καριέρα'', προκάλεσαν τις αντιδράσεις και τον πόλεμο τού μουσικού κατεστημένου, και τον οδήγησαν να πάρει την απόφαση να αποσυρθεί και να εγκατασταθει από το 1905 οικογενειακώς μόνιμα στη Μύκονο. Εξέχουσες μουσικές προσωπικότητες της εποχής, όμως, «απέδιδαν τον παραγκωνισμό του αποκλειστικά στο ιδιόρρυθμο του χαρακτήρα του». Ο Λαυράγκας επικαλέστηκε την «αβουλία» του Αξιώτη, ο δε Λαμπελέτ, αναφερόμενος στην πρώτη δημόσια εκτέλεση έργου του, χαιρετίζει «[…]με αληθινήν χαράν την εμφάνισιν του νέου και εξ υπαιτιότητός του αργοπορήσαντος αγωνιστού εις την παλαίστραν της τέχνης».

Εργογραφία

Δεν υπάρχει κάποιο έργο του Αξιώτη που να έχει εκδοθεί. Τα τραγούδια του, ειδικά, βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτών, ενώ τα υπόλοιπα είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα αχρονολόγητα. Παραμένουν ανέκδοτα, αδισκογράφητα και, κάποια εξ αυτών, -ακόμα και σήμερα- ανεκτέλεστα.

Ορχήστρα

(όλα αχρονολόγητα)

• Πρελούντιο και Φούγκα
• Λυρικό Ιντερμέτζο
• Δειλινό
• Ενώ Χιονίζει
• Σαν Παιχνίδι
• Συμφωνικές Εντυπώσεις (Τριλογία: Στο Βουνό, Στον Κάμπο, Στον Χορό)

Μουσική δωματίου

• Φούγκα, για κουαρτέτο εγχόρδων (αχρονολόγητο)

Τραγούδια

(όλα για φωνή και πιάνο)

• 12 Τραγούδια σε στίχους του Μ. Μαλακάση (1905-6)
• 3 Τραγούδια σε -ιταλικούς- στίχους του Α. Fogazzaro (αχρονολόγητο)
• 2 Τραγούδια σε -γαλλικούς- στίχους του J. Richepin (1909)
• Έκλαψα (Ho pianto), σε ποίηση Χάινε και ιταλική μετάφραση
• Εξομολόγηση

(πηγή: )

Σημειώσεις

i. ^{^} Πιθανή πόλη γέννησης αναφέρεται και το Γέισκ της Ρωσίας

ii. ^{^} Πιθανή ημερομηνία γέννησης αναφέρεται η 16η Οκτωβρίου 1876

iii. ^{^} Η έλλειψη αρχείων της εποχής στο Ωδείο Αθηνών δεν επιτρέπει την επαλήθευση της πληροφορίας τού γιου του, ότι φοιτούσε στο ίδρυμα πριν το 1895

Πηγές

• Γιώργος Λεωτσάκος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1981, τόμος 10, σ. 106
• Αλέκα Συμεωνίδου, «Λεξικό Ελλήνων Συνθετών» (ΛΕΣ), εκδόσεις Νάκας, 1995

Βιβλιογραφία

• Δ. Λαυράγκα: «Γεώργιος Αξιώτης» Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία, εκδ. Πυρσός, 5:48-9
• Περιοδικό Κριτική (1903)
• Περιοδικό "Ελληνομνήμων" από τον Γιάννη Μπελώνη, έτος 2014