Βικιπαίδεια:QACS

{{DISPLAYTITLE:Κωνσταντίνος Γ. Μακρής (1902-1981) }}

Κωνσταντίνος Γ. Μακρής (1902-1981) ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Οι πρώτες σπουδές και οι πρώτες έρευνες

Ο Κωνσταντίνος Μακρής γεννήθηκε στον Πειραιά στις 4 Απριλίου του 1902. Ήταν ένα από τα επτά παιδιά του θεολόγου και ιερέα του Πειραιά Γεωργίου Μακρή και της δασκάλας Ξανθής Βαλσαμή. Μετά την αποφοίτηση του από το Β’ Γυμνάσιο Πειραιά, εγγράφηκε τον Σεπτέμβριο του 1918 στο Χημικό Τμήμα της τότε Φυσικομαθηματικής Σχολής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο. Ύστερα από τέσσερα χρόνια σπουδών και ως πτυχιούχος χημικός, ενεγράφη στο τρίτο έτος της Φαρμακευτικής σχολής εμπλουτίζοντας τις χημικές του γνώσεις. Από το 1925 ιδρύει ένα ιδιωτικό εργαστήριο στον Πειραιά για τις προσωπικές του έρευνες, επιστημονικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα δίδασκε Φυσική και Χημεία στο Ελληνογαλλικό Λύκειο στο Νέο Φάληρο. Το 1927 συστήθηκε από την Επιτροπή της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας να επιμεληθεί τα άρθρα της χημείας και της φυσικής. Ύστερα από επιλογή του καθηγητή του Εμμανουήλ Ι. Εμμανουήλ έγινε βοηθός του Φαρμακευτικού Χημείου όπου εξελίχθηκε σε επιμελητή του το 1928-1930. Μετά την περάτωση και των φαρμακευτικών σπουδών του ασχολήθηκε διεξοδικά με το ελληνικό χασίς. Εργασία που του υπέδειξε ο καθηγητής του Εμμανουήλ ως διδακτορική διατριβή. Συμμετείχε επίσης στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό Ελευθερουδάκης και της Νέας Παγκόσμιας Εγκυκλοπαίδειας και ήταν εκλεγμένο μέλος της Γερμανικής Χημικής Εταιρείας. Από τον Ιούλιο του 1935 είχε λάβει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του οινολόγου καθώς και βοτανολόγου. Είχε μετατρέψει ήδη το ιδιωτικό του εργαστήριο σε επαγγελματικό, με όνομα «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο Κώστας Γ. Μακρής» πρώτα στον Πειραιά και ύστερα στην Αθήνα.

Η επαφή με τον Γερμανοεβραίο Georg Maria Schwab

Τον Ιανουάριο του 1937 ο Μακρής, μετά την ψήφιση του Αγορανομικού Κώδικα διορίστηκε πρώτος χημικός του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς για τον έλεγχο της καταλληλότητας των τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης. Στο διάστημα αυτό εγγράφηκε στην ιατρική σχολή. Μέχρι το 1939 γνώριζε τέσσερις ξένες γλώσσες, την γερμανική, την γαλλική, την αγγλική και ιταλική. Υπήρξε διευθυντής συντάξεως της εφημερίδας των Χημικών το 1935-1938 αλλά και των Χημικών Χρονικών το 1938-1939. Το 1938 γνωρίζει τον Γερμανοεβραίο φυσικοχημικό Georg Maria Schwab, ο οποίος είχε μεταναστεύσει από την Γερμανία στην Ελλάδα για φυλετικούς λόγους εν όψει πολέμου. Ο Schwab είχε αναλάβει την διεύθυνση ερευνών του Ινστιτούτου «Νικόλαος Κανελλόπουλος» της Α.Ε.Χ.Π.Λ. στον Πειραιά. Μετά τον βομβαρδισμό του Πειραιά το 1943, ο Schwab στεγάστηκε στο αθηναϊκό εργαστήριο του Κωνσταντίνου Μακρή όπου συνεργάστηκαν σε αναλύσεις και έρευνες. Το 1950, ο Κωνσταντίνος Μακρής παρακολούθησε θερινά μαθήματα αναλυτικής χημείας στο SOCIETY OF ANALYTICAL CHEMISTRY, στο Λονδίνο. Μετά από ένα χρόνο στις 3-13 Σεπτεμβρίου επισκέφτηκε την Αμερικανική Χημική Εταιρεία στο ΧΙΙ Διεθνές Συνέδριο Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Χημείας(XII CONGRESS OF PURE AND APPLIED CHEMISTRY)και το 1954 προτάθηκε από τον ήδη καθηγητή του Πολυτεχνείου του Μονάχου Schwab ως μέλος της νέας Γερμανικής Χημικής Εταιρείας GESELLSCHAFT DEUTSCHER CHEMIKER.

