Χρήστης:Aspmyrt/πρόχειρο
{{subst:submit}}
Το Ψηφιακό Αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» είναι μία ψηφιακή συλλογή 93 προφορικών μαρτυριών επιζώντων της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα από το 1941 μέχρι το 1944. Οι μαρτυρίες αυτές βιντεοσκοπήθηκαν, απομαγνητοφωνήθηκαν, μεταφράστηκαν στη γερμανική γλώσσα και αποτέλεσαν αντικείμενο επιστημονικής επεξεργασίας μεταξύ του 2016 και του 2018 από Έλληνες και Γερμανούς ερευνητές στα πλαίσια του ομώνυμου Προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», το οποίο στεγάζεται στο Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Στο ίδιο Κέντρο διεξάγεται ένα συμπληρωματικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στη δημιουργία μιας δίγλωσσης εκπαιδευτικής πλατφόρμας με βάση το αρχείο. Σκοπός της πλατφόρμας είναι η παρουσίαση των μαρτυριών των επιζώντων της Κατοχής και του ιστορικού τους πλαισίου με τρόπο κατάλληλο για μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα και τη Γερμανία.
Το Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θεσμικό Πλαίσιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ερευνητικό πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» είναι ένα διακρατικό πρόγραμμα το οποίο διεξάγεται στο Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων (Center für digitale Systeme) του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Νικόλα Αποστολόπουλου. Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο Χάγκεν Φλάισερ, ομότιμος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδήμων ερευνητής της γερμανικής Κατοχής και της μεταπολεμικής περιόδου στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα υποστηρίχθηκε από κοινού από το Έλληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον του Υπουργείο Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Deutsch-Griechischer Zukunftsfond des Auswärtigen Amtes), το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το γερμανικό Ίδρυμα Μνήμη, Ευθύνη και Μέλλον (Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft) και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος από το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον υποστήριξαν πολιτικά πρόσωπα όπως ο πρώην Προέδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Γιοάχιμ Γκάουκ και ο τότε υπουργός Εξωτερικών (και αργότερα Πρόεδρος της Δημοκρατίας), Φράνκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Το πρόγραμμα διεξάγεται σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εργασίες και Μεθοδολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το Μάϊο του 2016 μέχρι το Νοέμβριο του 2018 έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του προγράμματος 93 συνεντεύξεις με μάρτυρες της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα. Αυτές οι συνεντεύξεις διεξήχθησαν με τη λεγόμενη βιογραφική-αφηγηματική μέθοδο Προφορικής Ιστορίας. Η Προφορική Ιστορία ή οral history είναι ένα πεδίο της μελέτης της ιστορίας που ερευνά και ερμηνεύει προφορικές ιστορικές πηγές. Οι αφηγήσεις των μαρτύρων βιντεοσκοπήθηκαν, απομαγνητοφωνήθηκαν και μεταφράστηκαν στα γερμανικά. Στη συνέχεια το υλικό αυτό συμπληρώθηκε με παραπομπές και επεξηγηματικά κείμενα από ιστορικούς της Κατοχής και συστηματοποιήθηκε με λέξεις-κλειδιά, περιεχόμενα, καταλόγους, σύντομα βιογραφικά σημειώματα των μαρτύρων/αφηγητών και πρωτόκολλα συνεντεύξεων.
Το Αρχείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχείο του προγράμματος περιλαμβάνει το σύνολο των συνεντεύξεων με αυτόπτες μάρτυρες της γερμανικής Κατοχής. Οι μάρτυρες αυτοί περιλαμβάνουν επιζώντες σφαγών και αντιποίνων, αντιστασιακούς, επιζώντες του Ολοκαυτώματος, και κρυμμένα παιδιά εβραϊκών οικογενειών. Στις συνεντεύξεις αυτές οι μάρτυρες αφηγούνται τις μνήμες και εμπειρίες τους από την καθημερινότητα της Κατοχής, την πείνα, τους εκπτοπισμούς και τη φυγή, τις διώξεις των Εβραίων, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τη συνεργασία δοσίλογων με τους Γερμανούς, τα αντίποινα και τις μαζικές εκτελέσεις, καθώς και την Αντίσταση. Οι μαρτυρίες καταγράφουν γεγονότα που εκτυλίχθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Κάποιες από τις συνεντεύξεις έλαβαν χώρα στο Ισραήλ και στο Βερολίνο.
Χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ψηφιακό αρχείο διαθέτει μια σπονδυλωτή αρχιτεκτονική λογισμικού (modular software architecture), η οποία δημιουργήθηκε μετά από πολυετή σχεδιασμό στο πλαίσιο των ερευνητικών έργων του Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου και προσαρμόστηκε αναλόγως στο εγχείρημα. Το αρχείο είναι προσβάσιμο κατόπιν εγγραφής στην ιστοσελίδα, για λόγους προστασίας των προσωπικών δεδομένων των μαρτύρων. Για τη διευκόλυνση των χρηστών είναι δυνατή τόσο η αναζήτηση πλήρους κειμένου, όσο και η αναζήτηση με βάση λέξεις-κλειδιά. Διατίθεται επίσης αλφαβητικός θησαυρός του αρχειακού υλικού με παραπάνω από 3.000 λήμματα.
