Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αριθμοί στη γεωργιανή γλώσσα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η ονοματολογία αριθμών στη γεωργιανή γλώσσα είναι το σύστημα εκείνο με το οποίο ονοματοδοτούνται οι αριθμοί στη γεωργιανή γλώσσα, τη γλώσσα που ομιλείται στην Γεωργία. Στα γεωργιανά η ονοματολογία των αριθμών από το 30 έως το 99 προκύπτει χρησιμοποιώντας ένα σύστημα με βάση το 20,[1][2][3] παρόμοιο με το σύστημα που χρησιμοποιείται στα Βασκικά και τα Γαλλικά για τους αριθμούς 80 έως 99[4].

Τα σύμβολα για τους αριθμούς στα σύγχρονα γεωργιανά κείμενα είναι οι ίδιοι ινδοαραβικοί αριθμοί που χρησιμοποιούνται στα ελληνικά, εκτός από το ότι το κόμμα χρησιμοποιείται ως υποδιαστολή και τα ψηφία σε μεγάλους αριθμούς διαιρούνται σε ομάδες των τριών με χρήση κενών[5] ή περιόδους (πλήρεις στάσεις). Υπάρχει μια παλαιότερη μέθοδος για την γραφή αριθμών, στην οποία τα περισσότερα γράμματα του γεωργιανού αλφαβήτου (συμπεριλαμβανομένων μερικών απαρχαιωμένων γραμμάτων) έχουν εκχωρηθεί σε αριθμητική τιμή.[6]

Οι γεωργιανοί φυσικοί αριθμοί μέχρι το δέκα είναι πρωτόγονοι, όπως και οι λέξεις για τα 20 και 100, καθώς και οι λέξεις "εκατομμύρια", "δισεκατομμύρια" κλπ. (Ωστόσο, η λέξη για το 1000 δεν είναι πρωτόγονος). Άλλοι φυσικοί αριθμοί σχηματίζονται από αυτά τα πρωτόγονα με μίξη δεκαδικών αριθμών (με βάση το 10) και εικοσαδικό (με βάση το 20).[7]

Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τις ονομαστικές μορφές των πρωτόγονων αριθμών. Εκτός από το rva (8) και το tskhra (9), αυτές οι λέξεις είναι όλες συνώνυμες-τελικές και μπορούν να χάσουν το τελικό i σε ορισμένες καταστάσεις.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 20 100 106 109
ნული

nuli

ერთი

erti

ორი

ori

სამი

sami

ოთხი

otkhi

ხუთი

khuti

ექვსი

ekvsi

შვიდი

švidi

რვა

rva

ცხრა

tskhra

ათი

ati

ოცი

otsi

ასი

asi

მილიონი

milioni

მილიარდი

miliardi

Οι αριθμοί από 11 έως 19 σχηματίζονται από το 1 έως το 9, αντιστοίχως, με προθέματα t (μια συντομευμένη μορφή του ati, που σημαίνει 10) και τη προσθήκη το met'i (= περισσότερο). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το προθεματοποιημένο t συγχωνεύεται με το αρχικό σύμφωνο της λέξης ρίζας για να σχηματίσει ένα ενιαίο σύμφωνο (t + s → ts; t + š → č; t + ts → ts) ή προκαλεί μετάθεση στη ρίζα (t + rv → tvr).[8][9]

11 12 13 14 15 16 17 18 19
თერთმეტი

tertmet'i

თორმეტი

tormet'i

ცამეტი

tsamet'i

თოთხმეტი

totkhmet'i

თხუთმეტი

tkhutmet'i

თექვსმეტი

tekvsmet'i

ჩვიდმეტი

čvidmet'i

თვრამეტი

tvramet'i

ცხრამეტი

tskhramet'i

Οι αριθμοί μεταξύ 20 και 99 χρησιμοποιούν ένα εικοσαδικό (με βάση το 20) σύστημα (συγκρίσιμο με το 60-99 στα γαλλικά). Το 40, 60 και 80 σχηματίζονται χρησιμοποιώντας το 2, 3, και 4 (αντίστοιχα), που συνδέονται με τη λέξη 20 με m (μια πολλαπλασιαστική λέξη):[8][9]

