Ασανσέρ της Σμύρνης

Ασανσέρ της Σμύρνης
Είδος	ανελκυστήρας και κτήριο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°24′32″N 27°7′3″E
Διοικητική υπαγωγή	Κονάκι
Χώρα	Τουρκία
Έναρξη κατασκευής	1907
Ύψος	52 μέτρα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Το Ασανσέρ της Σμύρνης (τουρκικά: Tarihî Asansör, "ιστορικό ασανσέρ") είναι ένα ιστορικό κτήριο της Σμύρνης στην συνοικία της Μελαντίας (ή Καρατάσι) στο Κονάκι. Χτίστηκε το 1907 για να διευκολύνει τους κατοίκους να περνάνε έναν πολύ απότομο γκρεμό ο οποίος χωρίζει την παραθαλάσσια συνοικία της Μελαντίας από την πιο υπερυψωμένη συνοικία του Χαλίλ Ριφάτ Πασά ^[1]^[2]. Έχει ύψος 58 μέτρων.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς η περιοχή της Μελαντίας χρησιμοποιούνταν ως λατομείο για πολλούς αιώνες, σταδιακά η παραθαλάσσια περιοχή της Μελαντίας αποκόπηκε από την πιο υπερυψωμένη συνοικία του Χαλίλ Ριφάτ Πασά λόγω απόκρημνων γκρεμών ανθρωπογενούς προέλευσης. Σε αυτούς τους γκρεμούς οι Οθωμανοί αρχικά κατασκεύασαν μία απόκρημνη σκάλα 155 σκαλιών γνωστή ως τα "Σκαλιά του Καρατάσι" για να διευκολύνουν την διέλευση. Η εβραϊκή οικογένεια που εγκαταστάθηκε κοντά σε αυτά τα σκαλιά ονομάζονταν Ντεβιντασλαρίν Μερντιβένι ("Ντεβίντας των Σκαλοπατιών"). ^[3] Το αρχοντικό της οικογένειας Ντεβίντας βρισκόταν δίπλα από την κορυφή των σκαλιών του Καρατάσι, ενώ το μεγαλύτερο αρχοντικό στην κάτω μεριά της σκάλας ανήκε σε έναν εύπορο έμπορο που ονομαζόταν Νισίμ Λεβί Μπαϊρακλιόγλου. Φαίνεται πως αφού ο -μάλλον αρκετά μεγάλος σε ηλικία- πατέρας της οικογένειας Ντεβίντας έπεσε μια μέρα στις σκάλες του Καρατάσι και έσπασε το πόδι του, ο φίλος του Νισίμ Λεβί συνέλλαβε την ιδέα της δημιουργίας ενός ανελκυστήρα παρόμοιου με αυτούς που είχε δει σε διάφορες Ευρωπαϊκές πόλεις. ^[3] Ο πύργος του ανελκυστήρα κατασκευάστηκε με τούβλα από τη Μασσαλία. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1907 και ο πύργος είχε δύο ανελκυστήρες. Μέχρι την πώλησή του το 1942, τα έσοδα από το αντίτιμο της χρήσης του ανελκυστήρα χρησιμοποιούνταν για την χρηματοδότηση του Εβραϊκού Νοσοκομείου του Καρατάσι. ^[4] Χάρη στον ανελκυστήρα η διέλευση του γκρεμού έγινε πολύ πιο γρήγορη και ασφαλής, ενω παράλληλα διευκολύνθηκε σημαντικά η μεταφορά αγαθών, η οποία ήταν αδύνατη από τις σκάλες του Καρατάσι.

Πάνω από την είσοδο του ανελκυστήρα υπάρχει μία επιγραφή στα Εβραϊκά και στα Γαλλικά η οποία γράφει: "Ascenseur Construit Par Mon. Nissim Levy 1907" ("Ο ανελκυστήρας κατασκευάστηκε από τον κύριο Νισίμ Λεβί 1907"). ^[5] Ο πύργος του ανελκυστήρα αγοράστηκε από τη Μασσαλία και αποτελείται από μια τοιχοποιία σε πέτρινο θεμέλιο, και στη συνέχεια χωρίζεται σε δύο επίπεδα μέχρι να καταλήξει σε ένα ξύλινο μπαλκόνι που συνδέει το ασανσέρ με την κορυφή του γκρεμού. ^[6] Το μπαλκόνι αυτό υποστηρίζεται από έναν μεταλικό σκελετό και είναι διακοσμημένο με κάποια από τα πιό όμορφα μοτίβα της περιόδου.

Τον ανελκυστήρα για πολλά χρόνια διαχειριζόταν ο Τζοσέφ Παλάμπο. ^[7] Τη δεκαετία του 1930 ο πύργος του ασανσέρ φιλοξενούσε ένα σινεμά, ένα θέατρο και ένα φωτογραφικό στούντιο. ^[2]^[8] Το 1942 ο ανελκυστήρας άλλαξε χέρια και πωλήθηκε στον Σερίφ Ρεμζί Ρεϊέντ. Μετά τον θάνατο αυτού το ασανσέρ πέρασε στην κατοχή του ανηψιού του. Μέχρι το 1983 το ασανσέρ είχε εγκαταληφθεί, και έτσι ο ανηψιός του Σερίφ Ρεμζί Ρεϊέντ το δώρησε στην Μητροπολιτική Περιφέρεια Σμύρνης. Το 1985 ο ανελκυστήρας ανακαινίστηκε από τον τότε δήμαρχο Σμύρνης Μπουρχάν Όσφατουρα. ^[9] Μέχρι την ανακαίνιση του 1985 ένας από τους δύο ανελκυστήρες δούλευε με ατμό και ο άλλος με ηλεκτρικό αλλά μετά την ανακαίνιση και οι δύο ανελκυστήρες τροποποιήθηκαν ώστε να δουλεύουν με ηλεκτρικό. Επίσης κατά τη περίοδο του δημάρχου Γιουκσέλ Τσακμούρ ανακαινίστηκε η οδός Νταρίο Μορένο, η οποία περνάει δίπλα από την κάτω μεριά του ανελκυστήρα.

Όλοι οι ιδιοκτήτες του ανελκυστήρα σε χρονολογική σειρά ήταν οι Νισίμ Λεβί Μπαϊρακλιόγλου, Σερίφ Ρεμζί Ρεϊέντ (τον αγόρασε το 1942), Αϊλά Όκμεν και τέλος η Μητροπολιτική Περιφέρεια Σμύρνης (από το 1983 και έπειτα).

Σήμερα το ασανσέρ είναι πλήρως λειτουργικό και σε πολύ καλή κατάσταση και είναι ένα από τα κυριότερα ορόσημα και τουριστικά αξιοθέατα της Σμύρνης. Στην κορυφή του ανελκυστήρα έχει ανοίξει και λειτουργεί το καφενείο και εστιατόριο Asansör το οποίο λόγω της θέας που προσφέρει στον κόλπο της Σμύρνης από το μπαλκόνι είναι ένα από τα πιο ονομαστά της πόλης.