Σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι
Οκτάχρονο παιδί με σύνδρομο Πράντερ – Γουίλι με την χαρακτηριστική παχυσαρκία.
ΕιδικότηταΙατρική γενετική, Παιδιατρική
ΣυμπτώματαΜωρά: αδύναμοι μύες, δυσκολία στην πρόσληψη τροφής, αργή ανάπτυξη
Παιδιά: διαρκώς πεινασμένα, νοητική αναπηρία, προβλήματα συμπεριφοράς
ΕπιπλοκέςΠαχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καρδιακή ανεπάρκεια, άπνοια ύπνου, αναπνευστικά προβλήματα
ΔιάρκειαΔια βίου
ΑίτιαΓενετική διαταραχή (συνήθως νέα μετάλλαξη)
Διαφορική διάγνωσηΝωτιαία μυϊκή ατροφία, μυοτονική δυστροφία, παχυσαρκία
ΘεραπείαΣωλήνες σίτισης, αυστηρή παρακολούθηση της διατροφής, πρόγραμμα άσκησης, φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτική
Νοσηρότητα1/10.000-30.000
Ταξινόμηση

Το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι είναι είναι μια γενετική διαταραχή, η οποία επηρεάζει τη λειτουργία πολλαπλών οργάνων,[1] και προκαλείται από την απώλεια λειτουργίας συγκεκριμένων γονιδίων στο χρωμόσωμα 15. Στα νεογέννητα, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αδύναμους μύες (υποτονία), δυσκολία στην πρόσληψη τροφής και αργή ανάπτυξη. Στα παιδιά παρατηρείται η συνεχής πείνα (υπερφαγία).[2][3]

Χωρίς παρέμβαση, η υπερκατανάλωση τροφής μπορεί να οδηγήσει σε έναρξη της απειλητικής για τη ζωή παχυσαρκίας. Ο καταναγκασμός των τροφίμων απαιτεί συνεχή παρακολούθηση. Άτομα με σοβαρή παχυσαρκία μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, άπνοιας ύπνου, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, αναπνευστικών προβλημάτων και άλλων σοβαρών καταστάσεων που μπορούν να προκαλέσουν απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές. Όλα τα άτομα με σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι έχουν κάποια γνωστική νοητική αναπηρία που κυμαίνεται από οριακή νοημοσύνη με μαθησιακές δυσκολίες έως ήπια με μέτρια νοητική αναπηρία. Τα προβλήματα συμπεριφοράς είναι συνηθισμένα και μπορεί να περιλαμβάνουν οργή και καταναγκαστική συμπεριφορά.[3]

Πρόσθετα χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης περιλαμβάνουν διακριτικά χαρακτηριστικά του προσώπου, όπως ένα στενό μέτωπο, μάτια σε σχήμα αμυγδάλου και ένα τριγωνικό στόμα, κοντό ανάστημα και μικρά χέρια και πόδια. Τόσο τα προσβεβλημένα αρσενικά όσο και τα προσβεβλημένα θηλυκά έχουν υπανάπτυκτα γεννητικά όργανα. Η εφηβεία είναι καθυστερημένη ή ατελής, και τα περισσότερα άτομα που επηρεάζονται δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά (στείρα).[2]

Περίπου το 74% των περιπτώσεων εμφανίζονται όταν διαγράφεται μέρος του πατρικού χρωμοσώματος 15. Σε ένα άλλο 25% των περιπτώσεων, το προσβεβλημένο άτομο έχει δύο αντίγραφα του μητρικού χρωμοσώματος 15 και δεν διαθέτει το πατρικό αντίγραφο. Οι περισσότερες περιπτώσεις του συνδρόμου αυτού δεν κληρονομούνται. Οι γενετικές αλλαγές συμβαίνουν ως τυχαία γεγονότα κατά τον σχηματισμό αναπαραγωγικών κυττάρων (ωάριο και σπερματοζωάριο) ή κατά την πρώιμη εμβρυϊκή ανάπτυξη.[2][1] Όσοι έχουν ένα παιδί με σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι έχουν λιγότερο από 1% πιθανότητα να επηρεαστεί το επόμενο παιδί.[4]

Το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι δεν μπορεί να θεραπευτεί οριστικά. Ωστόσο μια έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή στη μείωση του αριθμού των συμπτωμάτων.[5] Στα νεογέννητα για την αντιμετώπιση της δυσκολίας σίτισης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σωλήνες σίτισης. Στα παιδιά συνήθως υπάρχει αυστηρή παρακολούθηση της λήψης τροφής σε συνδυαμό με πρόγραμμα άσκησης. Η θεραπεία με αυξητική ορμόνη έχει θετική επίδραση στο ύψος, ενώ η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να επιλύσει κάποια προβλήματα συμπεριφοράς.[6] Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται σε 1 στα 10.000 έως 30.000 άτομα παγκοσμίως.[2]