20 40 60 80
ოცი

otsi

ორმოცი

ormotsi

სამოცი

samotsi

ოთხმოცი

otkhmotsi

Οποιοσδήποτε άλλος αριθμός ανάμεσα στο 21 και το 99 σχηματίζεται χρησιμοποιώντας το 20, 40, 60 ή 80, ρίχνοντας το τελικό i, προσθέτοντας το da (= και) ακολουθούμενο από τον κατάλληλο αριθμό από 1 έως 19[8][9], π.χ:

21 30 38 47 99
ოცდაერთი

otsdaerti (20 + 1)

ოცდაათი

otsdaati (20 + 10)

ოცდათვრამეტი

otsdatvramet'i (20 + 18)

ორმოცდაშვიდი

ormotsdašvidi (2 x 20 + 7)

ოთხმოცდაცხრამეტი

otkhmotsdatskhramet'i (4 x 20 + 19)

Οι εκατοντάδες σχηματίζονται με τη σύνδεση των αριθμών 2, 3,. . , 10 απευθείας με τη λέξη για το 100 (χωρίς το πολλαπλασιαστικό m που χρησιμοποιείται για τα 40, 60 και 80). Το 1000 εκφράζεται ως ατάσι (10 x 100) και τα πολλαπλάσια των 1000 εκφράζονται χρησιμοποιώντας το ατάς - για παράδειγμα, το 2000 σημαίνει όρι ατάσι (2 x 10 x 100).[9]

100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 2000 10 000
ასი

asi

ორასი

orasi

სამასი

samasi

ოთხასი

otkhasi

ხუთასი

khutasi

ექვსასი

ekvsasi

შვიდასი

švidasi

რვაასი

rvaasi

ცხრაასი

tskhraasi

ათასი

atasi

ორი ათასი

ori atasi

ათი ათასი

ati atasi

Το τελικό i πέφτει όταν ένας μικρότερος αριθμός προστίθεται σε ένα πολλαπλάσιο του 100,[9] π.χ.:

250 310 415 2010
ორას ორმოცდაათი

oras ormotsdaati

სამას ათი

samas ati

ოთხას თხუთმეტი

otkhas tkhutmet'i

ორი ათას ათი

ori atas ati

Οι τακτικοί αριθμοί σχηματίζονται με την προσθήκη της κατάληξης me- και -e στον αριθμό, με το -e να αντικαθιστά το τελικό φωνήεν. Η λέξη για το "πρώτο" είναι ο ανώμαλος αριθμός p'irveli.

Τιμή Φυσικός Τακτικός
1 ერთი

erti

პირველი

p'irveli

2 ორი

ori

მეორე

meore

3 სამი

sami

მესამე

mesame

4 ოთხი

otkhi

მეოთხე

meotkhe

5 ხუთი

khuti

მეხუთე

mekhute

6 ექვსი

ekvsi

მეექვსე

meekvse

7 შვიდი

švidi

მეშვიდე

mešvide

8 რვა

rva

მერვე

merve

9 ცხრა

tskhra

მეცხრე

metskhre

10 ათი

ati

მეათე

meate

11 თერთმეტი

tertmet'i

მეთერთმეტე

metertmet'e

12 თორმეტი

tormet'i

მეთორმეტე

metormet'e

13 ცამეტი

tsamet'i

მეცამეტე

metsamet'e

20 ოცი

otsi

მეოცე

meotse

Για υψηλότερους αριθμούς, η κατάληξη περικλείει μόνο το τελευταίο στοιχείο του αριθμού. (Εάν αυτό το τελικό στοιχείο είναι erti, που σημαίνει "ένα", γίνεται meerte · οι μορφές με p'irveli είναι επικυρωμένες αλλά λιγότερο συνηθισμένες.) Εάν ο αριθμός περιλαμβάνει ένα πολλαπλάσιο του 20 που συνδέεται με ένα μικρότερο αριθμό από το da που σημαίνει "και", το me- πέφτει μετά το da.