Ακαδημαϊκή πορεία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Το 1956 εκλέχθηκε ως πρώτος τακτικός καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας και Φαρμακογνωσίας του νεοϊδρυθέντος φαρμακευτικού τμήματος στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με την παρουσία του εξέλιξε το πρόγραμμα μαθημάτων και εργαστηριακών ασκήσεων της Σχολής. Ουσιαστικά εμπλούτισε τις γνώσεις του φαρμακοποιού με την εισαγωγή των μαθηματικών, της φυσικοχημείας, της φαρμακοδυναμικής και της φαρμακευτικής τεχνολογίας. Επίσης σε συνεργασία με την σύζυγό του Ανθούσα Μυρίδου-Μακρή δημιούργησαν έναν φαρμακογνωστικό κήπο σε παρακείμενο χώρο του Πανεπιστημίου για την καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών για την άσκηση των φοιτητών. Επιπλέον εγκαινίασαν την κατάρτιση του φαρμακογνωστικού χάρτη της Ελλάδος αλλά και φρόντισαν να ιδρυθεί σταθμός έρευνας φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών στη Μικρή Βόλβη. Διατέλεσε κοσμήτορας της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960- 1961 και στη συνέχεια συγκλητικός. Επίσης το διάστημα 1965-1966 διατέλεσε μέλος στο Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο. Σαν επιστημονικός σύμβουλος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου εισηγήθηκε και εκδόθηκε η «ελληνική φαρμακοποιία ΙΙΙ» και ήταν διευθυντής συντάξεως του φαρμακευτικού δελτίου από το 1961. Το 1968, στην διάρκεια της δικτατορίας απολύθηκε από την θέση του καθηγητή, λόγω των αριστερών πεποιθήσεών του και επανήλθε ως ομότιμος καθηγητής το 1974. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε ανάμεσα στο ιδιωτικό του γραφείο στις στήλες του Ολυμπίου Διός σαν σύμβουλος φαρμακευτικών εταιρειών και στο εργαστήριο του ασχολούμενος πάντοτε με την χημική και την φαρμακευτική επιστήμη. Πέθανε τον Ιούλιο του 1981, ύστερα από πολύμηνη αρρώστια που τον ταλαιπώρησε.

Η «ΕΡΓΑΝΑΛ» ως εξέλιξη του «Χημικού και Μικροβιολογικού Ινστιτούτου Κ.Γ. Μακρής»

Ο Κώστας Μακρής είχε συστήσει από το 1925 ένα μικρό ιδιωτικό εργαστήριο. Το 1930 το μετατρέπει σε επαγγελματικό και το λειτουργεί με συνεργάτες στον Πειραιά στην οδό Μπουμπουλίνας 6 και Φίλωνος με την επωνυμία «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο Κώστας Γ. Μακρής». Η επιλογή αυτής της περιοχής μόνο τυχαία δεν ήταν, καθώς εκεί υπήρχε το εμπορικό κέντρο του Πειραιά, λίγο πιο πάνω από το λιμάνι, όπου γινόταν η φόρτωση και η εκφόρτωση των εμπορευμάτων. Η ίδρυση του εργαστηρίου δεν απέβλεπε μόνο στην άσκηση του επαγγέλματος του χημικού, ήθελε να το χρησιμοποιήσει για να διευρύνει τις γνώσεις του και να εξελίξει τις ερευνητικές του εργασίες όπου με την σειρά τους συνέβαλλαν στην επιστήμη της χημείας οπότε ήταν πλήρως εξοπλισμένο με τα κατάλληλα επιστημονικά όργανα και συσκευές. Οι πρώτες επιστημονικές του εργασίες έγιναν εκεί το 1930-1932 και δημοσιεύτηκαν στο ZEITSCHRIFT FUR ANALYTISCHE CHEMIE.