Κλινική περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα συμπτώματα του συνδρόμου Πράντερ-Γουίλι μπορεί να κυμαίνονται από κακό μυϊκό τόνο κατά τη βρεφική ηλικία έως προβλήματα συμπεριφοράς στην πρώιμη παιδική ηλικία. Μερικά συμπτώματα που απαντώνται συνήθως στα βρέφη, εκτός από τον κακό μυϊκό τόνο, είναι η έλλειψη συντονισμού των ματιών, μερικά γεννιούνται με μάτια σε σχήμα αμυγδάλου και λόγω του κακού μυϊκού τόνου, μερικά μπορεί να μην έχουν έντονο αντανακλαστικό πιπίλισμα. Οι κραυγές τους είναι αδύναμες και δυσκολεύονται να ξυπνήσουν. Ένα άλλο σημάδι αυτής της κατάστασης είναι ένα λεπτό άνω χείλος.[7]

Τα παιδιά με το σύνδρομο αυτό εμφανίζουν συνεχή πείνα και αύξηση του σωματικού βάρους, υπανάπτυκτα γενετικά όργανα, κακή σωματική ανάπτυξη, νοητική αναπηρία, καθυστερημένη ανάπτυξη της κίνησης, προβλήματα στην ομιλία, συμπεριφορικά προβλήματα, διαταραχές ύπνου. Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία του συνδρόμου περιλαμβάνουν μικρά χέρια και πόδια, σκολίωση, προβλήματα ισχίου, μειωμένη ροή σάλιου, μυωπία και άλλα προβλήματα όρασης, προβλήματα ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος, υψηλή ανοχή στον πόνο, και έλλειψη χρωστικής (υποχρωματισμός) στα μαλλιά, μάτια και δέρμα.[7][8]

Γενετική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή που περιέχει τα γονίδια PW (με κόκκινο).

Το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι (SPW) σχετίζεται με ένα επιγενετικό φαινόμενο γνωστό ως γονιδιωματική αποτύπωση. Κανονικά, ένα έμβρυο κληρονομεί ένα εντυπωμένο[9] μητρικό αντίγραφο γονιδίων PW και ένα λειτουργικό πατρικό αντίγραφο γονιδίων PW. Λόγω της εντύπωσης, τα μητρικά κληρονομικά αντίγραφα αυτών των γονιδίων είναι σχεδόν σιωπηλά και επομένως το έμβρυο βασίζεται στην έκφραση των πατρικών αντιγράφων των γονιδίων.[10][11] Στο σύνδρομο Πράντερ-Γιούλι, ωστόσο, υπάρχει μετάλλαξη / διαγραφή των πατρικών αντιγράφων των γονιδίων PW, αφήνοντας το έμβρυο χωρίς λειτουργικά γονίδια PW. Τα γονίδια PW είναι τα γονίδια SNRPN και NDN, μαζί με συστάδες μικρών πυρηνικών RNA (snoRNA), όπως SNORD64, SNORD107, SNORD108, δύο αντίγραφα του SNORD109, 29 αντίγραφα του SNORD116 (HBII-85) και 48 αντίγραφα του SNORD115 (HBII-52). Αυτά τα γονίδια βρίσκονται στο χρωμόσωμα 15 στην περιοχή 15q11-13.[12][13][14] Αυτή η περιοχή στο πατρικό χρωμόσωμα 15 μπορεί να χαθεί από έναν από τους διάφορους γενετικούς μηχανισμούς, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνουν μέσω τυχαίας μετάλλαξης. Άλλοι, λιγότερο συνηθισμένοι μηχανισμοί περιλαμβάνουν μονομετρική δυστομία, σποραδικές μεταλλάξεις, μετατοπίσεις χρωμοσωμάτων και διαγραφές γονιδίων.

Ο κίνδυνος το ζευγάρι να αποκτήσει ένα δεύτερο παιδί με σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι εξαρτάται από τον γενετικό μηχανισμό που προκάλεσε τη διαταραχή. Ο κίνδυνος είναι μικρότερος από 1% εάν το προσβεβλημένο παιδί έχει διαγραφή γονιδίου ή μονομετρική δυστομία, ενώ έως και 50% εάν το προσβεβλημένο παιδί έχει μετάλλαξη της περιοχής ελέγχου της γονιδιακής εντύπωσης και έως και 25% εάν υπάρχει γονική χρωμοσωμική μετατόπιση. Ο προγεννητικός έλεγχος μπορεί να ανιχνεύσει οποιονδήποτε από τους γνωστούς γενετικούς μηχανισμούς.

Διάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η διάγνωση του συνδρόμου Πράντερ-Γουίλι βασίζεται σε ένα λεπτομερές ιστορικό ασθενούς, σε μια εμπεριστατωμένη κλινική αξιολόγηση και προσδιορισμό των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων. Παρόλο που υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια και είναι αποτελεσματικά για τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων, ωστόσο απαιτείται γενετικός έλεγχος για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου γενετικού υποτύπου (διαγραφή 15q11-q13, μητρική δισωμία 15, ελάττωμα εντύπωσης). Ως εκ τούτου, όλα τα βρέφη και τα νεογέννητα με ανεξήγητη υποτονία και κακή αναρρόφηση πρέπει να ελέγχονται για το σύνδρομο αυτό. Απαιτούνται ορισμένες εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως η ανάλυση μεθυλίωσης του DNA και ο φθορίζων in situ υβριδισμός (μέθοδος FISH). Πιο πρόσφατα, μελέτες χρωμοσωμικής μικροσυστοιχίας υψηλής ανάλυσης (aCGH)[15] με αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ανιχνευτές DNA από ολόκληρο το γονιδίωμα που αντιπροσωπεύουν όλα τα χρωμοσώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό μικρής διαγραφής ή διπλών αντιγράφων των χρωμοσωμάτων που δεν είναι ορατές με συνήθεις μελέτες χρωμοσωμάτων. Οι μικροσυστοιχίες είναι πιο χρήσιμες στον εντοπισμό της τυπικής διαγραφής χρωμοσώματος 15q11q13, μικρότερων αναδιατάξεων αυτής της χρωμοσωμικής περιοχής, ελαττωμάτων γονιδιακής εντύπωσης, και διαφόρων υπο-ομάδων μητρικών δισωμιών 15 που ανιχνεύονται στο σύνδρομο αυτό.[3]

Ο προγεννητικός έλεγχος μπορεί να ανιχνεύσει το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι σε οικογένειες με προηγούμενο ιστορικό της ασθένειας αυτής. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται ανάλυση μεθυλίωσης μετά από αμνιοκέντηση.[3][16]

Αντιμετώπιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι. Η θεραπεία κατευθύνεται προς τα συγκεκριμένα συμπτώματα που είναι εμφανή σε κάθε άτομο. Η έγκαιρη παρέμβαση και η αυστηρή τήρηση του πρωτοκόλλου της θεραπείας μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη συνολική υγεία και την ποιότητα ζωής των προσβεβλημένων ατόμων και των οικογενειών τους. Η θεραπεία μπορεί να απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες μιας ομάδας ειδικών.[3]

Ειδικές θεραπευτικές διαδικασίες και παρεμβάσεις μπορεί να ποικίλουν, ανάλογα με πολλούς παράγοντες, όπως η σοβαρότητα της νόσου, η παρουσία ή απουσία ορισμένων συμπτωμάτων, η ηλικία και η γενική υγεία ενός ατόμου και άλλα στοιχεία. Οι αποφάσεις σχετικά με τη χρήση συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνονται από γιατρούς και άλλα μέλη της ομάδας υγειονομικής περίθαλψης σε προσεκτική διαβούλευση με τον ασθενή / γονείς με βάση τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης.[3]

Αν και οι συγκεκριμένες θεραπείες ποικίλλουν ανάλογα με τα συμπτώματα, τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι θα χρειαστούν τα ακόλουθα[17][18]:

  • Ποιοτική διατροφή για τα βρέφη
  • Θεραπεία με αυξητική ορμόνη
  • Θεραπεία με ορμόνες φύλου
  • Έλεγχος του βάρους
  • Θεραπεία διαταραχών του ύπνου
  • Διάφορες θεραπείες, όπως η φυσικοθεραπεία, η λογοθεραπεία και η εργοθεραπεία
  • Έλεγχος της συμπεριφοράς
  • Ψυχική υγειονομική περίθαλψη
  • Άλλες θεραπείες που μπορεί να περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων ή επιπλοκών που εντοπίζονται από οφθαλμολογικές εξετάσεις για προβλήματα όρασης, εξετάσεις για υποθυρεοειδισμό ή διαβήτη και εξετάσεις για σκολίωση.
  • Φαρμακευτική αγωγή, όπως η χρήση αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SRI), οι οποίοι μπορού να μειώσουν τα ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα και να βοηθήσουν στη διαχείριση της ψύχωσης.

