Ύσπληξ

Η Ύσπληξ ήταν ένας μηχανισμός εκκίνησης αγώνων δρόμων που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα.

Χρήση του μηχανισμού

Μηχανισμός που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα κατά τους Ολυμπιακούς και άλλους αθλητικούς αγώνες, για να αποφεύγεται η πρόωρη εκκίνηση των αθλητών.

Αποτελούνταν συνήθως από δύο κατακόρυφους πασσάλους, που έφεραν δύο οριζόντια σχοινιά (το ένα στο ύψος των γονάτων και το άλλο στο ύψος της κοιλιάς των αθλητών).

Όταν ο αφέτης τραβούσε το σχοινί απομανδάλωσης των πασσάλων, αυτοί έπεφταν απότομα στο έδαφος λόγω της δύναμης της «νευράς» (στριμμένων νεύρων ζώων ή μαλλιών γυναικών) που υπήρχε στη βάση τους και επέτρεπαν την εκκίνηση των αθλητών.

Επιλέχθηκε ο σχεδιασμός και η ανακατασκευή ενός ελαφρού τύπου φορητού μηχανισμού που μπορεί να λειτουργήσει με δύο τρόπους: α) με τη χρήση του κρίκου σκανδαλισμού σύμφωνα με τα πρότυπα της ύσπληγας της Νεμέας. Σε αυτή την περίπτωση ο αφέτης τινάσσει απότομα επάνω το σχοινί χειρισμού για να απελευθερωθούν οι κρίκοι και να πέσουν απότομα οι πάσσαλοι β) με τη χρήση ράβδων μανδάλωσης - απομανδάλωσης εφαρμόζοντας γνωστές τεχνικές από την πολεμική μηχανική της εποχής. Σε αυτή την περίπτωση ο αφέτης τραβά απαλά το σχοινί χειρισμού για να απομανδαλωθούν και να πέσουν απότομα οι πάσσαλοι.

Ιστορικά στοιχεία

Αρχικά, για την εκκίνηση στους αγώνες πιστεύεται ότι χρησιμοποιούσαν κάποιο σύνθημα, που όπως φαίνεται οι αθλητές συχνά αγνοούσαν. Για αυτό το λόγο οι άρχοντες χρειάστηκε να απευθυνθούν σε ειδικούς μηχανικούς για τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και αντικειμενικού τρόπου εκκίνησης.^[1]^[2] Την ύσπληγα τη γνωρίζουμε από παραστάσεις σε αγγεία που σώζονται, αλλά και από περιγραφές κατά τα ελληνιστικά και τα ρωμαϊκά χρόνια.

Σύμφωνα λοιπόν με τις πηγές πρόκειται για δύο οριζόντια τεντωμένα σχοινιά που έφταναν στο ύψος του στήθους και των γονάτων των δρομέων. Οι άκρες των σχοινιών αυτών κατέληγαν σε δύο κατακόρυφους πασσάλους, οι οποίοι δεν στηρίζονταν στο έδαφος, αλλά σε μηχανισμούς. Κατά την έναρξη των αγώνων οι μηχανισμοί, με την παρέμβαση του αφέτη, έπεφταν και άνοιγαν τον δρόμο στους δρομείς.^[3]