Η επιτυχής και συνεχής ανάπτυξη των εργασιών του ιδιωτικού του εργαστηρίου συντέλεσε ώστε τον Ιούλιο του 1936 να ιδρύσει και ένα δεύτερο εργαστήριο με την ίδια επωνυμία στην Αθήνα, στην οδό Σωκράτους 22 στην περιοχή της Ομόνοιας. Τον Μάρτιο του 1939 ανέθεσε την διεύθυνση στον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιο Ματθαιόπουλο. Το νέο εργαστήριο Αθηνών, φρόντισε να το εξοπλίσει με τα καλύτερα όργανα, την καλύτερη επιστημονική βιβλιογραφία, διάφορα επιστημονικά περιοδικά αλλά και κλασσικά συγγράμματα εκείνης της εποχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν μέλος του διεθνούς οργανισμού τυποποίησης, “ASTM=American Society for Testing Materials”. Εκτός από αυτές τις εργασίες, έκαναν μελέτες για το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο προς έγκριση φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και καλλυντικών. Στο μεταξύ το εργαστήριο του Πειραιά κλείνει.

Το 1967 το εργαστήριο της Αθήνας μεταφέρεται ένα δρόμο πίσω στην οδό Γερανίου 19. Το εργαστήριο του Μακρή τράβηξε και άλλα εργαστήρια στην περιοχή όπως του Πολυμενάκου και του Αναγνωστόπουλου κυρίως οινολογικά, κανένα δεν έκανε χημικές αναλύσεις. Μετά από δέκα περίπου χρόνια συνεργάζεται με τον Σπύρο Γεωργόπουλο τέως διευθυντή του Γενικού Χημείου του Κράτους και διατηρεί το εργαστήριο μαζί του με την επωνυμία «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο, Κ. Μακρής- Σ. Γεωργόπουλος Ο.Ε.». Το 1976 ο Δρ χημικός Γρηγόρης Ντόκος γνωρίζει τον Κωνσταντίνο Μακρή. Εργάζεται στην εταιρεία για περίπου ένα χρόνο και το 1977 συμμετέχει στην εταιρεία μαζί τους όπου και μετονομάζεται σε «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο, Κ. Μακρής- Σ. Γεωργόπουλος- Γρ. Ντόκος Ο.Ε.». Το 1980 πεθαίνει ο επί χρόνια συνεργάτης του Κώστα Μακρή και γιατρός του εργαστηρίου Αντρέας Βασιλάκης καθώς και ο Σπύρος Γεωργόπουλος. Τον Ιούνιου του 1981 πεθαίνει και ο ίδιος ο Μακρής. Μετά τον θάνατο του ο Γρηγόρης Ντόκος συνεχίζει την λειτουργία του εργαστηρίου, όπου πλέον είναι ο ιδιοκτήτης στο «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο Κώστας Γ. Μακρής». Το συγκεκριμένο εργαστήριο στην Γερανίου συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016.

