Μετενσάρκωση

Ως μετενσάρκωση εννοείται η ιδέα ότι η ψυχή μετά τον θάνατο δεν πεθαίνει αλλά αναγεννάται σε νέο σώμα. Η ιδέα της μετενσάρκωσης είναι κυρίαρχη σε αρκετές θρησκείες κυρίως της Ινδίας, ενώ ήταν μέρος και της φιλοσοφίας του Πυθαγόρα. Όσοι πιστεύουν στην μετενσάρκωση, θεωρούν ότι ένας άνθρωπος έχει ζήσει άπειρες προηγούμενες ζωές και θα ζήσει άλλες τόσες. Από θρησκείες πιστεύεται ότι όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει, εκτός από την μετενσάρκωση του σε άνθρωπο, υπάρχει περίπτωση να αναγεννηθεί σαν ζώο, έντομο ή ακόμα και φυτό, ανάλογα με τις πράξεις που διέπραξε στην ζωή του.

Η ιδέα της μετενσάρκωσης αναφέρεται στο αρχαίο ινδικό βιβλίο Μπαγκαβάτ Γκίτα.

Εικονογράφηση μετενσάρκωσης σε ινδουιστικό έργο τέχνης.

Θρησκευτικές πεποιθήσεις

Ινδουισμός

Η ιδέα της μετενσάρκωσης απαντάται ήδη από την πρώτη χιλιετία π.χ. στις ινδικές γραφές (βέδες) που χρονολογούνται από το 1500-500π.χ. Σύμφωνα με τον ινδουισμό, το σώμα πεθαίνει αλλά η ψυχή είναι άφθαρτη και αιώνια. Ο κύκλος γέννησης θανάτου εξυπηρετεί την εξελικτική πορεία της ψυχής, η οποία αφού συγκεντρώσει ικανό όγκο εμπειριών και γνώσης, απελευθερώνεται από αυτόν τον κύκλο και ενώνεται με την παγκόσμια συνειδητότητα της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι. Οι συνθήκες και η πορεία της εκάστοτε ενσάρκωσης, καθορίζονται από τον νόμο του κάρμα. Αν οι πράξεις ενός ανθρώπου στην παρούσα ενσάρκωση είναι συνολικά κακές ή αρνητικές, τότε έχει συγκεντρώσει κακό κάρμα, που σημαίνει ότι στην επόμενη ενσάρκωση θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις κακές ενέργειες που εκείνος δημιούργησε. Μόνο που αυτήν την φορά θα είναι το θύμα και όχι ο θύτης. Με αυτόν τον τρόπο η ψυχή του ανθρώπου θα εξελιχθεί έτσι ώστε να μην δημιουργεί πια αρνητικές ενέργειες αλλά να συγκεντρώνει μόνο καλό κάρμα. Μετά τον θάνατο του σώματος η ψυχή εισέρχεται σε ένα άλλο σώμα και συνεχίζει την εξελικτική της πορεία σύμφωνα με το καλό ή κακό κάρμα που έχει συγκεντρώσει στις παλιότερες ενσαρκώσεις. Σύμφωνα με τον ινδουισμό η ψυχή ενδέχεται να ενσαρκωθεί σαν ζώο αν έχει συγκεντρώσει πολύ αρνητικό κάρμα.

Βουδισμός

Σύμφωνα με διάφορες Βουδιστικές γραφές, ο Βούδας πίστευε στην μετενσάρκωση και στην ύπαρξη της μετά θάνατον ζωής σε έναν άλλο κόσμο. Ο Βούδας διαβεβαιώνει ότι το κάρμα επηρεάζει την μετενσάρκωση και ότι ο κύκλος των επαναλαμβανόμενων γεννήσεων και θανάτων, είναι ατελείωτος. Μπορεί κάποιος να ελευθερωθεί από τον κύκλο των ενσαρκώσεων, όταν η ψυχή του με την εμπειρία των πολλαπλών ενσαρκώσεων, εξελιχθεί τόσο ώστε να επιτύχει την νιρβάνα. Παρόλα αυτά η διαδικασία των ενσαρκώσεων δεν είναι κάτι που επιτυγχάνεται εύκολα. Στις βουδιστικές γραφές, ο Βούδας στην Σαμγιούτα νικάγια στον στίχο 1871, διδάσκει μια παραβολή για να τονίσει την δυσκολία και την σπανιότητα να ενσαρκωθεί ξανά μια ψυχή σε ανθρώπινο σώμα. “Είναι μια τυφλή χελώνα που κολυμπά στον ωκεανό και αναδύεται μία φορα κάθε 100 χρόνια. Κάπου στον ίδιο ωκεανό επιπλέει ένα ξύλινο στεφάνι που παρασύρεται από τον άνεμο και τις παλίρροιες. Όσες πιθανότητες έχει η χελώνα να περάσει κατά τύχη το κεφάλι της μέσα από το στεφάνι καθώς αναδύεται, τόσες είναι και οι πιθανότητες να ξαναγεννηθεί κανείς σαν άνθρωπος.”