Εκπαιδευτική Πλατφόρμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στόχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένας από τους απώτερους σκοπούς της δημιουργίας του αρχείου ήταν η χρήση των μαρτυριών στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος τόσο της Ελλάδας όσο και της Γερμανίας. Γι’αυτό το σκοπό το Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος χρηματοδοτούν το συμπληρωματικό διετές πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα—Εκπαιδευτική Πλατφόρμα». Αντικείμενο αυτού του συμπληρωματικού προγράμματος είναι η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού το οποίο θα επιτρέπει σε μαθήτριες και μαθητές ελληνικών και γερμανικών σχολείων να μελετήσουν την ιστορία της Κατοχής και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιώντας το ψηφιακό αρχειακό υλικό. Το υλικό θα οργανώνεται σε θεματικές ενότητες όπως π.χ. στρατόπεδα συγκέντρωσης, αντίσταση, βιώματα παιδιών κατά την Κατοχή ή εμπειρία του λιμού, επιτρέποντας στους μαθητές να εστιάσουν σε μία ή περισσότερες πτυχές της Κατοχής και να συμμετέχουν σε συζητήσεις και ασκήσεις εμβάθυνσης με βάση τις συνεντεύξεις με τους μάρτυρες τη Κατοχής. Η εισαγωγή του υλικού του προγράμματος σε σχολικά μαθήματα κατ’αυτόν τον τρόπο έχει ως στόχο οι μαθήτριες και οι μαθητές όχι μόνο να αποκτήσουν ιστορικές γνώσεις αλλά και να μάθουν να χρησιμοποιούν ιστορικές πηγές με κριτική σκέψη. Παράλληλα, η ειδική ψηφιακή πλατφόρμα θα υποστηρίζει την επέκταση των ψηφιακών γνώσεων των μαθητών και θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι προσαρμόσιμη στο εκπαιδευτικό σύστημα και των δύο χωρών.
Λοιπές εκπαιδευτικές χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ταυτόχρονα προβλέπεται η αξιοποίηση του υλικού του αρχείου στη μη τυπική εκπαίδευση και ιδιαίτερα, ενόψει και της ψήφισης της συμφωνίας για την ίδρυση του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας, στο πλαίσιο ελληνογερμανικών ανταλλαγών νέων. Αυτές οι χρήσεις αποβλέπουν στην καλλιέργεια μιας κοινής συλλογικής μνήμης και κατανόησης της ιστορίας.
Παρουσιάσεις του Προγράμματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2017 και μετά, το πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» στα διάφορα στάδιά του έχει παρουσιαστεί τόσο στο ελληνικό όσο και στο γερμανικό κοινό.
Τα πρώτα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος παρουσιάστηκαν στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στις 2 Φεβρουαρίου 2017[1]. Ένα χρόνο αργότερα, στις 23 Απριλίου 2018, με αφορμή τα εγκαίνια του ψηφιακού Αρχείου με τις μαρτυρίες, το πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε δημόσια εκδήλωση στο Ίδρυμα Τοπογραφία του Τρόμου στο Βερολίνο (Topographie des Terrors)[2]. Παρόντες ήταν εκπρόσωποι της πολιτικής και της ανώτατης εκπαίδευσης καθώς και χρηματοδότες του προγράμματος, άτομα που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των ελληνογερμανικών σχέσεων αλλά και ενδιαφερόμενοι πολίτες.
Στις 4 Οκτωβρίου 2019 παρουσιάστηκε η πρόταση να αξιοποιηθεί το υλικό του αρχείου σε ελληνογερμανικές ανταλλαγές νέων στο πλαίσιο ημερίδας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων[3], υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης.Στην ημερίδα αυτή παρευρέθηκαν διδακτικοί, πολιτικοί, καθώς και εκπρόσωποι πολιτισμικών, θρησκευτικών και εκπαιδευτικών φορέων στην Ελλάδα. Η πρόταση που παρουσιάστηκε στο Υπουργείο είχε πρωτοσυζητηθεί στο πλαίσιο διημερίδας που οργανώθηκε στις 8 και 9 Απριλίου 2019 στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου υπό την παρουσία φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της εκπαίδευσης νέων και ενηλίκων στη Γερμανία και την Ελλάδα και διδασκόντων σε γερμανικά σχολεία.
Τέλος, στις 11 και 12 Οκτωβρίου 2019 το αρχικό πρόγραμμα και το αρχείο παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο διημερίδας με τίτλο «Μνήμη, μαρτυρία και η ψηφιακή προσέγγιση της ιστορίας: το Αρχείο Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»[4] που διοργανώθηκε στη Αθήνα από τους υπεύθυνους του προγράμματος στο Βερολίνο σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιστορικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το συνέδριο κάλυψε ευρείες θεματικές και συμπεριέλαβε ποικίλες παρουσιάσεις υψηλού επιστημονικού ενδιαφέροντος. Μεγάλη ήταν η συμμετοχή επιφανών ιστορικών καθώς και ενός ευρύτερου κοινού με ενδιαφέρον για τη σύγχρονη ιστορία.
Weblinks[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το Ψηφιακό Αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»
- Η ιστοσελίδα του προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»
- Το Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου
- Βασιλική Χρυσοστομίδου, «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», Η Καθημερινή, 19.03.2019
- Deutsche Welle,«Ιστορίες κατοχής από την Ελλάδα στο Βερολίνο», Η Καθημερινή, 24.04.2018
- Ελπίδα Οικονομίδη, «Γιατί αφήσαμε να υπάρξουν ναζί;», Ελεύθερος Τύπος, 03.02.2017
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Παρουσίαση του έργου στην Αθήνα». www.occupation-memories.org. 24 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2020.
- ↑ «Παρουσίαση του προγράμματος στο Βερολίνο, 23.4.2018». www.occupation-memories.org. 25 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2020.
- ↑ «Ημερίδα στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων». www.occupation-memories.org. 18 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2020.
- ↑ «11.- 12. Οκτωβρίου 2019: Επιστημονική διημερίδα με θέμα Μνήμη, μαρτυρία και η ψηφιακή προσέγγιση της ιστορίας: το Αρχείο». www.occupation-memories.org. 18 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2020.