Ο Γρηγόρης Ντόκος αποφασίζει με τον συμφοιτητή του Κώστα Τορτοπίδη που διατηρούσε και ο ίδιος ένα ιδιωτικό εργαστήριο στον Πειραιά να ιδρύσουν από κοινού ένα νέο τρίτο εκσυγχρονισμένο εργαστήριο στον Πειραιά την «ΕΡΓΑΝΑΛ, ΓΡ. ΝΤΟΚΟΣ- Κ. ΤΟΡΤΟΠΙΔΗΣ Ο.Ε.» το οποίο άρχισε να απορροφά σταδιακά τις δραστηριότητες των δύο παλαιότερων εργαστηρίων. Τα συγκεκριμένα εργαστήρια ήταν το «ΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΤΟ Κ.Γ. ΜΑΚΡΗΣ» ένα από τα αρχαιότερα ιδιωτικά ανεξάρτητα εργαστήρια έλεγχου ποιότητας στην Ελλάδα αλλά και το χημικό και οινολογικό εργαστήριο «Κ. ΤΟΡΤΟΠΙΔΗΣ Ε.Ε.» Το εργαστήριο με την εταιρική επωνυμία «Κ. ΤΟΡΤΟΠΙΔΗΣ Ε.Ε.» που ιδρύθηκε το 1983 αποτελεί συνέχεια του χημικού εργαστηρίου που δημιούργησε στον Πειραιά ο χημικός Αριστείδης Κουφόπουλος το1958. Από το 1983 ο χημικός Κωνσταντίνος Τορτοπίδης που ανέλαβε την λειτουργία του εργαστηρίου προέβη σταδιακά σε σειρά επενδύσεων τεχνολογικού εξοπλισμού ( GC- HPLC- AAS) καλύπτοντας πλήρως τις νέες απαιτήσεις σχετικές με την ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων, ποτών και επιφανειακών υδάτων. Ωστόσο το 2014 αποβιώνει ο Κώστας Τορτοπίδης. Η «ΕΡΓΑΝΑΛ» και το εργαστήριο του Τορτοπίδη μεταβιβάζονται στους χημικούς Χαρίλαο Τσιτούρη και Δημήτρη Μελισσό. Ύστερα από ένα χρόνο μεταβιβάζεται στους ίδιους το «Χημικό και Μικροβιολογικό Ινστιτούτο Κώστας Γ. Μακρής» αλλά και το υπόλοιπο της «ΕΡΓΑΝΑΛ» από τον Γρηγόρη Ντόκο που αποσύρεται λόγω συνταξιοδότησης. Όλα τα ιστορικά όργανα, τα αρχεία, τα συγγράμματα και οι επιστημονικές εργασίες του Ινστιτούτου Κ. Μακρής βρίσκονται σήμερα στις εγκαταστάσεις της «ΕΡΓΑΝΑΛ» στον Πειραιά που να θυμίζουν το παρελθόν και να εμπνέουν τους συνεχιστές στον δρόμο των ερευνών και αναλύσεων.

Δημοσιεύματα των εργαστηρίων του Χημικού και Μικροβιολογικού Ινστιτούτου» που υπάρχουν στο αρχείο.