Άτομα με σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι επωφελούνται ιδιαίτερα από τη θεραπεία με αυξητική ορμόνη (GH), η οποία μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση του ύψους, στη βελτίωση της μάζας του σώματος, στην κινητικότητα και στην αναπνευστική λειτουργία, στη μείωση του σωματικού λίπους και τελικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία με GH μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά.[3]

Επιδημιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σύνδρομο Πράντερ-Γουίλι επηρεάζει 1 στα 10.000 έως 30.000 νεογέννητα. Περίπου 350.000-400.000 άνθρωποι ζουν με το σύνδρομο αυτό.[3]

Δες επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Cassidy, Suzanne B.; Driscoll, Daniel J. (2009-01). «Prader–Willi syndrome» (στα αγγλικά). European Journal of Human Genetics 17 (1): 3–13. doi:10.1038/ejhg.2008.165. ISSN 1476-5438. https://www.nature.com/articles/ejhg2008165. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Prader-Willi syndrome: MedlinePlus Genetics». medlineplus.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 «Prader-Willi Syndrome». NORD (National Organization for Rare Disorders) (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. 
  4. ↑ «How many people are affected/at risk for Prader-Willi syndrome (PWS)?». web.archive.org. 27 Αυγούστου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  5. ↑ «Is there a cure for Prader-Willi syndrome (PWS)?». nichd.nih.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. 
  6. ↑ «What are the treatments for Prader-Willi syndrome (PWS)?». nichd.nih.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Prader-Willi syndrome - Symptoms and causes». Mayo Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2021. 
  8. ↑ Cassidy, Suzanne B.; Driscoll, Daniel J. (2009-01). «Prader–Willi syndrome» (στα αγγλικά). European Journal of Human Genetics 17 (1): 3–13. doi:10.1038/ejhg.2008.165. ISSN 1476-5438. https://www.nature.com/articles/ejhg2008165. 
  9. ↑ Αργυράκη, Μαρία (2019). Μελέτη του επιπέδου μεθυλίωσης και γονιδιακής έκφρασης σε δείγματα ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Ιατρικής. Τομέας Βιολογικών Επιστημών και Προληπτικής Ιατρικής. Εργαστήριο Ιατρικής Βιολογίας - Γενετικής. http://hdl.handle.net/10442/hedi/46501. 
  10. ↑ Buiting, Karin; Saitoh, Shinji; Gross, Stephanie; Dittrich, Bärbel; Schwartz, Stuart; Nicholls, Robert D.; Horsthemke, Bernhard (1995-04). «Inherited microdeletions in the Angelman and Prader–Willi syndromes define an imprinting centre on human chromosome 15» (στα αγγλικά). Nature Genetics 9 (4): 395–400. doi:10.1038/ng0495-395. ISSN 1546-1718. https://www.nature.com/articles/ng0495-395. 
  11. ↑ «Major breakthrough in understanding Prader-Willi syndrome, a parental imprinting disorder». medicalxpress.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. 
  12. ↑ Santos, Tala de los; Schweizer, Johannes; Rees, Christian A.; Francke, Uta (2000-11-01). «Small Evolutionarily Conserved RNA, Resembling C/D Box Small Nucleolar RNA, Is Transcribed from PWCR1, a Novel Imprinted Gene in the Prader-Willi Deletion Region, Which Is Highly Expressed in Brain» (στα English). The American Journal of Human Genetics 67 (5): 1067–1082. doi:10.1086/303106. ISSN 0002-9297. PMID 11007541. https://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297(07)62937-1. 
  13. ↑ Cavaillé, Jérôme; Buiting, Karin; Kiefmann, Martin; Lalande, Marc; Brannan, Camilynn I.; Horsthemke, Bernhard; Bachellerie, Jean-Pierre; Brosius, Jürgen και άλλοι. (2000-12-19). «Identification of brain-specific and imprinted small nucleolar RNA genes exhibiting an unusual genomic organization». Proceedings of the National Academy of Sciences 97 (26): 14311–14316. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-20. https://web.archive.org/web/20210720074849/https://www.pnas.org/content/97/26/14311. Ανακτήθηκε στις 2021-07-20. 
  14. ↑ «Prader-Willi Syndrome - MeSH - NCBI». www.ncbi.nlm.nih.gov. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. 
  15. ↑ «ΕΚΠΑ: Εργαστηρίο Ιατρικής Γενετικής - Μοριακός καρυότυπος (Arrays CGH)». www.iatrikigenetiki.med.uoa.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. 
  16. ↑ «How do health care providers diagnose Prader-Willi syndrome (PWS)?». web.archive.org. 27 Ιουλίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  17. ↑ «Prader-Willi syndrome - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic». www.mayoclinic.org. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. 
  18. ↑ «What are the treatments for Prader-Willi syndrome (PWS)?». nichd.nih.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2021. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σύνδρομο_Πράντερ-Γουίλι&oldid=9755740"