Αδελφική διδασκαλία
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Αδελφική διδασκαλία είναι έργο του Έλληνα φιλολόγου και «δασκάλου του Γένους» Αδαμαντίου Κοραή,[1] το οποίο κυκλοφόρησε ανώνυμα στο Παρίσι το έτος 1798.
Το κείμενο αυτό συγγράφηκε ως αντίδραση στο έργο Πατρική διδασκαλία, που αποδίδεται στον τότε Πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμο. Η Πατρική διδασκαλία καλούσε τους Ορθόδοξους πιστούς να μη στηρίξουν τους άθεους Γάλλους ενάντια στους Οθωμανούς, καταφερόμενη κατά των αρχών της Γαλλικής Επαναστάσεως, αλλά και κατά του Καθολικισμού. Από την άλλη, ήταν ένας ύμνος για την εξουσία του Οθωμανού Σουλτάνου, την οποία θεωρούσε «θεόσταλτη» για τους ραγιάδες. Ο ίδιος ο Κοραής αμφισβητούσε ότι συγγραφέας αυτού του κειμένου ήταν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, όπως παρουσιαζόταν. Πιθανώς, πράγματι, να ήταν έργο του Αθανασίου του Παρίου είτε κάποιου άλλου λόγιου του κύκλου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, και να υιοθετήθηκε από τον Άνθιμο, που ήταν αντικαθολικός και συντηρητικός ιεράρχης.
Μόλις ο Κοραής διάβασε την Πατρική διδασκαλία αντέδρασε αμέσως και συνέταξε την Αδελφική διδασκαλία, την οποία απεύθυνε προς όλους τους υπόδουλους Έλληνες. Σε αυτή θρηνεί την απώλεια του Ρήγα Φεραίου και των συντρόφων του στο Βελιγράδι, που έγινε το ίδιο εκείνο έτος (1798), παρακινεί τους συμπατριώτες του να εξεγερθούν και επιτίθεται με βιαιότητα κατά των Τούρκων τυράννων. Χαρακτηριστικά γράφει:
Του αθώου αίματος η έκχυσις, αντί να καταπλήξη τους Γραικούς, θέλει μάλλον τους παροξύνει εις εκδίκησιν. Η Ελλάς όλη με τα δάκρυα εις τους οφθαλμούς παρακαλεί τους εν Τεργέστη πραγματευομένους Γραικούς να αφήσωσι την πόλιν του μισέλληνος αυτοκράτορος και μετοικισθώσιν εις τας νεωστί ελευθερωθείσας αυτής νήσους, όπου χωρίς κανένα φόβον προδοσίας, ευτυχείς και ελεύθεροι δύνανται να ζήσωσι. Δέξαι λοιπόν ευμενώς, ω φίλη μου Πατρίς, δέξασθε, φίλοι μου ομογενείς, φίλοι Γραικοί, απόγονοι των παλαιών εκείνων ηρώων, την παρούσαν αδελφικήν διδασκαλίαν, κατά πάντα διάφορον από την ψευδεπίγραφον πατρικήν διδασκαλίαν. Μήτε πυρ, μήτε σίδηρος ψυχράνη ποτέ εις τας ημετέρας καρδίας την διάπυρον της ελευθερίας αγάπην, το άσπονδον κατά της τυραννίας μίσος... ...και ενθυμείσθε όσα έλεγον οι ημέτεροι πρόγονοι, παροξύνοντες αλλήλους κατά των Περσών: «Ω παίδες Ελλήνων ίτε / ελευθερούτε πατρίδα, ελευθερούτε δε / παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, / θήκας τε προγόνων. Νυν υπέρ πάντων ο αγών.»
Στην Αδελφική διδασκαλία ο Κοραής κακίζει τη φιλότουρκη διάθεση του συγγραφέα της Πατρικής διδασκαλίας, ο οποίος επεδίωκε να «κοιμήσει» την αγανάκτηση των Γραικών και να τους εμποδίσει να ακολουθήσουν το παράδειγμα του γαλλικού επαναστατικού κινήματος. Στο έργο αυτό ο Κοραής δίνει ωραίους ορισμούς της ελευθερίας και μιλάει για ανθρώπινα δικαιώματα και νόμους της πολιτείας. Αναδημοσιεύει επίσης ολόκληρο το κείμενο της Πατρικής διδασκαλίας, έτσι ώστε όσοι το αγνοούν να ενημερωθούν με πληρότητα για την κακοήθεια του συγγραφέα του λιβέλου αυτού.
Ο Κοραής δεν αναφέρει στην αυτοβιογραφία του (Βίος Αδαμαντίου Κοραή συγγραφείς παρά του ιδίου) την Αδελφική διδασκαλία. Πάντως όλες οι ενδείξεις πείθουν ότι είναι το πρώτο σάλπισμά του για τον ξεσηκωμό και την απελευθέρωση των Ελλήνων.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Μπάγιας (επ.), Ανδρέας. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία (περίοδος 1669-1821) Τουρκοκρατία-Λατινοκρατία. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. σελ. 449.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 2 (1968), σελίδα 62
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Δ. Γκίνη: Τα ανώνυμα έργα του Κοραή, Αθήναι 1948
- Κοραής - άπαντα τα πρωτότυπα έργα, αναστήλωσε και έκρινε Γεώργιος Βαλέτας, 4 τόμοι: Α1, Α2 (έργα) και Β1, Β2 (αλληλογραφία), εκδόσεις Δωρικός, Αθήναι 1964-1965