1. «ΑΣΠΑ ‘ΜΜ’. ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΑΕΡΙΩΝ του Ινστιτούτου Συστήματος Ανιχνεύσεως ΜΑΚΡΗ-ΜΑΡΡΗ» Εγκεκριμένη ευρεσιτεχνία δια της υπ’ αριθ. 31498/10/11/1939 αποφάσεως της Ανωτέρας Διοικήσεως Αντιαεροπορικής Αμύνης.
2. «ΤΑΧΥΣ ΧΡΩΜΑΤΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΜΙΚΡΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ» σε συνεργασία Ρ. Μενασε. Έκδοση Χημικών Χρονικών Φεβρουαρίου, Αθήνα 1940.
3. «ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗΝ ΕΞΕΤΑΣΙΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ» σε συνεργασία με τον Γ. Ματθαιόπουλο. Ανάτυπο των ‘Χημικών Χρονικών’, Αθήνα 1943.
4. «ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΑΛΗΝΙΚΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΤΙΝΩΝ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΩΝ» ανατύπωση του περιοδικού ‘Αρχεία της Φαρμακευτικής’, Αθήνα 1947.
5. «ΤΟ ΛΟΥΠΙΝΟ» Ανάτυπο από το περιοδικό «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ» ΑΘΗΝΑ 1948.
6. «ΟΙ ΑΜΥΛΟΚΟΚΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΚΗΤΕΣ» ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ. Ανάτυπο από το περιοδικό ‘Αγροτική Επιθεώρησις’, Αθήνα 1949.
7. «ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΟΝ ΥΓΙΕΙΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΓΑΛΑΤΟΣ» υγιεινολογική έρευνα των εργαστηρίων του Χημικού και Μικροβιολογικού Ινστιτούτου, τυπωμένη στο ‘ΤΥΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗΣ’. Αθήνα 1949.
8. «Η ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΛΟΥΠΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΙΚΡΟΥ ΛΟΥΠΙΝΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ». Κριτική στο δημοσίευμα του κ. Α. ΠΑΝΟΥ για την καλλιέργεια του λούπινου στην Ελλάδα. Ανάτυπο από το περιοδικό ‘Αγροτική Επιθεώρησις’. Φεβρουάριος, Αθήνα 1951.
9. «ΜΙΑ ΤΥΠΙΚΗ ΑΚΡΑΤΟΠΗΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΑΝΟΥΛΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ» ανάτυπο από το περιοδικό ‘ΚΛΙΝΙΚΗ, τεύχος 9, σελ. 170-175. 1η Μαΐου 1951.
10. «ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΝΙΤΡΩΔΟΜΕΘΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΑΙΜΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΡΟΜΕΝΟ ΓΑΛΑ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΗΠΙΑΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Ανάτυπο από το περιοδικό ‘ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ’, Φεβρουάριος – Μάρτιος 1951.
11. «Characterization of inks by paper chromatography, for criminological purpose» σε συνεργασία M.D. RIGANEZIS. ELSEVIER PUBLISHING COMPANY. AMSTERDAM, LONDON, HOUSTON (TEXAS), NEW YORK 1955.
12. «ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗΝ ΤΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΞΕΙΔΩΣΕΩΣ ΑΛΑΤΩΝ ΤΙΝΩΝ ΤΟΥ ΜΟΛΥΒΔΟΥ» Αθήνα 1956.
13. «ΤΑΧΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΡΥΠΑΝΣΕΩΣ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΥΔΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ». Ανάτυπο του δελτίου της ελληνικής Μικροβιολογικής και Υγιεινολογικής εταιρείας, Μάρτιος- Απρίλιος. Αθήνα 1956.
14. «ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΚΗ – ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΓΡΑΦΙΚΗ- ΧΗΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΙΣ» ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΣΜΥΡΙΔΟΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΩΝ ΚΟΡΟΥΝΔΙΟΥ. Σε συνεργασία με τον καθηγητή Georg M. Schwab και τον Ι. Παπασταματίου. Αθήνα 1956.
15. «Η ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ ΕΙΣ ΠΟΡΦΥΡΙΝΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΥΤΩΝ» σε συνεργασία με Παύλο Ν. Δημοτάκη. Ανάτυπο Χημικά Χρονικά τόμος 21Α, 2, 1956. Αθήνα 1956.
16. «ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΠΟΥΔΗΝ ΤΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΤΑΣΕΩΣ ΟΥΣΙΩΝ» σε συνεργασία με Κώστα Γ. Τζιβανόπουλο. Ανακοίνωση εγκριθείσα από το XIV διεθνές συνέδριο θεωρητικής και εφαρμοσμένης χημείας, INTERNATIONAL CHEMICAL CONCLAVE. 13-20 Σεπτεμβρίου 1951. ΑΘΗΝΑ 1956.
17. «ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΑΦΘΑΛΙΝΗΣ» σε συνεργασία με Κώστα Γ. Τζιβανόπουλο. Ανακοίνωση εγκριθείσα από το XIV διεθνές συνέδριο θεωρητικής και εφαρμοσμένης χημείας, INTERNATIONAL CHEMICAL CONCLAVE. 3-15 Σεπτεμβρίου 1951. ΑΘΗΝΑ 1956.
18. «Επί της χρησιμοποιήσεως του χλωριούχου ασβεστίου προς απολευκωμάτωσιν του γάλακτος εις την μέθοδον της νιτρορεντουκτάσης. Η δράσις του ως επιταχυντικού παράγοντος εις την αντίδρασιν των νιτρωδών δια του αντιδραστηρίου ILOSVAY» σε συνεργασία με Κώστα Γ. Τζιβανόπουλο. Ανακοίνωση εγκριθείσα από το XIV διεθνές συνέδριο θεωρητικής και εφαρμοσμένης χημείας, INTERNATIONAL CHEMICAL CONCLAVE. 3-13 Σεπτεμβρίου 1951. ΑΘΗΝΑ 1956.
19. «ΧΗΜΙΚΗ-ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ- ΥΓΙΕΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΟΣ ΔΥΟ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΣΙΜΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΖΑΧΑΡΩ» ανάτυπο του ‘Φαρμακευτικού Δελτίου’ Φεβρουάριος, Αθήνα 1956.
20. «Η ΠΗΓΗ ΛΕΝΤΑ ΚΡΗΤΗΣ» ΕΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΟΣΙΘΕΡΑΠΕΙΑΣ- ΚΛΙΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Σε συνεργασία της χημικού Ζήνας Μασμανίδου. Δημοσιεύματα του φαρμακευτικού τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1958.

