Άλαδε Μύσται

Η φράση άλαδε Μύσται ήταν μια κλήση που έδωσε το όνομά της στη δεύτερη ημέρα των Μεγάλων Ελευσινίων Μυστηρίων, η οποία ήταν αφιερωμένη σε καθαρμούς.

Η αρχαία ελληνική λέξη άλαδε (από το ουσιαστικό αλς = θάλασσα και το εγκλιτικό μόριο δε) σημαίνει «προς τη θάλασσα», δηλώνοντας κίνηση προς αυτή, και συναντάται και στον Όμηρο (Ιλιάδα Α 308 και Οδύσσεια κ 351). Κατά τη δεύτερη ημέρα των Ελευσινίων Μυστηρίων, που αντιστοιχούσε σταθερά στην ημερομηνία 16 Βοηδρομιώνος στο αρχαίο αττικό ημερολόγιο, γύριζαν στις οδούς των Αθηνών και της Ελευσίνας κήρυκες και φώναζαν τη φράση «άλαδε Μύσται», καλώντας έτσι τους μύστες των Μυστηρίων να κατεβούν στη θάλασσα για μπάνιο. Οι Αθηναίοι μύστες κατέβαιναν τότε στην παραλία του Φαληρικού όρμου ή του Πειραιώς (πιθανώς στον λιμένα του Κανθάρου), ενώ οι Ελευσίνιοι στους Ρητούς.

Η κάθοδος αυτή προς τη θάλασσα γινόταν με τη μορφή πομπής. Η κάθε πομπή κουβαλούσε μαζί της από έναν δέλφακα, δηλαδή ένα γουρουνάκι, το λεγόμενο «μυστικόν χοιρίδιον». Μαζί με το λουτρό τους, έπλεναν και το γουρουνάκι στη θάλασσα, και το θυσίαζαν είτε την ίδια ημέρα, είτε κατά την περίοδο της μυήσεως. Θεωρούσαν ότι το λουτρό στη θάλασσα τους εξάγνιζε από τις αμαρτίες τους. Η όλη εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα και την προεδρία του «βασιλέως», ενός από τους άρχοντες της αρχαίας Αθήνας, καθώς και τεσσάρων άλλων, που εκλέγονταν από τον δήμο των Αθηναίων. Η βασική διαδικασία, που την αποκαλούσαν και άλαδε έλασις, προσομοιάζει κάπως με τη σημερινή χριστιανική τελετή των Θεοφανίων.

Πηγές

• Το λήμμα «άλαδε» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 3, σελίδα 555