Τιμή Φυσικός Τακτικός
21 ოცდაერთი

otsdaerti

ოცდამეერთე

otsdameerte ή ოცდაპირველი otsdap'irveli

50 ორმოცდაათი

ormotsdaati

ორმოცდამეათე

ormotsdameate

83 ოთხოცდასამი

otkhotsdasami

ოთხოცდამესამე

otkhotsdamesame

10345 ათი ათას სამას ორმოცდახუთი

ati atas samas ormotsdakhuti

ათი ათას სამას ორმოცდამეხუთე

ati atas samas ormotsdamekhute

Εάν ένας αριθμός περιλαμβάνει ένα πολλαπλάσιο του 100 ή υψηλότερο ακολουθούμενο από έναν αριθμό μικρότερο από το 100 που δεν περιέχει ένα da, ο κανονικός σχηματίζεται μαζί με το me- μεταξύ των δύο.

Τιμή Φυσικός Τακτικός
101 ას ერთი

as erti

ას მეერთე

as meerte ή ას პირველი as p'irveli

208 ორას რვა

oras rva

ორას მერვე

oras merve

Αριθμητικές αξίες των γραμμάτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μια επιγραφή στη μονή Μοτσαμέτα, που χρονολογείται από το έτος 1846 (ჩყმვ στο γεωργιανό σύστημα αρίθμησης).
Οι Ψαλμοί της Μτσχέτα, ένα χειρόγραφο του 10ου-11ου αιώνα, είναι ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα της χρήσης αραβικών αριθμών στη γεωργιανή γλώσσα.

Το γεωργιανό σύστημα αρίθμησης (γεωργιανά: ქართული ანბანის სათვალავი) είναι ένα σύστημα που αντιπροσωπεύει τους αριθμούς χρησιμοποιώντας γράμματα του Γεωργιανού αλφαβήτου.[6] Οι αριθμητικές τιμές σε αυτό το σύστημα λαμβάνονται με την απλή προσθήκη των συνιστώντων αριθμών, οι οποίοι είναι γραμμένοι από τα αριστερά προς τα δεξιά (π.χ., ჩღჲთ = 1769, ჩყპზ = 1887, ციბ = 2012).

Γεωργιανά Τιμή
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
200
300
400*
400*
500
600
700
800
900
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000

*Τα γράμματακαιείναι ίσα με το 400 στην αριθμητική αξία.

Αυτά τα γράμματα δεν έχουν αριθμητική αξία.

  • Γεωργιανό ημερολόγιο
  1. Aronson (1990), p. 279. "From 30 to 99 Georgian numerals are based on the vigesimal system, i.e., a system to base 20, unlike our decimal system to base 10."
  2. Hewitt (1995), p. 524. "The system from '11' to '19' is analysable as '10-UNIT-more'. From '20' to '99' the system is based on units of 20 (i.e. it is vigesimal, so that, for example, '55' is literally '2-times-20-and-(10-5-more)'."
  3. Makharoblidze (2009), p. 27. "[The] Georgian system of numbers is based on the counting system of 20. The numbers more than 20 and less than 100 are compound and the first number is [20 multiplied by the preceding numeral ("1" is not shown)] and then [the] remaining number is added."
  4. Comrie, Bernard (1999). «Haruai Numerals and their Implications for the History and Typology of Numeral Systems». Στο: Gvozdanović, Jadranka. Numeral Types and Changes Worldwide: Trends in Linguistics: Studies and Monographs 118. Berlin: Morton de Gruyter. σελ. 88. ISBN 3-11-016113-3. Base '20' can also be used more sporadically in a system that is basically decimal ... French shows such vigesimality only in the range '80'–'99', with '80' expressed as quatre-vingts 'four-twenties', '91' as quatre-vingt-onze 'four-twenty-eleven', etc. 
  5. «Georgian Style Guide» (PDF). Microsoft Corporation. 2011. σελ. 17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2012. 
  6. 6,0 6,1 Makharoblidze (2009), p. 7
  7. Makharoblidze (2009), pp. 28–29.
  8. 8,0 8,1 8,2 Boeder, Winfried (2005). «The South Caucasian Languages». Lingua 115: 21. doi:10.1016/j.lingua.2003.06.002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304032407/http://www.uni-jena.de/unijenamedia/Downloads/faculties/phil/kaukasiologie/South+Caucasian-EGOTEC-9fffqnimr809oq8vdmg80eckr6.pdf. Ανακτήθηκε στις 2018-04-05. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Hewitt (1995), pp. 51–54.