Συγγράμματα που σύνταξε ως τακτικός και Ομότιμος καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας και Φαρμακογνωσίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και υπάρχουν σε αρχείο

1. «Μέθοδος ελέγχου του βασιλικού πολτού Μελισσών» σε συνεργασία με τον χημικό του Χημικού και Μικροβιολογικού Ινστιτούτου, Ιωάννη Κορομηλά. Ανακοινώθηκε στο Β’ Πανελλήνιο Χημικό Συνέδριο στην Θεσσαλονίκη 2-5 Σεπτεμβρίου 1956. Ανάτυπο του τεύχους Χημικών Χρονικών, Δεκέμβριος 1957.
2. «Η ΧΗΜΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΑΙΩΝΑ» Ανάτυπο από την ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ τόμος Γ’ σελ. 397-402, εκδόσεις «Δ. ΒΟΓΙΑΤΖΗ & ΣΙΑ». Αθήνα 1961.
3. «ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ» Βάσει της ομιλίας της 5ης Μαΐου 1971 στο Ίδρυμα Ευγενίδου. Δημοσίευση στα Χημικά Χρονικά τον Ιούνιου- Ιουλίου 1971.

Επιπλέον εργασίες

1. «Τα ιαματικά ύδατα της Ικαρίας» 1928. (Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το με χρηματικό έπαθλο 7.500.)
2. «Παρατηρήσεις περί της καταλυτικής δράσεως του λευκόχρυσου» 1928.
3. «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΧΑΣΙΣ» φυτοχημική- δρογογνωστική μελέτη, εναίσιμος επί διδακτορία διατριβή. ‘ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΝ ΧΗΜΕΙΟΝ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ’. Αθήνα 1929.
4. «Τα μεταλλικά νερά του αδάμαντος της νήσου Μήλου» 1929-1930.
5. «ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΙΝΑ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑΛΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ» από Εφημερίδα Χημικών, Αθήνα 1933.
6. «Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΣΒΕΣΤΟΥΧΩΝ ΑΡΤΟΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ» εκτυπώθηκε από ΣΤ. Ν. ΤΑΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ. Αθήνα 1934.
7. «ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΓΟΡΑΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΜΑΛΑΚΩΝ ΤΥΡΩΝ». Ανάτυπο Χημικά Χρονικά Οκτώβριος, Αθήνα 1938.
8. «ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΗΝ ΦΥΣΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΝ ΣΧΟΛΗΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ» Απάντησις εις την εισηγητικήν έκθεσιν της κριτικής επιτροπής εκ των καθηγητών κ. κ. Καραντάση, Καραγκούνη και Ζέρβα προς υπόδειξιν του καλύτερου δια την επικουρικήν έδραν της Ανοργάνου Χημείας. Αθήνα 1939.
9. «Η ΒΑΚΤΗΡΙΟΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ» ανάτυπο του περιοδικού ‘ΟΙΝΟΤΕΧΝΙΚΗ’, Αθήνα 1951.
10. «Ο ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗΝ». Ανάτυπο εκ των πρακτικών της 24ης Γενικής Συνελεύσεως του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, 12- 15 Αυγούστου 1955. ‘Φαρμακευτικόν Δελτίον’. Ιανουάριος, Αθήνα 1956.
11. «Μελέτη δια του Παραγωγογράφου του Βρωμιούχου Ν-βουτυλο-σκοπολαμμωνίου και Μείγματος αυτού μετά Νοβαλγίνης» σε συνεργασία με Γ. Μαργωμένου- Λεωνιδοπούλου, από εργαστήριο Φυσικής Ε.Μ. Πολυτεχνείου. Ανάτυπο από Χημικά Χρονικά. Αθήνα 1972.
12. «ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ» σε συνεργασία Γ. Μαργωμένου- Λεωνιδοπούλου. Ανάτυπο του περιοδικού ‘Χημικά Χρονικά’. Αθήνα 1974.

Συγγράμματα εκτός της χημείας.

1. «ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ» «ΤΕΥΧΟΣ Α’. Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΥΤΗΣ». Τυπογραφείο ΣΩΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΝΗ. ΠΕΙΡΑΙΑΣ 1925.
2. «ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ» «ΤΕΥΧΟΣ Β’. ΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ». Τυπογραφείο ΣΩΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΝΗ. ΠΕΙΡΑΙΑΣ 1926.