Επιστημονική έρευνα

Ο ψυχίατρος Ίαν Στήβενσον, από το πανεπιστήμιο την Βιρτζίνια, ερεύνησε πολλές αναφορές παιδιών που ισχυρίστηκαν ότι έχουν αναμνήσεις από παλιότερες ζωές. Διεξήγαγε πάνω από 2500 μελέτες περίπτωσης σε μία περίοδο 40 ετών και εξέδωσε δώδεκα βιβλία συμπεριλαμβανομένων των Twenty Cases Suggestive of Reincarnation και Where Reincarnation and Biology Intersect. Ο Στήβενσον κατέγραψε μεθοδικά τις δηλώσεις κάθε παιδιού, αναγνώρισε τον νεκρό τον οποίο κατέδειξε το κάθε παιδί και επαλήθευσε τα γεγονότα από την ζωή του ατόμου που ταίριαζαν με τις αναμνήσεις του παιδιού. Επίσης σύγκρινε σημάδια και γενετικές ανωμαλίες με τις πληγές και τις ουλές των νεκρών που επαληθεύονταν από ιατρικά αρχεία όπως φωτογραφίες αυτοψίας στο βιβλίο Μετενσάρκωση και Βιολογία (Reincarnation and Biology)

Ο Στήβενσον αναζήτησε ανατρεπτικά στοιχεία και εναλλακτικές εξηγήσεις για τις αναφορές και πίστευε οτι οι αυστηρές του μέθοδοι απέκλειαν όλες τις “φυσιολογικές” εξηγήσεις για τις αναμνήσεις των παιδιών. Πάντως η μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων μετενσάρκωσης που έχουν αναφερθεί, προέρχονταν από ανατολικές κοινωνίες όπου οι κυρίαρχες θρησκείες δέχονται την θεωρία της μετενσάρκωσης. Αυτό ανάγκασε τον Στήβενσον να εκδώσει ένα βιβλίο με θέμα Ευρωπαϊκές περιπτώσεις τύπου μετενσάρκωσης (European Cases of the Reincarnation Type).

Σκεπτικοί όπως ο Πωλ Έντουαρντς έχουν αναλύσει πολλές από αυτές τις περιπτώσεις και τις έχουν χαρακτηρίσει ως αναπόδεικτες, υποδηλώνοντας οτι οι ισχυριζόμενες αποδείξεις υπέρ της μετενσάρκωσης προέρχονται από επιλεκτική σκέψη. Επίσης ότι προέρχονται από ψευδείς αναμνήσεις οι οποίες προκύπτουν από το σύστημα πίστης και από βασικούς φόβους και έτσι δεν γίνεται να χαρακτηριστουν ως αυταπόδεικτα στοιχεία. Ο Καρλ Σαγκάν αναφέρθηκε σε παραδείγματα προφανώς από τις έρευνες του Στήβενσον με το βιβλίο The Demon Haunted World . Εκεί δίνει ένα παράδειγμα πως θα μπορούσε κάποιος να “αποδείξει” μια θεωρία, συγκεντρώνοντας επιλεκτικά κάποια “αυταπόδεικτα” στοιχεία και έτσι απέρριψε την θεωρία της μετενσάρκωσης σαν μια φειδωλή εξήγηση των ιστοριών. Περιγράφει περιπτώσεις ανθρώπων που ενσωμάτωσαν ή πρόσθεσαν στην δική τους μνήμη, πράγματα που δεν είχαν ζήσει, αλλά τα είχαν δει σε ταινία ή τους τα διηγήθηκαν κάποιοι άλλοι. Ο Ίαν Γουίλσον ισχυρίστηκε οτι οι περισσότερες από τις περιπτώσεις του Στήβενσον, αποτελούνταν από φτωχά παιδιά που είχαν αναμνήσεις από μια πλούσια ζωή ή ανήκαν σε υψηλότερη κάστα. Υπέθεσε ότι τέτοιες περιπτώσεις αποσκοπούσαν στο να αποσπάσουν χρήματα από τις οικογένειες των θανόντων που υποτίθεται οτι μετενσαρκώθηκαν σε φτωχό παιδί. Ο φιλόσοφος Κιθ Ογκουστίν έγραψε: “η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων του Στήβενσον, προέρχονται από χώρες όπου η θρησκευτική πίστη σχετικά με την μετενσάρκωση είναι ισχυρή, και σπάνια προέρχονται από χώρες όπου δεν ευδοκιμεί η πίστη στην μετενσάρκωση, υποδεικνύει ότι η πολιτιστική κατάσταση (και όχι η μετενσάρκωση) παράγει αυθόρμητους ισχυρισμούς σχετικά με την ύπαρξη αναμνήσεων από παλιότερες ζωές. Σύμφωνα με την έρευνα του Ρόμπερτ Μπέϊκερ, πολλές από τις υποτιθέμενες εμπειρίες προηγούμενων ενσαρκώσεων που εξετάστηκαν από τον Στήβενσον και άλλους παραψυχολόγους, μπορούν να ερμηνευθούν με γνωστούς ψυχολογικούς όρους και παράγοντες. Ο Πωλ Έντουαρντς έγραψε ότι η ανάμνηση παλιότερων ζωών είναι ένα μείγμα κρυπτομνησίας και συνωμοσίας. Ο φιλόσοφος Πωλ Έντουαρντς σημειώνει οτι η μετενσάρκωση στηρίζεται σε εικασίες και δεν είναι συμβατή με την σύγχρονη επιστήμη.

Ένσταση στους ισχυρισμούς της θεωρίας της μετενσάρκωσης αποτελεί το γεγονός οτι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων δεν θυμάται προηγούμενες ζωές και δεν υπάρχει γνωστός μηχανισμός στην σύγχρονη επιστήμη, που να επιτρέπει σε μία προσωπικότητα να επιζήσει μετά τον θάνατο και να ταξιδέψει σε ένα άλλο σώμα. Ερευνητές όπως ο Στήβενσον, έχουν λάβει υπόψη αυτούς τους περιορισμούς.