Βαλανεία
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Τα Βαλανεία αναφέρονται στην κλασική Ελλάδα ως ιδιωτικά λουτρά σε κατοικίες, είτε -πιο συχνά- ως δημόσια λουτρά για τους κατοίκους των πόλεων, που αναπτύχθηκαν στα αστικά κέντρα και στα ιερά του ελληνικού κόσμου και εκτός του χώρου των Γυμνασίων από τον 5ο π.Χ. αι.
Πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον 5ο αι. π.Χ. αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα κτίρια Γυμνασίων, στα οποία δημιουργήθηκαν εγκαταστάσεις λουτρών. Αυτά χωροθετούνταν αρχικά κοντά σε παραποτάμιες ή θαλάσσιες περιοχές, για να μπορούν οι αθλητές να παίρνουν εύκολα τα λουτρό τους. Μετά την εκγύμναση ήταν απαραίτητο ένα λουτρό εφίδρωσης και στη συνέχεια ένα γερό τρίψιμο με ξύστρες, για να καθαρίσει η επιδερμίδα.
Ο Ιπποκράτης, οποίος θεωρείται πατέρας της λουτροθεραπείας, αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο από το έργο «Περί αέρων, τόπων και υδάτων» για την διαδικασία της υδροθεραπείας. Στον ίδιο οφείλει και η ονομασία των δημόσιων λουτρών της Εποχής: το «βαλανείον», προέρχεται από την ρίζα του «βαλανεύω» και της «Βαλανευτικής», λέξη που περιγράφει την τέχνη του μπάνιου.
Βασικοί χώροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τυπικό παράδειγμα των χώρων ενός λουτρού είναι το κτίσμα που βρίσκεται -σήμερα σε ερειπιώδη μορφή, καθώς μόλις διακρίνονται τα θεμέλια της τοιχοποιΐας- στις Οινιάδες της Ακαρνανίας και ανάγεται στον 2ο π.Χ. αι. Τα λουτρά αυτά ήταν δημόσιας χρήσης και ενώ η διάταξη τους βρίσκεται σε πρώιμο σημείο, παρουσιάζουν τα τρία βασικά στοιχεία που θα εξελιχθούν και θα εμφανιστούν στην ολοκληρωμένη τους μορφή στις λουτρικές εγκαταστάσεις της Ρωμαϊκής Εποχής. Τα βασικά σημεία των εγκαταστάσεων είναι: • Ένας μικρός ορθογώνιος χώρος με μία τετράγωνη δεξαμενή νερού, που χρησιμοποιούνταν για τα Ψυχρά λουτρά. • Ένας δεύτερος κυκλικός χώρος με έναν ενδιάμεσο χάλκινο λέβητα, αποτελούσε των χώρο των Χλιαρών λουτρών. • Ο τρίτος χώρος ήταν το «Θερμόν», το δωμάτιο με τα ζεστά λουτρά.
Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην αρχιτεκτονική των Ελληνιστικών λουτρών επικρατούσαν οι κυκλικοί χώροι, με κωνική στέγη και οπαίο, που είχε την δυνατότητα να κλείνει. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, η αρχιτεκτονική των λουτρικών εγκαταστάσεων αναπτύχθηκε σημαντικά και τα λουτρά ονομάστηκαν Θέρμες (Τhermae). Τέτοιου είδους κτήρια σώζονται στην Ελλάδα.
Περίοδος ακμής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλοί συγγραφείς των κλασικών χρόνων θεωρούν τα Βαλανεία ανήθικους τόπους, καθώς και το μπάνιο σε δημόσια μπανιέρα κωμικό. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που τα «Βαλανεία» δεν γνώρισαν μεγάλη διάδοση παρά μόνο στα ελληνιστικά χρόνια. Οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου έφεραν κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές και τότε άρχισαν να οικοδομούνται μεγάλα συγκροτήματα Βαλανείων στα μεσόγεια και Μικρασιατικά παράλια και την Ασιατική ενδοχώρα. Ο ανδρικός πληθυσμός της εκάστοτε πόλης επισκεπτόταν πολύ συχνά ένα Βαλανείο, αφού αποτελούσε και χώρο κοινωνικής συναναστροφής.
Λειτουργία Βαλανείων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα «Βαλανεία» λειτουργούσαν από τις 8-9 το πρωί μέχρι την δύση του Ηλίου και οι θαμώνες πλήρωναν ένα μικρό χρηματικό ποσό για την συμμετοχή τους σε αυτό. Οι κύριες αίθουσες ήταν το αποδυτήριο, το πυριατήριο, το αλειπτήριο, αίθουσα όπου οι αθλητές αλείφονταν με λάδι πριν την άσκηση. Πού σώζονται: Εγκαταστάσεις των «Βαλανείων» έχουν βρεθεί στην Πριήνη, στον Πειραιά, στους Δελφούς, στην Ερέτρια, στην Ελευσίνα, στις Φθιώτιδες Θήβες και πρόσφατα στην Πέλλα.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χαράλαμπος Θ. Μπούρας, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Πρώτος Τόμος, Τρίτη Έκδοση, Αθήνα, Εκδόσεις Μέλισσα