Μιθριδατικοί πόλεμοι

Κεφαλή που αναπαριστά τον βασιλειά του Πόντου, Μιθριδάτη ΣΤ', Μουσείο του Λούβρου.

Οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι ήταν τρεις πολεμικές συγκρούσεις που διεξήγαγε η Ρωμαϊκή Δημοκρατία εναντίον του Βασιλείου του Πόντου και των συμμάχων του μεταξύ 88 π. Χ. και 63 π. Χ. Πήραν το όνομά τους από τον Μιθριδάτη ΣΤ', τον βασιλιά του Πόντου κατά τη διάρκεια των πολέμων, ο οποίος ξεκίνησε τις εχθροπραξίες μετά την προσάρτηση της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας στην Ποντιακή Αυτοκρατορία (που έφτασε να περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας) και τη διάπραξη σφαγών εναντίον των Ρωμαίων κατοίκων εκεί. Ο Μιθριδάτης ήταν σε θέση να οργανώσει εξεγέρσεις εναντίον των προελαύνοντων ρωμαϊκών στρατευμάτων και να στρέψει τις πολιτικές φατρίες των βέλτιστων και λαϊκών η μία εναντίον της άλλης στους ρωμαϊκούς εμφύλιους πολέμους. Ωστόσο, ο πρώτος πόλεμος έληξε με ρωμαϊκή νίκη, η οποία επιβεβαιώθηκε με τη Συνθήκη της Δαρδάνου που υπέγραψαν ο Σύλλας και ο Μιθριδάτης. Η Ελλάδα αποκαταστάθηκε στη ρωμαϊκή κυριαρχία και το Βασίλειο του Πόντου αναμενόταν να αποκαταστήσει το status quo ante bellum στη Μικρά Ασία.

Καθώς η συνθήκη της Δαρδάνου μόλις εφαρμοζόταν στη Μικρά Ασία, ο Ρωμαίος στρατηγός Μουρήνα (υπεύθυνος για την ανάκτηση του ελέγχου των ρωμαϊκών εδαφών στην Ασία) αποφάσισε να διεξάγει δεύτερο πόλεμο εναντίον του Βασιλείου του Πόντου. Το αποτέλεσμα του δεύτερου πολέμου ήταν ατελέσφορο και έδωσε ώθηση στον Μιθριδάτη, ο οποίος στη συνέχεια σφυρηλάτησε μια συμμαχία με τον Τιγράνη τον Μέγα, τον Αρμένιο βασιλιά των βασιλέων. Ο Τιγράνης ήταν γαμπρός του Μιθριδάτη και είχε τον έλεγχο του Βασιλείου της Μεγάλης Αρμενίας που περιλάμβανε εδάφη έως την περιοχή του Λεβάντε. Το Βασίλειο του Πόντου κέρδισε τη μάχη της Χαλκηδόνας (74 π.Χ.), υποστήριξε τους πειρατές της Κιλικίας κατά του ρωμαϊκού εμπορίου και σύντομα άρχισε ο τρίτος πόλεμος.

Για τον τρίτο πόλεμο, οι Ρωμαίοι έστειλαν τον ύπατο Λούκουλλο να πολεμήσει εναντίον της Αρμενίας και του Πόντου. Ο Λούκουλλος κέρδισε τη μάχη των Καβείρων και τη μάχη της Τιγρανόκερτας, αλλά αυτή η πρόοδος σταμάτησε μετά τη μάχη των Αρταξάτων και τη μάχη της Ζήλας. Εν τω μεταξύ, η εκστρατεία του Πομπήιου εναντίον των πειρατών της Κιλικίας στη Μεσόγειο ήταν επιτυχής και ο Πομπήιος διορίστηκε από τη Σύγκλητο για να αντικαταστήσει τον Λούκουλλο. Οι επόμενες εκστρατείες του Πομπήιου προκάλεσαν την κατάρρευση του Βασιλείου της Μεγάλης Αρμενίας στο Λεβάντε (με τις ρωμαϊκές δυνάμεις να παίρνουν τον έλεγχο της Συρίας και της Παλαιστίνης) και την επιβεβαίωση της ρωμαϊκής εξουσίας στην Μικρά Ασία, τον Πόντο και σχεδόν όλη την ανατολική Μεσόγειο. Ο Τιγράνης παραδόθηκε και έγινε υποτελής βασιλιάς της Ρώμης. Κυνηγημένος, απογυμνωμένος από τα υπάρχοντά του, και σε μια ξένη χώρα, ο Μιθριδάτης έβαλε έναν υπηρέτη να τον σκοτώσει. Το πρώην βασίλειό του συνδυάστηκε με έναν από τους κληρονομικούς εχθρούς του, τη Βιθυνία, για να σχηματίσουν την επαρχία της Βιθυνίας και του Πόντου, η οποία θα απέτρεπε κάθε μελλοντικό διεκδικητή του θρόνου του Πόντου.

Πόλεμοι

Οι Μιθριδατικοί Πόλεμοι μπορούν να διακριθούν σε τρεις περιόδους, ανάμεσα στους οποίες επικράτησε μια εύθραυστη ειρήνη.

• Ο Α´ Μιθριδατικός πόλεμος διήρκεσε από το 88 έως το 84 π.Χ. και χαρακτηρίζεται από τις προσπάθειες του Μιθριδάτη να επιβάλλει την κυριαρχία του στα γειτονικά του βασίλεια, αλλά και στον ελλαδικό χώρο. Στις βλέψεις του έδωσε τέλος ο στρατηγός και πολιτικός Σύλλας, ο οποίος υπέγραψε με τον βασιλιά του Πόντου, τη Συνθήκη του Δαρδάνου.

• Ο Β´ Μιθριδατικός πόλεμος ( 83 - 81 π.Χ. ) είναι στην πραγματικότητα μια σύντομη διακοπή της ειρήνης και διαδραματίστηκε εξαιτίας μιας παρεξήγησης. Οι στρατιωτικές προετοιμασίες του Μιθριδάτη για να αντιμετωπίσει επαναστάσεις στο κράτος του εκλήφθηκαν από τη Ρώμη ως προσπάθεια αναζωπύρωσης του πολέμου.

• Ο Γ´ Μιθριδατικός πόλεμος, που διήρκεσε από το 75 έως το 63 π.Χ., χαρακτηρίστηκε από την οριστική επικράτηση των ρωμαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων του Λούκουλλου και του Πομπήιου στην ανατολή και από την καθοριστική ήττα του Μιθριδάτη και τον συμμάχων του. Τον επίλογο έγραψε η αυτοκτονία του βασιλιά του Πόντου, ώστε να μην πέσει στα χέρια των εχθρών του.

Η αποτυχία των προσπαθειών του Μιθριδάτη για την ίδρυση ενός μεγάλου ελληνιστικού βασιλείου στην ανατολή, το οποίο και θα αντιστάθμιζε την ισχύ του ρωμαϊκού κόσμου, είχε βαθύτατες συνέπειες στην ιστορία του αρχαίου κόσμου. Μόλις έγινε προφανές πως ένα τέτοιο κράτος δεν ήταν παρά ένα ουτοπικό όνειρο, ένα προς ένα τα βασίλεια της ανατολής, υποτάχθηκαν στη ρωμαϊκή υπερδύναμη, που μισό αιώνα αργότερα μετατράπηκε στην πανίσχυρη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Δείτε επίσης

• Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ
• Ρωμαϊκή Δημοκρατία
• Ελληνιστική περίοδος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Mithridatic Wars στο Wikimedia Commons